VAT 2026: 25 ważnych zmian (oprócz KSeF). Ministerstwo Finansów szykuje projekt nowelizacji ustawy o VAT

• Miejsce dostawy energii elektrycznej
• Likwidacja zdublowania obowiązku składania informacji o dokonanym spisie z natury
• Wykonanie wyroku TSUE w sprawie C-697/20
• Grupy VAT
• Moment powstania obowiązku podatkowego
• Import towarów
• System kaucyjny
• Stawka 0%
• Wykonanie wyroku TSUE w sprawie C‑114/22
• Ulga na złe długi
• Rejestracja podatników VAT
• Możliwość sprawdzenia w wykazie podatników VAT statusu podatnika 5 lat wstecz
• Likwidacja obowiązku zapłaty VAT w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu
• Termin zapłaty podatku
• Kasy fiskalne
• Pozostałe zmiany
• Zmiany dot. NIP
• Kiedy nowe przepisy wejdą w życie

Projekt omawianej nowelizacji ustawy przewiduje następujące zmiany w ustawie o VAT:

Miejsce dostawy energii elektrycznej

Nowelizacja doprecyzuje przepisy odnośnie miejsca dostawy energii elektrycznej poprzez usunięcie odniesienia do systemu elektroenergetycznego – m.in. uchylenie art. 2 pkt. 27a ustawy o VAT. Takie same zasady opodatkowania VAT energii elektrycznej będą stosowane w odniesieniu do energii dostarczanej za pośrednictwem systemu elektroenergetycznego, jak i poza tym systemem.

Likwidacja zdublowania obowiązku składania informacji o dokonanym spisie z natury

Nastąpi likwidacja obowiązku składania odrębnej informacji o dokonanym spisie z natury – zmiana art. 14 ust. 5 ustawy o VAT.
Ministerstwo Finansów zauważyło, że w obecnym stanie prawnym podatnicy mają obwiązek złożyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości towarów i o kwocie podatku należnego, nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki, zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu albo wystąpienia przypadków, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, tj. wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego. Ale dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku należnego m.in. wysokość podatku należnego od towarów objętych spisem z natury zawiera także Jednolity Plik Kontrolny (JPK_VAT).

Wykonanie wyroku TSUE w sprawie C-697/20

Nowe przepisy wykonają wyrok TSUE z 24 marca 2022 r. w sprawie C-697/20 W.G. poprzez wprowadzenie możliwości zarejestrowania, jako odrębnego podatnika VAT, każdej osoby fizycznej prowadzącej w sposób samodzielny działalność rolniczą w oparciu o wspólny majątek (np. wspólne gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie). Nastąpi uchylenie przepisów art. 15 ust. 4 i 5 oraz art. 96 ust. 2 ustawy o VAT.
Ponadto nastąpi wprowadzenie obowiązku – jako narzędzia uszczelniającego system – prowadzenia ewidencji przez rolników ryczałtowych w sytuacji, gdy w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim, oprócz rolników ryczałtowych prowadzi odrębną działalność rolniczą podatnik, który zrezygnował ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Zmiany dotyczą art. 109 ust. 3aa oraz art. 117 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

W wyroku z 24 marca 2022 r w sprawie C-697/20 W.G. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) uznał za niezgodne z dyrektywą VAT krajowe przepisy, które wykluczają możliwość uznania małżonków prowadzących działalność rolniczą w ramach jednego gospodarstwa rolnego przy wykorzystaniu majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową za odrębnych podatników podatku od wartości dodanej (VAT), w przypadku gdy każde z tych małżonków prowadzi działalność gospodarczą w sposób samodzielny.

Grupy VAT

Nowelizacja zmieni przepisy przedłużające okres funkcjonowania grupy VAT – nastąpi zmiana nieprawidłowego odwołania do art. 15a ust. 7 w art. 15a ust. 13 ustawy o VAT. Właściwe w tym zakresie jest odwołanie się do regulacji dotyczącej warunków formalnych umowy o utworzeniu grupy VAT, przewidzianej w ust. 10.

Moment powstania obowiązku podatkowego

Nastąpi ujednolicenie momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług świadczonych z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub usług świadczonych z mocy prawa w zamian za odszkodowanie oraz przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie – dodawany art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. ba ustawy o VAT.

Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że obecnie obowiązujące przepisy ustawy o VAT nie przewidują szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia usług z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub nakazu wynikającego z mocy prawa w zamian za odszkodowanie. W związku z tym, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wykonania usługi. W praktyce zidentyfikowanie prawidłowego momentu wykonania usługi sprawia problemy interpretacyjne, a utrzymywanie zróżnicowania między usługami i towarami nie ma uzasadnienia.

Import towarów

Nowelizacja:
- doprecyzuje przepisy w zakresie importu towarów tak, aby wynikało z nich, że z uprawnienia, o którym mowa w art. 33a ust. 1 ustawy o VAT, mogą też korzystać podatnicy, którzy obliczają i wykazują podatek z tytułu importu towarów w rozliczeniu zamknięcia – zmiana art. 33a ustawy o VAT.
- doprecyzuje przepisy w zakresie importu towarów poprzez wskazanie zgłoszenia uzupełniającego jako dokumentu, w którym oblicza i wykazuje się kwotę podatku w przypadku stosowania uproszczeń, o których mowa w art. 166 i art. 182 Unijnego Kodeksu Celnego – zmiana art. 33 ust. 1 ustawy o VAT.
- wprowadzi zakaz korzystania z możliwości nieskładania zabezpieczenia lub rozliczania podatku należnego z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej przez okres 2 lat w przypadku, gdy organ podatkowy stwierdzi, że podatnik poświadczał w przedkładanych oświadczeniach nieprawdę. Po upływie tego okresu podatnik będzie musiał przedkładać stosowne zaświadczenia – zmiana art. 33 i art. 33a ustawy o VAT.
- ograniczy pobór odsetek z tytułu importu towarów w przypadku powstania długu celnego na podstawie art. 79 lub gdy określenie/domiar podatku w decyzji jest wynikiem kontroli – zmiana do art. 37 ustawy o VAT. Rozwiązanie to ujednolici zasady poboru odsetek od należności celnych oraz podatkowych od importu.

System kaucyjny

Nowe przepisy doprecyzują przepisy dotyczące rozliczenia VAT w systemie kaucyjnym związanych ze stosowaniem do rozliczenia właściwej stawki VAT obowiązującej dla produktu w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym na ostatni dzień roku, w rozliczeniu za który dokonuje się tego opodatkowania (w przypadku zmiany stawki na produkt w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym) oraz doprecyzowanie dotyczące terminu przechowywania ewidencji prowadzonej przez wprowadzających produkty w opakowaniach na napoje i przez podmioty reprezentujące przez okres pięciu lat, licząc od końca roku, w rozliczeniu za który wykazuje się podstawę opodatkowania.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, w przypadku braku możliwości identyfikacji, czy opakowanie zostało wprowadzone przed zmianą stawki VAT na produkt w opakowaniu objętym systemem kaucyjnym, czy też po tej zmianie, pojawiają się wątpliwości, czy powinna być stosowana stawka właściwa na moment wprowadzenia produktu w opakowaniu, czy stawka właściwa na moment rozliczenia VAT z tytułu nieodebranej kaucji za opakowania objęte systemem kaucyjnym.
Natomiast w zakresie terminu przechowywania ewidencji obecne brzmienie przepisu wprowadza niejednolite podejście w zakresie terminu przechowywania ewidencji oraz terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Stawka 0%

Nowelizacja wprowadzi możliwość zastosowania stawki 0% do usług ubezpieczenia oraz usług dotyczących importu towarów zwolnionych od podatku, w przypadku gdy wartość tych usług została włączona do podstawy opodatkowania – zmiana przepisu art. 83 ust. 1 pkt 20 ustawy o VAT poprzez likwidację wyłączeń dotyczących niektórych usług ma na celu zapewnienie zgodności z przepisami unijnymi oraz z wykładnią dokonaną w wyroku TSUE z 4 października 2017 r. w sprawie C-273/16 Federal Express Europe.

Wykonanie wyroku TSUE w sprawie C‑114/22

Nastąpi także wykonanie wyroku TSUE z 25 maja 2023 r. w sprawie C‑114/22 W. sp. z o.o. poprzez usunięcie przesłanki odmowy prawa do odliczenia na skutek uznania czynności za pozorne lub dotknięte nieważnością oraz zmiany dostosowujące w tym zakresie odnoszące się do mechanizmu podzielonej płatności i dodatkowego zobowiązania podatkowego – zmiana art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c, art. 108c ust. 3 pkt 4, art. 112c ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Ulga na złe długi

Nowe przepisy doprecyzują przepisy dotyczące tzw. ulgi na złe długi w przypadku, gdy uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności następuje przed powstaniem obowiązku podatkowego – zmiana art. 89a ustawy o VAT. Zmiany określają sposób korzystania z tej ulgi poprzez wskazanie, że korekta podatku należnego z tytułu „ulgi na złe długi” może nastąpić nie wcześniej niż w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, czyli z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny.

Rejestracja podatników VAT

Nowelizacja wprowadzi też następujące zmiany w przepisach dotyczących rejestracji podatników VAT – zmiany art. 96 ustawy o VAT:
a) odmowa rejestracji podatnika do VAT w przypadku braku ustanowienia przedstawiciela podatkowego w momencie składania dokumentów rejestracyjnych w sytuacji, gdy na podmiocie ciąży taki obowiązek,
b) odmowa rejestracji podatnika do VAT do momentu, gdy podmiot wykreślony ze względu na brak złożenia deklaracji nie uzupełni brakujących deklaracji,
c) ułatwienie i przyśpieszenie przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG oraz KRS zakończenia działalności poprzez rezygnację z obowiązku składania VAT-Z,
d) wykreślenie z rejestru podatników VAT podatnika w przypadku braku kontaktu z przedstawicielem podatkowym,
e) wykreślenie z rejestru podatników VAT w sytuacji, gdy zrezygnuje jeden przedstawiciel podatkowy, a nie zostanie ustanowiony kolejny przedstawiciel pomimo takiego obowiązku oraz możliwość przywrócenia zarejestrowania podatnika, jako podatnika VAT czynnego bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, jeżeli podatnik udowodni, że ustanowił przedstawiciela podatkowego,
f) doprecyzowanie przepisu tak, aby wynikało z niego, że podatnicy mają obowiązek w okresie zawieszenia działalności wskazywać daty (dni ,,od-do’’) rozpoczęcia i zakończenia wykonywania czynności opodatkowanych,
g) odstąpienie od konieczności składania przez podatnika zgłoszenia aktualizacyjnego VAT-R w związku ze zmianą właściwości organu podatkowego, będącą następstwem aktualizacji danych adresowych,
h) rozszerzenie katalogu powodu odmowy rejestracji jako podatnika VAT poprzez dodanie przesłanki do odmowy rejestracji podatnikowi, który nie dokonał zgłoszenia identyfikacyjnego w zakresie danych uzupełniających w celu uniknięcia sytuacji, w której podmiot mający uchylony NIP złoży zgłoszenie rejestracyjne do VAT, a naczelnik urzędu skarbowego nie znajdzie podstawy do odmowy takiej rejestracji.

Możliwość sprawdzenia w wykazie podatników VAT statusu podatnika 5 lat wstecz

Nowelizacja wprowadzi ponadto możliwość sprawdzenia w wykazie podatników VAT statusu podatnika 5 lat wstecz – zmiana art. 96b ust. 2 ustawy o VAT.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, obecnie w wykazie podatników VAT są prezentowane dane podmiotu według stanu na dowolnie wybrany dzień, z wyjątkiem danych, o których mowa w ust. 3 pkt 1–3 ustawy o VAT, które są udostępniane według stanu na dzień sprawdzenia podmiotu w tym wykazie. Wyłączenie to obejmuje m.in. status podmiotu, w odniesieniu do którego nie dokonano rejestracji albo który wykreślono z rejestru podatnika VAT, zarejestrowanego jako "podatnik VAT czynny" albo "podatnik VAT zwolniony", w tym podmiotu, którego rejestracja została przywrócona (ust. 3 pkt 2a). Zatem informacja o statusie podmiotu jest udostępniana wyłącznie według stanu na dzień sprawdzania, czyli bieżący. Wprowadzenie funkcjonalności, o którą wnoszą przedsiębiorcy pozwoli na sprawdzanie statusu podatnika na wybrany dzień, a nie wyłącznie na dzień sprawdzenia podmiotu w wykazie.

Likwidacja obowiązku zapłaty VAT w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu

Wskutek omawianej nowelizacji nastąpi likwidacja obowiązku zapłaty VAT w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu – zmiana art. 103 ust. 4 i 5 ustawy o VAT.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, obecna treść przepisu może rodzić wątpliwości interpretacyjne co do terminu zapłaty podatku VAT w sytuacji, gdy podatnik składając deklaracje za okresy kwartalne dokonał importu towarów na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 ustawy o VAT w drugim miesiącu kwartału, w wyniku czego został zobowiązany do składania deklaracji za okresy miesięczne, począwszy od pierwszego miesiąca tego kwartału.

Termin zapłaty podatku

Nowelizacja doprecyzuje przepisy dotyczące terminu zapłaty podatku za pierwszy miesiąc kwartału, jeżeli podatnik dokona importu towarów (zgodnie z art. 33a ustawy o VAT) w drugim miesiącu danego kwartału – zmiana przepisu art. 103 ust. 1a ustawy o VAT. Od 1 stycznia 2015 r. w przepisach Prawa o ruchu drogowym uchylono obowiązek przedkładania przy rejestracji pojazdu zaświadczenia o uiszczeniu VAT lub o braku takiego obowiązku, a w ustawie o VAT uchylono przepisy regulujące kwestię wydawania takich zaświadczeń (VAT-25). Pozostawiono jednakże obowiązek zapłaty VAT w terminie 14 dni.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, istniejący obecnie obowiązek zapłaty VAT w terminie 14 dni od WNT środka transportu powiązany był z obowiązkiem przedłożenia przy rejestracji pojazdu zaświadczenia o uiszczeniu VAT z tytułu WNT środka transportu lub o braku takiego obowiązku. Aby organ mógł wydać takie zaświadczenie, przepisy obligowały podatnika do zapłaty należnego VAT z tytułu WNT w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Niezależnie od ww. obowiązku zapłaty VAT w terminie 14 dni, WNT środka transportu jest rozliczane w jednej z deklaracji, o których mowa w art. 99 ust. 1-3 i 8 ustawy o VAT. W deklaracji tej podatnik pomniejsza swój podatek VAT należny o uiszczony uprzednio (w terminie 14 dni) podatek z tytułu WNT środka transportu. Innymi słowy, podatnik najpierw płaci VAT z tytułu WNT środka transportu w terminie 14 dni, a następnie w deklaracji podatkowej składanej za ten okres rozliczeniowy pomniejsza swój podatek należny o tak zapłacony podatek. Pomniejszenie to nie stanowi przy tym odliczenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ustawy o VAT. Odliczenie podatku VAT, na zasadach określonych w ustawie o VAT, następuje bowiem niezależnie od ww. pomniejszenia.

Kasy fiskalne

Nowelizacja wprowadzi też zmiany w zakresie przepisów dotyczących kas rejestrujących – zmiana art. 111 i 111b ustawy o VAT. Nastąpi:

a) wprowadzenie obowiązku utylizacji nieużywanych kas rejestrujących oraz niewielkich kar porządkowych za brak realizacji takiego obowiązku,
b) wprowadzenie niewielkich kar porządkowych za brak wyrejestrowania kasy rejestrującej (Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, obecnie podatnicy unikają realizacji obowiązku wyrejestrowania kasy rejestrującej, które następnie są wykorzystywane niezgodnie z ich przeznaczeniem).
c) wprowadzenie możliwości (upoważnienie dla Ministra Finansów i Gospodarki do wydania rozporządzenia) wprowadzenia obowiązku serwisowania kas wirtualnych. (Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, obecnie obowiązujące przepisy regulują jedynie obowiązek serwisowania kas on-line (hardwarowych). Podatnicy korzystający z kas wirtualnych nie są wspierani przez serwisanta w przypadku jakiegokolwiek problemu z używaniem kas wirtualnych.).
d) wprowadzenie zakazu wymiany pamięci fiskalnej w kasach rejestrujących z elektronicznym zapisem kopii – zmiana art. 145a ustawy o VAT (dodany ust. 5a).

Pozostałe zmiany

- Likwidacja obowiązku wykazywania w JPK_VAT podstawy opodatkowania z tytułu nabycia od podatników niemających siedziby oraz stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski towarów i usług, które są zwolnione od podatku.

- Rozszerzenie zakresu stosowania odpowiedzialności solidarnej nabywcy za zaległości podatkowe sprzedawcy o:
a) transakcje w przypadku, gdy podatnik wiedział, że faktura dokumentująca czynność, za którą należność została zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, została wystawiona przez podmiot nieistniejący, stwierdza czynności, które nie zostały dokonane, podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością,
b) usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT o wartości nieprzekraczającej 15 000 zł,
c) niektóre usługi niematerialne (np. doradcze, zarządcze, rachunkowo-księgowe, reklamowe czy badawcze).

- Wprowadzenie zmian o charakterze porządkującym w art. 120 ust. 12 oraz ust. 17 ustawy o VAT. (Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, konieczność zmiany przepisów w art. 120 ustawy o VAT (ust. 12 oraz ust. 17) ustawy o VAT odnoszących się do kwestii związanych z procedurą marży w zakresie rozwiązań obowiązujących przed 1 stycznia 2025 r. Od 1 stycznia 2025 r. uchylone zostały przepisy umożliwiające stosowanie procedury opodatkowania marży w odniesieniu do dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich lub antyków uprzednio importowanych przez podatnika oraz w odniesieniu do dzieł sztuki nabytych od ich twórców lub spadkobierców twórców. W związku z powyższym należy odpowiednio uchylić/zmienić te przepisy.)

- Wprowadzenie przepisów umożliwiających dokonywanie tzw. e-odprawy w terminalu TAX FREE. Zmiany umożliwią samodzielne i dobrowolne zadeklarowanie przez podróżnych wywozu towarów ujętych na dokumencie elektronicznym TAX FREE z wykorzystaniem udostępnionych przez Krajową Administrację Skarbową narzędzi informatycznych (terminale TAX FREE).

- Wprowadzenie instytucji tzw. składu VAT mogącej stanowić uproszczenie rozliczenia VAT dla podmiotów prowadzących działalność w obszarze międzynarodowego obrotu towarowego.

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, procedura składu VAT umożliwi zastosowanie stawki VAT w wysokości 0% do następujących czynności:
a) dostaw towarów do składu VAT,
b) wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów do składu VAT,
c) dostaw towarów wewnątrz składu VAT oraz
d) świadczenie określonych usług w składzie VAT.
Obowiązek podatkowy powstanie w momencie zakończenia procedury składu VAT, tj. zasadniczo przy wyprowadzeniu towarów ze składu VAT.

- Uaktualnienie brzmienia poz. 15 załącznika nr 3 do ustawy o VAT dotyczącej środków odkażających objętych stawką obniżoną VAT w wysokości 8%.

- Zmiana sposobu klasyfikacji towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT z Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług (PKWiU) na rzecz Nomenklatury Scalonej (CN).

- Zmianę sposobu obliczania wartości sprzedaży dokonanej przez podatnika dla potrzeb stosowania zwolnienia podmiotowego w VAT (uwzględnienie wartości towarów przemieszczanych do innych państw UE przez podatników zwolnionych z VAT).

Zmiany dot. NIP

Jak już wspomniano, nowelizacja ta dokona też następujących zmian w ustawie o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników:

1) Odstąpienie od określenia wzorów formularzy zgłoszeń w zakresie identyfikacji i rejestracji w drodze rozporządzenia na rzecz ich udostępniania w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

2) Rozwiązania mające na celu poprawę funkcjonowania instytucji uchylenia NIP:
a) odstąpienie od konieczności wydawania decyzji administracyjnej o uchyleniu NIP na rzecz czynności materialno-technicznej,
b) rozszerzenie katalogu przesłanek do przywrócenia NIP,
c) rozszerzenie katalogu przesłanek do uchylenia NIP w przypadku, gdy:
- podmiot wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego nie dokonał zgłoszenia identyfikacyjnego w zakresie danych uzupełniających, o którym mowa w art. 5 ust. 2c ustawy o NIP, lub
- mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem, lub
- podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego.
3) Zmiany porządkujące i redakcyjne.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie

Nie jest znany jeszcze planowany termin wejścia w życie omawianej nowelizacji. Wiadomo jedynie, że projekt zmian ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w IV kwartale 2025 r. Można więc przypuszczać, że nowe przepisy – po przejściu procedury legislacyjnej w Sejmie i Senacie (jeżeli zostaną podpisane przez Prezydenta RP) - wejdą w życie w I kwartale 2026 roku. Za przygotowanie projektu odpowiedzialny jest Jarosław Neneman, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (UD314).