Szokujące dane GUS i Eurostatu: Deficyt Polski może przekroczyć 7 proc. PKB, a dług rośnie najszybciej w UE – wszystko, co musisz wiedzieć o finansach publicznych w Polsce

• Deficyt finansów publicznych w Polsce rośnie szybciej, niż prognozowano – GUS koryguje wcześniejsze szacunki
• Produkcja budowlano-montażowa w górę, ale tylko częściowo rekompensuje wcześniejsze spadki
• Rewizja danych o długu i deficycie w 2024 r. – co zmieniło się w stosunku do wcześniejszych danych?
• Polski dług publiczny w Europie – gdzie plasuje się nasz kraj?
• Główne czynniki wpływające na wzrost deficytu i długu w Polsce
• Tempo przyrostu długu Polski – drugi najszybszy w UE

Deficyt finansów publicznych w Polsce rośnie szybciej, niż prognozowano – GUS koryguje wcześniejsze szacunki

We wstępnych danych GUS podawano, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2024 roku wyniósł 6,6 proc. PKB, a dług publiczny osiągnął 55,3 proc. PKB. Jednak najnowsze, wtorkowe dane urzędu statystycznego wprowadzają istotne korekty i pokazują, że sytuacja finansów publicznych Polski może być jeszcze bardziej napięta.

Jak podaje GUS, deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych został zrewidowany do 6,5 proc. PKB, natomiast dług publiczny obniżono nieznacznie do 55,1 proc. PKB. Te korekty są minimalne, jednak pokazują, że wcześniejsze prognozy nie oddawały w pełni dynamiki finansów publicznych w Polsce.

Analitycy banku Santander w komentarzu do danych wskazują, że „naszym zdaniem opublikowane dane wskazują na rosnące ryzyko, że na koniec roku deficyt przekroczy 7 proc. PKB (wobec 6,9 proc. PKB w ustawie budżetowej)”. Taki scenariusz oznaczałby znaczące wyzwanie dla polskiego budżetu i stabilności fiskalnej państwa.

Produkcja budowlano-montażowa w górę, ale tylko częściowo rekompensuje wcześniejsze spadki

Wtorkowe dane GUS ujawniają również sytuację w sektorze budowlanym. Produkcja budowlano-montażowa we wrześniu 2025 roku wzrosła o 0,2 proc. rok do roku, a w ujęciu miesiąc do miesiąca o 20,6 proc.. Santander zwraca uwagę, że wyniki te częściowo zostały wsparte przez różnice w liczbie dni roboczych w analizowanych okresach, co wpłynęło na poprawę wskaźników.

Bank podkreśla również, że sierpniowy spadek produkcji budowlano-montażowej o 6,9 proc. r/r miał charakter jednorazowy, co oznacza, że niekoniecznie wskazuje on na trwałą tendencję spadkową w sektorze. Według analityków: „Polska stoi przed znaczącym wzrostem nakładów inwestycyjnych związanych z napływem środków unijnych oraz realizacją Krajowego Planu Odbudowy. Powinno to przełożyć się na wyższą aktywność w budownictwie. Jednak dotychczasowe wskaźniki koniunktury w sektorze nie sygnalizują rychłego nabrania rozpędu przez produkcję budowlaną, dlatego podtrzymujemy założenie o jedynie marginalnie dodatnich wzrostach r/r w pozostałych miesiącach bieżącego roku”.

Eksperci jasno wskazują, że choć inwestycje unijne mogą przyspieszyć aktywność w sektorze budowlanym, obecne wskaźniki koniunktury nie sugerują spektakularnego wzrostu produkcji w najbliższych miesiącach.

Rewizja danych o długu i deficycie w 2024 r. – co zmieniło się w stosunku do wcześniejszych danych?

Główny Urząd Statystyczny zrewidował również dane za 2023 rok. Deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2023 roku został podniesiony z 5,2 proc. PKB do 5,3 proc. PKB, co w połączeniu z aktualizacją za 2024 rok pokazuje nieznaczne, ale zauważalne narastanie deficytu.

Ponadto, w ujęciu kwartalnym, dane wskazują na istotny wzrost: dług publiczny w II kwartale 2025 roku osiągnął 58,1 proc. PKB, w porównaniu do 57,3 proc. PKB w I kwartale. Z kolei deficyt w ujęciu czterech kwartałów wzrósł do 7 proc. PKB po II kwartale 2025 roku z 6,8 proc. PKB w I kwartale.

Takie tempo narastania deficytu stwarza ryzyko przekroczenia 7 proc. PKB na koniec 2025 roku, co jest wyraźnie wyższe od zakładanego w ustawie budżetowej poziomu 6,9 proc. PKB. Analitycy wskazują, że utrzymanie takiego trendu może wymagać zwiększenia wydatków lub ograniczenia niektórych programów inwestycyjnych w kolejnych miesiącach.

Polski dług publiczny w Europie – gdzie plasuje się nasz kraj?

Według danych Eurostatu, Polska odnotowała drugi najszybszy przyrost długu publicznego w UE w II kwartale 2025 roku w porównaniu do II kwartału 2024 roku. Wzrost ten wyniósł 58,1 proc. PKB wobec 52,0 proc. PKB w analogicznym okresie roku poprzedniego. Szybszy przyrost niż w Polsce odnotowała jedynie Finlandia.

Eurostat podkreśla, że wyrównany sezonowo deficyt sektora finansów publicznych w Polsce w II kwartale wyniósł 8,5 proc. PKB, co w zestawieniu z wcześniejszymi wartościami, tj. 5,2 proc. PKB w I kwartale 2025 roku i 7,5 proc. PKB w IV kwartale 2024 roku, pokazuje rosnące tempo zadłużania się państwa.

Dane te stawiają Polskę w niekorzystnej sytuacji względem innych krajów UE. Drugi najszybszy przyrost długu w Europie może wpłynąć na oceny agencji ratingowych, koszty obsługi długu oraz zdolność państwa do finansowania inwestycji publicznych w przyszłości.

Główne czynniki wpływające na wzrost deficytu i długu w Polsce

Wśród czynników determinujących rosnący deficyt i dług w Polsce wymienić można przede wszystkim:

• wydatki budżetowe związane z realizacją programów społecznych oraz inwestycji publicznych, w tym środków unijnych,
• wahania w sektorze budowlanym, które choć pozytywne we wrześniu, wciąż nie dają sygnałów trwałego przyspieszenia produkcji.

Analitycy podkreślają, że połączenie tych czynników może doprowadzić do sytuacji, w której deficyt na koniec roku 2025 przekroczy 7 proc. PKB, a tempo wzrostu długu pozostanie jednym z najwyższych w Unii Europejskiej.

Tempo przyrostu długu Polski – drugi najszybszy w UE

Eurostat wskazuje na alarmujący trend:

• polski dług publiczny wzrósł do 58,1 proc. PKB w II kwartale 2025 roku, co oznacza drugi najszybszy przyrost w Unii Europejskiej,
• deficyt wyrównany sezonowo w tym samym okresie wyniósł 8,5 proc. PKB, co jest znacznym wzrostem w porównaniu do I kwartału (5,2 proc. PKB) i IV kwartału 2024 roku (7,5 proc. PKB).

Szybki przyrost długu w relacji do PKB stawia Polskę w trudnej pozycji w kontekście stabilności finansowej i możliwości realizacji kolejnych programów inwestycyjnych bez dodatkowego obciążenia budżetu państwa.