Prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego w 2014 r.
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
INFORFK: Jak przygotować dział księgowości na zmiany w VAT od 2014
Zmiany w zakresie prawa do odliczenia VAT wiążą się z blokiem zmian modyfikujących moment powstania obowiązku podatkowego. Co istotne, od 1 stycznia 2014 r. aby odliczyć podatek naliczony podatnicy w dużej mierze będę musieli koncentrować się na tym, kiedy u ich kontrahenta VAT stał się należny. Ciągle też, by skorzystać z odliczenia konieczne będzie posiadanie oryginału faktury (bądź też jej duplikatu).
Należy mieć na uwadze, że w myśl przepisów zawartych w Znowelizowanej ustawie o VAT, możliwość odliczenia podatku nie zależeć będzie przede wszystkim od momentu otrzymania faktury potwierdzającej transakcję.[1] Istotny stanie się bowiem dostęp pracowników rozliczających VAT do wiedzy z zakresu momentu wykonania czynności (dostawy towaru, wykonania usługi), który z kolei często wynika z porozumień pomiędzy kontrahentami i odzwierciedlony jest umowach i warunkach transakcji. Aby zapobiec zbyt wczesnemu odliczaniu VAT naliczonego, warto o tym szczególnie pamiętać również z tego powodu, że wskutek omawianej nowelizacji, sprzedawcy będą mieli większą dowolność w zakresie wystawiania faktur przed dostawą towarów bądź wykonaniem usługi.[2]
Przepisy
Art. 86, art. 88, art. 90 Znowelizowanej ustawy o VAT
Definicja Podatku naliczonego
Ustawodawca zdecydował się przeformułować brzmienie przepisu wskazującego, co stanowić może kwotę podatku naliczonego.[3] Zmiany te mają raczej charakter systematyzujący, nie wpływając na kwoty, które mogą być uznane za podatek naliczony.
W efekcie, wciąż kwotę podatku naliczonego stanowić będzie:
- w przypadku „krajowego” nabycia towarów i usług oraz zapłaty zaliczki (przedpłaty) - kwota wykazana na fakturze zakupowej;
- w przypadku importu towarów - kwota wykazana w dokumentach sporządzanych dla potrzeb importu (dokument celny, deklaracja importowa);
- dla transakcji objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia (wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, import usług, krajowe transakcje dla których podatnikiem jest nabywca) - kwota podatku należnego;
- w przypadku nabycia (również wewnątrzwspólnotowego) nowych środków transportu - kwota stanowiąca równowartość 22% kwoty należnej z tytułu dostawy, nie wyższa jednak niż kwota podatku zawartego w fakturze lub dokumencie celnym, bądź podatku zapłaconego przez tego podatnika od wewnątrzwspólnotowego nabycia.
Wątpliwości przedsiębiorców budzić może wykreślenie art. 86 ust. 8 pkt 2 Ustawy o VAT. Przepis ten zawierał jednoznaczne wskazanie, iż podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z fakturami dokumentującymi nabycie towarów i usług dotyczących finalnie dwóch czynności niepodlegających VAT, tj. przekazywania próbek i prezentów małych wartości. Zmiana ta nie powinna oznaczać, iż podatnicy nie mogą od 1 stycznia 2014 r. odliczać VAT naliczonego od towarów bądź usług, przekazywanych jako próbki czy prezenty. Jak wskazuje ustawodawca, omawiane towary lub usługi są finalnie w sposób pośredni wykorzystywane na potrzeby opodatkowanych transakcji (przyczyniają się do promocji firmy, jej produktów i w efekcie - zwiększenia sprzedaży opodatkowanej VAT), nie ma więc konieczności „dublowania” podstawowej regulacji w zakresie przesłanek określających prawo do odliczenia, tj. art. 86 ust. 1 Znowelizowanej ustawy o VAT.[4]
Nowa zasada ogólna - Zakupy krajowe i import towarów
W przypadku zakupu towarów i usług na terenie kraju (importu towarów) prawo do odliczenia będzie powstawało z chwilą powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy, nie wcześniej jednak niż z chwilą otrzymania faktury (dokumentu celnego). W większości przypadków w praktyce, moment powstania prawa do odliczenia nie powinien się jednak zmienić, gdyż nadal będzie tożsamy z momentem otrzymania faktury (dokumentu celnego).
Przepisy przejściowe w zakresie VAT na przełomie 2013 i 2014 r.
Faktura wystawiona przed dostawą towarów 2013 / 2014
[1] Ze względu na brzmienie art. 86 ust. 10 pkt 1 i art. 86 ust. 12 w zw. z art. 86 ust. 12a pkt 2 Ustawy o VAT oraz generalną praktyką wystawiania faktur dopiero po zaistnieniu transakcji (aby rozliczać VAT należny jak najpóźniej), przed 1 stycznia 2014 r. otrzymanie faktury najczęściej nie przesuwało momentu odliczenia do chwili realizacji transakcji uprzednio zafakturowanej.
[2] Zmiany w zakresie terminów wystawiania faktur omówione zostały w rozdziale „Fakturowanie”.
[3] Art. 86 ust. 2 Znowelizowanej ustawy o VAT.
[4] Uzasadnienie do nowelizacji, str. 44.
Zatem, w przypadku transakcji krajowych/ importu towarów (rozliczanego według ogólnych zasad) podatnik będzie musiał pilnować dwóch terminów i odliczać VAT, gdy oba zdarzenia się zrealizują:
- moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu transakcji u kontrahenta;
- moment otrzymania faktury/ dokumentów celnych potwierdzających transakcję.[5]
Zaprezentowana konstrukcja rozliczania podatku naliczonego nie tyle ma ułatwić podatnikowi sposób odliczenia VAT, ile zagwarantować organom podatkowym, że do odliczenia podatku nie dojdzie wcześniej, niż podatek ten stanie się należny po stronie sprzedawcy.
Podstawowe zasady odliczania podatku naliczonego przedstawia Tabela 1.
Tabela 1 - przepisy podstawowe w zakresie prawa do odliczenia
| Do 31 grudnia 2013 r. | Od 1 stycznia 2014 r. |
| podatnik ma prawo do odliczenia VAT w okresie, w którym otrzymał fakturę (dokument celny) potwierdzającą transakcję[6] | podatnik ma prawo do odliczenia VAT w okresie, w którym w odniesieniu do transakcji powstał obowiązek podatkowy[7] (co do zasady, moment dostarczenia towaru/ wykonania usługi[8]) |
| jeśli jednak w tym momencie towar nie został dostarczony bądź usługa wykonana, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje z chwilą nabycia prawa do rozporządzania towarem lub z chwilą wykonania usługi[9] | odliczenie jest możliwe nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę |
| odliczenie jest możliwe w okresie, w którym podatnik otrzymał fakturę, jeśli towar zostanie dostarczony bądź usługa wykonana przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej[10] |
Przykład 1
Producent płytek ceramicznych otrzymał 2 stycznia 2014 r. fakturę na dostawy ciepła przewidziane w okresie 1 stycznia 2014 r. - 30 czerwca 2014 r. Stosowną płatność zrealizował w całości 31 stycznia 2014 r.
Elektrociepłownia obowiązana jest do rozliczenia VAT w szczególnym momencie, tj. już w dacie wystawienia faktury.[11] Producent płytek ceramicznych ma prawo do odliczenia VAT z otrzymanej faktury za styczeń 2014 r., pomimo że dostawy ciepła będą dokonywane w sposób ciągły przez najbliższe pół roku.
Przykład 2
Przedsiębiorstwo budowlane (czynny podatnik VAT) nabyło 10 lutego 2014 r. od małego podatnika towary. Faktura zakupowa wystawiona 15 lutego 2014 r. oznaczona jest wyrazami „metoda kasowa”. Za transakcję przedsiębiorstwo budowlane dokonało zapłaty 10 marca 2014 r.
Mając na uwadze, że moment rozliczenia VAT należnego u sprzedawcy (mały podatnik rozliczający się metodą kasową) powstanie w dniu otrzymania zapłaty,[12] tj. 10 marca 2014 r., w tym też dniu przedsiębiorstwo budowlane będzie mieć prawo do ujęcia faktury zakupowej w rejestrze VAT naliczonego i odliczyć podatek za marzec (I kwartał). Pozostałe dwie przesłanki statuujące prawo do odliczenia zrealizowane były wcześniej (wykonanie czynności i otrzymanie faktury).
Warto wiedzieć, że w praktyce dotychczasowe zasady odliczania VAT naliczonego najczęściej spełniały założenia wynikające z Dyrektywy VAT. Jednak, dla transakcji w których faktura wystawiana była przed realizacją transakcji bądź objętych szczególnym momentem powstania obowiązku podatkowego (a było ich stosunkowo wiele) przepisy mogły prowadzić do sprzeczności zapisów Ustawy o VAT z prawem unijnym.[13]
Zapraszamy do dyskusji na forum o podatkach
Najważniejsze zmiany w VAT 2014
Zmiany 2014 - Podatki, Księgowość, Kadry, Firma, Prawo
[6] Art. 86 ust. 10 pkt 1 Ustawy o VAT.
[7] Art. 86 ust. 10 Znowelizowanej ustawy o VAT.
[8] Art. 19a ust. 1 Znowelizowanej ustawy o VAT.
[9] Art. 86 ust. 12 Ustawy o VAT.
[10] Art. 86 ust. 12a pkt 2 Ustawy o VAT.
[11] Art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a Znowelizowanej ustawy o VAT.
[12] Art. 21 ust. 1 pkt 1 Znowelizowanej ustawy o VAT.
[13] Por. red. R. Namysłowski, D. Pokrop, Dyrektywa VAT. Polska perspektywa. Komentarz, Wolters Kluwer Polska, LEX 2012.
Przykładową różnicę w rozliczeniach VAT naliczonego nabywcy towarów bądź usług prezentuje Tabela 2. We wskazanej sytuacji, faktura wystawiona jest przed wykonaniem krajowej transakcji - od 1 stycznia 2014 r. wystawianie faktur ex ante może być częstą sytuacją (zasadniczo przepisy pozwalają na wystawianie faktury maksymalnie 30 dni przed transakcją, wystawienie faktury nie obliguje sprzedawcy do zapłaty VAT należnego a pozwala na szybsze uzyskanie zapłaty za sprzedaż). Dopiero w momencie realizacji transakcji (a nie w chwili otrzymania faktury) ziści się drugi z warunków niezbędnych do realizacji prawa do odliczenia.
Tabela 2 - moment odliczenia dla faktury ex ante w 2013 r. i 2014 r.
| Data wystawienia faktury | Data otrzymania faktury przez nabywcę | Data sprzedaży towaru | Okres rozliczeniowy, za który nastąpi odliczenie | Podstawa prawna rozliczenia |
| 29 marzec 2013 | 30 marzec 2013 | 1 kwiecień 2013 | marzec 2013 (I kwartał 2013) | art. 86 ust. 10 pkt 1, art. 86 ust. 12, art. 86 ust. 12a pkt 2 Ustawy o VAT |
| 29 marzec 2014 | 30 marzec 2014 | 1 kwiecień 2014 | kwiecień 2014 (II kwartał 2014) | art. 86 ust. 10, art. 86 ust. 10b pkt 1 Znowelizowanej ustawy o VAT |
Warto zauważyć, że ujęcie we wskazane w Tabeli 2 sytuacji faktury zbyt wcześniej skutkować będzie powstaniem zaległości podatkowej. Aby uniknąć takiej sytuacji, korzystne może być wcześniejsze ustalenie z kontrahentami warunków fakturowania transakcji.
Zasady szczególne
W znowelizowanej ustawie o VAT dla niektórych transakcji przewidziane są szczególne terminy powstania prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony oderwane od momentu dostawy towarów czy wykonania usług. Związane jest to ze szczególnym momentem powstawania obowiązku podatkowego prezentowanym w art. 19a ust. 5 pkt 3 Znowelizowanej ustawy o VAT. W przypadku usług budowlanych, dostawy książek drukowanych i drukowaniu książek (poza importem usług) moment powstania obowiązku podatkowego określony będzie na dzień wystawienia faktury.
Przykład 3
W lutym 2014 r. restaurator podjął decyzję o zmodernizowaniu wnętrza lokalu. W tym celu zatrudnił firmę budowlaną. 20 lutego 2014 r. firma budowlana wystawiła fakturę na całą wartość niezrealizowanej jeszcze usługi (stosując się do zasady, że może sporządzić taki dokument na 30 dni przed wykonaniem usługi). Podatnik otrzymał fakturę 1 marca 2013 r. Ze względu na opóźnienia w pracach usługa ostatecznie została zrealizowana 1 kwietnia 2014 r. W tym też dniu, restaurator zapłacił za usługę.
W takiej sytuacji restaurator będzie mieć prawo do odliczenia VAT wynikającego z faktury już w marcu, mimo że faktycznie usługa została wykonana dopiero w kwietniu. Obie przesłanki istnienia prawa do odliczenia zrealizowały się. Restaurator jest w posiadaniu faktury, a obowiązek podatkowy u sprzedawcy już powstał - w dacie wystawienia faktury.
Nowe zasady fakturowania od początku 2014 r.
Zmiany w VAT od 1 października 2013 - wyjaśnienia MF
Jest to tylko fragment obszernego poradnika o zmianach w VAT. Pełna treść do pobrania tutaj: VADEMECUM dla przedsiębiorców. Najważniejsze zmiany w VAT 2014
Poradnik dla Państwa przygotowała kancelaria ACCREO we współpracy z portalem INFOR.pl
REKLAMA
REKLAMA