Nowe rozporządzenie w sprawie pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn od 2024 roku

Aktualny stan prawny. Dlaczego potrzebne jest nowe rozporządzenie?

Rozporządzenie w sprawie sposobu pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn jest wydawane w wykonaniu delegacji zawartej w art.18 ust.5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043, z późn.zm), zwanej dalej „uPSD”, upoważniającej ministra właściwego do spraw finansów publicznych do określenia, w drodze rozporządzenia:

Autopromocja

1. sposobu pobierania podatku przez płatników, w tym w szczególności czynności związanych z poborem podatku, zakresu pouczeń udzielanych podatnikom oraz treści rejestru podatku,
2. zakresu danych zawartych w deklaracji o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika podatku.

Aktualnie obowiązuje w tej materii rozporządzenie Ministra Finansów z 25 listopada 2015 r. w sprawie pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn (Dz. U. poz. 2004).
Nowe rozporządzenie ma zastąpić właśnie to rozporządzenie z 25 listopada 2015 r.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, konieczność wydania nowego rozporządzenia wynika z uchylenia od 1 marca 2023 r. w art. 18 w ust. 2 pkt 4 i w ust. 5 pkt 3 uPSD na mocy ustawy z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2180, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o zmianie ustawy CIT”. 

Pierwszy z tych przepisów nakładał obowiązek na notariuszy, jako płatników podatku od spadków i darowizn, przekazywania naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na siedzibę płatnika sporządzonej w formie papierowej albo elektronicznej informacji zawierającej treść aktów notarialnych lub dane z tych aktów dotyczące czynności, o których mowa w art. 18 ust. 1 uPSD.

Obecnie obowiązek ten został zastąpiony obowiązkiem informacyjnym uregulowanym w art. 84a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022 poz. 2651, z późn. zm.), dodanym przez ww. ustawę o zmianie ustawy CIT. Przepis ten od 1 marca 2023 r. nałożył na notariuszy obowiązek przekazywania informacji o sporządzonych aktach notarialnych obejmujących czynności prawne, o których mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn, wyłącznie elektronicznie, zgodnie z zasadami określonymi dla przekazywania danych do systemu teleinformatycznego służącego przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (SI*GIIF), z wykorzystaniem nowego wzoru dokumentu elektronicznego – „schemy XSD”. W konsekwencji przesłanie ww. informacji właściwym naczelnikom urzędów skarbowych w formie papierowej dla sporządzonych od tej daty aktów notarialnych nie będzie oznaczało realizacji ustawowego obowiązku.

Wskutek drugiej wymienionej zmiany, tj. uchylenia w art. 18 ust. 5 pkt 3 uPSD, nowelizacji uległo upoważnienie do wydania aktu wykonawczego. Obecnie upoważnienie nie zawiera już przepisu na podstawie którego, minister właściwy do spraw finansów publicznych w wydawanym rozporządzeniu określał zakres oraz sposób przekazywania przez płatników informacji zawierającej dane dotyczące czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Jednocześnie przepis art. 26 ust. 2 ustawy o zmianie ustawy CIT czasowo zachował w mocy rozporządzenie z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn (nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2023 r.) 

Stąd wynika konieczność wydania nowego rozporządzenia w sprawie sposobu pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn. 

Co się zmieni?

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów w projekcie nowego rozporządzenia przyjęto analogiczne rozwiązania do obecnie obowiązujących regulacji odnoszących się do sposobu pobierania podatku przez płatników, w tym:

a) czynności związanych z poborem podatku (notariusze jako płatnicy są obowiązani w każdym przypadku do określenia w treści sporządzonych aktów notarialnych podstawy prawnej pobrania podatku i sposobu jego obliczenia bądź podstawy prawnej niepobrania podatku),
b) zakresu pouczeń udzielanych podatnikom, 
c) treści rejestru podatku, 
d) zakresu danych zawartych w deklaracji o wysokości pobranego i wpłaconego przez płatnika podatku. 

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Zdaniem resortu finansów dotychczasowe rozwiązania w powyższym zakresie funkcjonują dobrze i nie budzą wątpliwości ani płatników ani organów podatkowych.

Jedyną nowością jest to, że - z powodu uchylenia w art. 18 ust. 5 pkt 3 uPSD przez ustawę o zmianie ustawy o CIT- projekt rozporządzenia nie zawiera regulacji określających zakres i sposób przekazywania przez płatników organowi podatkowemu informacji zawierających treść aktów notarialnych dotyczących czynności, z tytułu których są płatnikami podatku.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że organy podatkowe, które nie mają obowiązku stałego i bieżącego kontrolowania wysokości odprowadzonego podatku przez płatnika na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów mają zapewnioną wiedzę o wysokości wpłacanego przez nich podatku. Obowiązujące unormowania mające ścisłe umocowanie w przepisach ustawy o podatku od spadków i darowizn, zapewniają prawidłową realizację zadań powierzonych notariuszom, jako płatnikom podatku od spadków i darowizn oraz zapewniają sprawny wpływ dochodów do budżetów gmin.

Termin wejścia w życie nowego rozporządzenia

Wyżej wskazane, aktualnie obowiązujące rozporządzenie z 25 listopada 2015 r. w sprawie pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn pozostaje w mocy do dnia wejścia w życie nowego rozporządzenia, ale nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2023 r. Dlatego nowe rozporządzenie ma wejść w życie 1 stycznia 2024 r.

Źródło: Projekt (z 25 lipca 2023 r.) rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sposobu pobierania przez płatników podatku od spadków i darowizn.