Samorządy rzadko naruszają prawo

Regionalne izby pełnią funkcje: nadzorczą, kontrolną, opiniodawczą, informacyjno-szkoleniową nad jednostkami samorządu terytorialnego oraz orzekającą w I instancji w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Najważniejszy jest nadzór i kontrola ze względu na nieprawidłowości, jakie może wykryć izba, co pozwala na wyeliminowanie błędów. Wyniki kontroli wykażą, jakie nieprawidłowości pojawiały się najczęściej.

Złożone w parlamencie sprawozdanie świadczy o tym, że nieprawidłowości jest coraz mniej. 97,1 proc. zbadanych przez izby uchwał i zarządzeń jednostek samorządowych uznano za nienaruszające prawa. Jedynie 2,9 proc. naruszało prawo.

Na podstawie danych z poprzednich lat można wyciągnąć wniosek, że uchwał naruszających prawo jest coraz mniej. W 2004 roku było ich 13,2 proc., w 2005 roku 12,4 proc. Jeśli chodzi o zarządzenia zmieniające budżet, to liczba nieprawidłowości utrzymuje się na stałym, niskim poziomie.

Najczęściej w treści uchwały budżetowej brakowało obligatoryjnych elementów wynikających z ustawy o finansach publicznych. Nieprawidłowości dotyczyły również: udzielania upoważnień organowi wykonawczemu niezgodnie z przepisami, zwiększenia wydatków budżetowych bez wskazania źródeł dochodów przeznaczonych na ich pokrycie, braku planu wydatków na obowiązkowe zadania własne jednostek, zaplanowania kwot dotacji celowych niezgodnie z kwotami przyznanymi przez dysponenta lub zmiany przeznaczenia dotacji, a także przekroczenia kompetencji do dokonywania zmian przez organy wykonawcze jednostek. Nieprawidłowości w uchwałach dotyczyły również absolutorium, podatków i opłat lokalnych, zaciągania zobowiązań oraz zasad i zakresu przyznawania dotacji.

Jeśli chodzi o uchwały podatkowe, to najczęściej gminy, powiaty i województwa ustalały stawki podatków poniżej minimalnych lub powyżej maksymalnych kwot określonych ustawowo, stosowały zwolnienia, które miały charakter podmiotowy, nieprecyzyjnie określały podmioty i przedmioty opodatkowania lub nie określały stawek dla wszystkich podmiotów i przedmiotów opodatkowania. Ponadto jednostki niewłaściwie określały terminy wejścia w życie uchwał podatkowych.

Nieprawidłowości w uchwałach dotyczących zaciągania zobowiązań, które mają wpływ na wysokość długu publicznego, dotyczyły m.in. zaciągania kredytów na zadania nie ujęte w planie wydatków, nieokreślania źródeł i terminów spłaty zaciąganego kredytu, a także udzielenia poręczeń na kwotę wyższą niż zaplanowana w uchwale budżetowej.