REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zamykanie i otwieranie ksiąg rachunkowych

Subskrybuj nas na Youtube

REKLAMA

W styczniu każdego roku zamykamy i otwieramy księgi rachunkowe. Otwieramy je w nowym roku gospodarczym, pomimo że trwają prace związane z zamknięciem ksiąg za rok ubiegły. Wyjątkowo można zamknąć księgi nawet 15 lipca.
Ostateczne zamknięcie i otwarcie ksiąg rachunkowych jednostki kontynuującej działalność powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o rachunkowości księgi rachunkowe otwiera się:
1) na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej, którym jest dzień pierwszego zdarzenia wywołującego skutki o charakterze majątkowym lub finansowym,
2) na początek każdego następnego roku obrotowego,
3) na dzień zmiany formy prawnej,
4) na dzień wpisu do rejestru połączenia jednostek lub podziału jednostek, powodujących powstanie nowej jednostki (jednostek),
5) na dzień rozpoczęcia likwidacji lub wszczęcia postępowania upadłościowego
- w ciągu 15 dni od dnia zaistnienia tych zdarzeń.

W jednostkach kontynuujących działalność gospodarczą czynności zamknięcia i otwarcia ksiąg rachunkowych powinny nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy (zob. art. 12 ust. 4 uor).

Zamykanie i otwieranie ksiąg to dwa etapy tego samego procesu

Można wyróżnić dwa etapy procesu związanego z zamknięciem i otwarciem ksiąg.

Etap pierwszy przypada najpóźniej na 15. dzień po dacie wystąpienia zdarzeń, które zobowiązują do otwarcia ksiąg rachunkowych. W publikacjach można spotkać zapisy określające zakres otwieranych kont jedynie do kont bilansowych. Wynika to bezpośrednio z obowiązku bieżącego prowadzenia ksiąg rachunkowych (art. 24 ust. 1 uor). Z racji terminu nie musi nawet obejmować wszystkich ksiąg i urządzeń księgowych wprost i w sposób kompletny. Niemniej należy otworzyć konta umożliwiające wprowadzanie zapisów księgowych za bieżący okres sprawozdawczy. W praktyce najczęściej przenosi się na nowy rok obrotowy wszystkie konta (plan kont) bez kwot bilansu otwarcia. Ten wprowadza się po zamknięciu roku ubiegłego. Niektóre programy finansowo-księgowe umożliwiają wprowadzenie bilansu otwarcia przed ostatecznym sporządzeniem sprawozdania finansowego. Po zamknięciu ksiąg rachunkowych za rok ubiegły uprzednio wprowadzony bilans otwarcia należy porównać z bilansem zamknięcia i ewentualnie wprowadzić korekty. Najczęściej ten pierwszy jest eliminowany i wprowadzany jest bilans otwarcia zgodny z bilansem zamknięcia dla wszystkich kont syntetycznych i analitycznych.

Drugi - ostateczny - etap powinien mieć miejsce w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy. W niektórych jednostkach może to mieć miejsce aż 15 lipca (art. 53 ust. 1 oraz art. 69 ust. 1 uor).

Polityka rachunkowości powinna być kontynuowana

Każda jednostka gospodarcza powinna posiadać indywidualny, dostosowany do potrzeb wewnętrznych, zbiór zasad rachunkowości. Wskazane jest, by określona przez kierownika jednostki polityka rachunkowości była stosowana w sposób ciągły w kolejnych latach. Właściwe dla danej jednostki zasady (polityka) rachunkowości powinny określać (art. 10 ust. 1 uor):
- rok obrotowy i wchodzące w jego skład okresy sprawozdawcze,
- metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
- sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:
a) zakładowy plan kont, ustalający wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,
b) wykaz ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - wykaz zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na komputerowych nośnikach danych, z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,
c) opis systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - opis systemu informatycznego, zawierający wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,
- system służący ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.

Księgi rachunkowe prowadzi się w oparciu o dowody księgowe właściwe wyłącznie dla danego roku obrotowego, zamyka się, a następnie otwiera oddzielnie dla każdego roku. Ponieważ stanowią odrębny zbiór danych dotyczących zdarzeń gospodarczych występujących w tym okresie, mogą różnić się od ksiąg prowadzonych dla kolejnego roku obrotowego. Dodatkowo muszą być przechowywane przez pięć lat - stąd należy je sporządzać i traktować jako odrębny zbiór.

UWAGA!

Bez względu na technikę prowadzenia ksiąg, ich zakres, wygląd oraz pozostające „wolne kartki” wszystkie urządzenia składające się na księgi rachunkowe otwiera się na dany okres od nowa, nawet jeżeli istnieją fizyczne możliwości kontynuowania zapisów.

Przyjęte zasady rachunkowości jednostka musi stosować w sposób ciągły. Taki sposób prowadzenia ksiąg rachunkowych zapewnia porównywalność danych za poszczególne lata. Zasady te odnoszą się głównie do sposobu grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, jak również dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego oraz sporządzania sprawozdania finansowego. Zapewnienie ciągłości i kontynuacji przyjętych zasad (art. 5 uor) wyraża się także w sposobie prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Najczęściej porównywalne obszary to przyjęte w danym roku do stosowania: zakładowy plan kont, zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych, powiązania z kontami księgi głównej. W optymalnym wariancie przyjęte do stosowania konta, w tym wykaz kont księgi głównej, powinny zachować te same określenia i zasady grupowania informacji ekonomicznych.

Wprowadzanie bilansu otwarcia dla nowego roku obrotowego jest zawsze pretekstem do uporządkowania numeracji kont i ich nazw. Przypisanie do numerów kont odpowiednich nazw korespondujących z treścią ekonomiczną pozwala na prawidłowe agregowanie zdarzeń gospodarczych. Ułatwia również sporządzanie sprawozdań finansowych. Niestety, pomysł na zmiany, projekt nowego planu kont trzeba mieć już w pierwszych dniach stycznia - przed wprowadzeniem pierwszych zapisów księgowych. W nowym planie kont lub nawet częściowo zmienionym bilans otwarcia musi być wprowadzony jak każdy dowód księgowy.

Generalnie księgi rachunkowe prowadzone przy użyciu komputera w kolejnych latach muszą być zorganizowane w taki sam sposób. Podobnie należy zachować ten sam sposób przetwarzania danych, stosowane uprzednio algorytmy i parametry. Bez względu na stosowane techniki podstawą zachowania ciągłości jest ujęcie w księgach rachunkowych bilansu otwarcia w wysokości bilansu zamknięcia okresu ubiegłego.

Bilans otwarcia i bilans zamknięcia zawsze równe, ale...

Czasami jednak bilans zamknięcia i bilans otwarcia mogą wykazywać różne wartości, co może być wynikiem:
1) zmian w ustawie o rachunkowości wchodzących w życie w dniu otwierania ksiąg rachunkowych,
2) innego agregowania i prezentowania wartości (np. podział jednostki, łączenie),
3) różnic w treściach ekonomicznych.

Co do zasady, wykazane w księgach rachunkowych stany kont aktywnych oraz kont pasywnych na dzień ich zamknięcia i otwarcia ujmuje się w tej samej wysokości (art. 5 ust. 1 uor). Zasada ta obowiązuje podmioty kontynuujące działalność w niezmienionym zakresie i stanie prawnym. Tak więc bilans otwarcia musi odpowiadać wartościom bilansu zamknięcia na koniec roku poprzedzającego - nie ma żadnych odstępstw i wyjątków.

Księgi rachunkowe prowadzone przez biuro rachunkowe

Zdarza się bardzo często, że część urządzeń księgowych jest prowadzona w jednostce, a same księgi rachunkowe w usługowym biurze rachunkowym. Jednostki pozostawiają sobie prowadzenie urządzeń pomocniczych.

Najczęściej prowadzi się: ewidencję środków trwałych, w tym księgę inwentarzową oraz tabele amortyzacji i umorzeń, ewidencje ilościowo-wartościowe lub tylko ewidencję ilościową w zakresie zapasów, ewidencje wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne pracowników itp. Za prowadzenie ksiąg rachunkowych, ich zamykanie i otwieranie odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki. Kierownik jednostki ponosi także odpowiedzialność za zatwierdzenie dokumentacji (opisu) przyjętych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości (art. 10 ust. 1 uor).

Nawet jeżeli księgi rachunkowe są prowadzone usługowo w biurze rachunkowym, to po zakończeniu okresu sprawozdawczego księgi jako komplet dowodów źródłowych i sporządzonej na ich podstawie dokumentacji powinny znaleźć się w jednostce. Dokumentacja jest zatwierdzana przez kierownika jednostki (art. 4 ust. 5, art. 10 ust. 2 uor), a urządzenia prowadzone w dwóch różnych miejscach muszą być wewnętrznie zgodne.

Trzeba przewidywać zmiany

Otwierając księgi rachunkowe w styczniu 2007 r., nie zawsze będziemy pewni ich ostatecznego kształtu.
Decyzje o zmianach mogą zapaść w następnych miesiącach. Dlatego też otwierając księgi rachunkowe na 1 stycznia, trzeba wziąć pod uwagę różne przyszłe zdarzenia.

Można zmianom „wyjść naprzeciw” - opracować propozycje i uzyskać akceptację kierownika jednostki, najpóźniej w styczniu. W innym przypadku należy tak zbudować i zorganizować zakładowy plan kont, żeby możliwe było wprowadzenie zmian w urządzeniach dodatkowych.

Reasumując:

- Ostateczne zamknięcie i otwarcie ksiąg rachunkowych jednostki kontynuującej działalność powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy.
- Wszystkie urządzenia składające się na księgi rachunkowe otwiera się na dany okres od nowa, nawet jeżeli istnieją fizyczne możliwości kontynuowania zapisów.
- Bilans otwarcia musi odpowiadać wartościom bilansu zamknięcia na koniec roku poprzedzającego.
 
 

Podstawa prawna:
- ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 157, poz. 1119
- rozporządzenie Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej - Dz.U. Nr 137, poz. 1539; ost.zm. Dz.U. z 2003 r. Nr 11, poz. 117

dr Weronika Gackowska
Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
MF proponuje zmiany w raportowaniu do KNF. Mniej obowiązków dla domów maklerskich

Ministerstwo Finansów opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego zasady przekazywania informacji do Komisji Nadzoru Finansowego przez firmy inwestycyjne i banki prowadzące działalność maklerską. Nowe regulacje, będące częścią pakietu deregulacyjnego, mają na celu uproszczenie obowiązków sprawozdawczych i zmniejszenie obciążeń administracyjnych.

Kawa z INFORLEX. Przygotowanie do KSeF

Zapraszamy na bezpłatne spotkanie online. Kawa z INFORLEX wydanie EXTRA. Rozmowa z 2 cenionymi ekspertami.

Kolejna rewolucja i sensacyjne zmiany w KSeF i elektronicznym fakturowaniu. Czy są nowe terminy, co z możliwością fakturowania offline

Deregulacja idzie pełną parą. Rząd zmienia nie tylko obowiązujące już przepisy, ale i te, które dopiero mają wejść w życie. Przykładem takiej deregulacji są przepisy o KSeF czyli o obowiązkowym przejściu na wyłącznie cyfrowe e-faktury. Co się zmieni, co z terminami obowiązkowego przejścia na e-fakturowanie dla poszczególnych grup podatników?

BPO jako most do innowacji: Jak outsourcing pomaga firmom wyjść ze swojej bańki i myśleć globalnie

W dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym, gdzie innowacyjność decyduje o przewadze konkurencyjnej, wiele przedsiębiorstw boryka się z paradoksem: potrzebują dostępu do najnowszych technologii i świeżych perspektyw, ale ograniczają ich własne zasoby, lokalizacja czy kultura organizacyjna. Business Process Outsourcing (BPO) staje się w tym kontekście nie tylko narzędziem optymalizacji kosztów, ale przede wszystkim bramą do globalnej puli wiedzy i innowacji.

REKLAMA

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Nowelizacja ustawy o VAT dot. obowiązkowego KSeF. Rząd podjął decyzję

W dniu 17 czerwca 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów oraz zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu wprowadzenie obowiązkowego modelu Krajowego Systemu e-Faktur („KSeF”), czyli specjalnego systemu elektronicznego do wystawiania i odbierania faktur (tzw. faktur ustrukturyzowanych). Oznaczać to będzie odejście od papierowych faktur VAT. Ponadto, w związku z wejściem w życie nowego systemu, o 1/3 skrócony zostanie podstawowy termin zwrotu VAT – z 60 do 40 dni. Wprowadzenie tego systemu zostanie podzielone na 2 etapy, aby firmy lepiej mogły się do niego dostosować.

Wzmożone kontrole upoważnionych i zarejestrowanych eksporterów w UE

Od czerwca 2025 r. unijne służby celne rozpoczęły skoordynowane i intensywne kontrole firm posiadających status upoważnionego eksportera (UE) oraz zarejestrowanego eksportera (REX). Działania te są odpowiedzią na narastające nieprawidłowości w dokumentowaniu preferencyjnego pochodzenia towarów i mają na celu uszczelnienie systemu celnego w ramach umów o wolnym handlu.

8 Najczęstszych błędów przy wycenie usług księgowych

Prawidłowa wycena usług księgowych pozwala prowadzić rentowne biuro rachunkowe. Za niskie wynagrodzenie za usługi księgowe spowoduje w pewnym momencie zapaść zdrowotną księgowej, wypalenie zawodowe, depresję, problemy w życiu osobistym.

REKLAMA

Audytor pod lupą – IAASB zmienia zasady współpracy i czeka na opinie

Jak audytorzy powinni korzystać z wiedzy zewnętrznych ekspertów? IAASB proponuje zmiany w międzynarodowych standardach i otwiera konsultacje społeczne. To szansa, by wpłynąć na przyszłość audytu – głos można oddać do 24 lipca 2025 r.

Zamiast imigrantów na stałe ich praca zdalna. Nowa szansa dla gospodarki dzięki deregulacji

Polska jako hub rozliczeniowy: Jak deregulacja podatkowa może przynieść miliardowe wpływy? Zgodnie z szacunkami rynkowych ekspertów, gdyby Polska zrezygnowała z obowiązku przedstawiania certyfikatów rezydencji podatkowej, mogłaby zwiększyć liczbę zagranicznych freelancerów zatrudnianych zdalnie przez polskie firmy do około 1 mln osób rocznie.

REKLAMA