Prokuratura Europejska będzie ścigać oszustów podatkowych

"Utworzenie Prokuratury Europejskiej będzie stanowić prawdziwy punkt zwrotny. Wiele przypadków nadużyć finansowych ze szkodą dla budżetu UE ma charakter międzynarodowy. Potrzebujemy zatem instytucji, która jest w stanie nie tylko prowadzić dochodzenia, ale także ścigać przestępców w skali międzynarodowej" - podkreślili w wydanym w czwartek oświadczeniu unijna komisarz ds. sprawiedliwości Vera Jourova oraz komisarz ds. budżetu Guenther Oettinger.

Urząd Prokuratury Europejskiej (EPPO, European Public Prosecutor's Office) będzie powołany na zasadzie wzmocnionej współpracy, która umożliwia działanie tylko części krajów. Unijni ministrowie odpowiedzialni za sprawy sprawiedliwości, którzy spotkali się w czwartek w Luksemburgu, zatwierdzili regulacje w tej sprawie.

W czerwcu 2017 r. 20 państw unijnych zawarło porozumienie w sprawie EPPO. Wśród krajów, które opowiedziały się za powołaniem Prokuratury Europejskiej, nie było Polski. Polskie władze nie kwestionowały samej idei powołania tego organu, ale uprawnienia, jakie ma on otrzymać.

Prokuratura ma prowadzić dochodzenia w sprawach przestępstw przeciwko budżetowi UE i oszustw związanych z podatkiem VAT, w tym nadużyć z udziałem środków unijnych na kwotę ponad 10 tys. euro i transgranicznych oszustw związanych z VAT na kwotę ponad 10 mln euro.

Polecamy: Biuletyn VAT

Do tej pory tylko organy krajowe mogły ścigać nadużycia poczynione ze szkodą dla budżetu UE, jak np. niewłaściwe wykorzystanie funduszy unijnych albo transgraniczne oszustwa podatkowe. Ich jurysdykcja nie sięga jednak poza granice danego państwa.

Komisja Europejska zachęca, by kraje, które do tej pory nie zdecydowały się na dołączenie do wzmocnionej współpracy, zrobiły to. Poza Polską, apel adresowany jest do Danii, Holandii (władze tego kraju zadeklarowały ostatnio, że przystąpią do współpracy), Irlandii, Malty, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Węgier.

W przyszłym 2018 roku - jak zapowiedzieli Jourova i Oettinger - określone mają być kolejne etapy ewentualnego przyszłego rozszerzenia zakresu kompetencji Prokuratury Europejskiej, tak aby objęły one również ściganie transgranicznych przestępstw terrorystycznych.

Niewykluczone, że będą też i inne "zachęty", by wszystkie kraje UE przystąpiły do współpracy w tym obszarze. Nieoficjalnie w Brukseli dyskutowana jest możliwość jakiejś formy połączenia korzystania ze środków unijnych z udziałem w Prokuraturze Europejskiej. Ostatnio mówiła o tym odpowiedzialna za środki polityki spójności, komisarz ds. polityki regionalnej Corina Cretu.

Polecamy: INFORLEX Księgowość i Kadry

Zastrzeżenia polskich władz wobec Prokuratury Europejskiej dotyczą m.in. jej proponowanych uprawnień w kwestii zwalczania oszustw związanych z VAT. Polscy dyplomaci argumentują, że jest to kompetencja państw członkowskich, a skuteczność Prokuratury Europejskiej wniosłaby niewielką wartość dodaną w tej kwestii.

Jak wynika z wyliczeń Komisji Europejskiej, co roku budżety państw w całej Europie tracą co najmniej 50 mld euro dochodów z podatku VAT z powodu transgranicznych oszustw. Obchodząc przepisy krajowe i uciekając przed postępowaniami karnymi, transgraniczna przestępczość zorganizowana osiąga zyski dochodzące do miliardów euro rocznie. Poza obszarem podatku VAT, w 2015 r. państwa członkowskie wykryły i zgłosiły Komisji nieprawidłowości związane z nadużyciami finansowymi na kwotę ok. 638 mln euro.

KE przekonuje, że prokuratorzy krajowi mają ograniczone możliwości zwalczania transgranicznej przestępczości finansowej na szeroką skalę. Nowy unijny organ będzie mógł prowadzić szybkie dochodzenia w całej Europie oraz wymieniać informacje w czasie rzeczywistym. Ma być to przełom w dotychczasowych działaniach.

Europejska Prokuratura będzie miała siedzibę w Luksemburgu, gdzie będzie urzędował prokurator generalny i prokuratorzy ze wszystkich uczestniczących państw. Będą oni nadzorować śledztwa w sprawach kryminalnych prowadzone przez oddelegowanych do tego celu prokuratorów europejskich w każdym z 20 państw. KE chce, by Prokuratura Europejska mogła zacząć funkcjonować na początku 2020 r.

Krzysztof Strzępka (PAP)

stk/ ulb/ mal/

Wspólne oświadczenie komisarzy Günthera Oettingera i Věry Jourovej dotyczące porozumienia Rady w sprawie utworzenia Prokuratury Europejskiej

Z zadowoleniem przyjmujemy porozumienie Rady w sprawie ustanowienia urzędu Prokuratury Europejskiej. Dzięki zaangażowaniu 20 państw członkowskich będziemy mieli silny, niezależny i skuteczny organ, który będzie zwalczać przestępczość transgraniczną narażającą na straty budżet UE oraz transgraniczne oszustwa związane z podatkiem VAT.

Utworzenie Prokuratury Europejskiej będzie stanowić prawdziwy punkt zwrotny. Wiele przypadków nadużyć finansowych ze szkodą dla budżetu UE ma charakter międzynarodowy. Potrzebujemy zatem instytucji, która jest w stanie nie tylko prowadzić dochodzenia, ale także ścigać przestępców w skali międzynarodowej. Takie właśnie uprawnienia będzie miała w przyszłości Prokuratora Europejska. Będzie ona czuwać nad tym, by przestępcy szybciej trafiali przed oblicze sprawiedliwości i by było odzyskiwanych więcej pieniędzy, z korzyścią dla europejskich podatników.

Cieszymy się, że 20 państw członkowskich już wyraziło chęć współpracy na rzecz realizacji tego celu, i jesteśmy przekonani, że w późniejszym terminie dołączy do nich więcej krajów UE. Jednocześnie jesteśmy przekonani, że wszystkie państwa członkowskie UE będą wspierać nasze wspólne wysiłki na rzecz ochrony budżetu UE przed nadużyciami i korupcją. W przyszłym roku Komisja określi kolejne etapy ewentualnego przyszłego rozszerzenia zakresu kompetencji Prokuratury Europejskiej, tak aby objęły one również ściganie transgranicznych przestępstw terrorystycznych.

Teraz, po porozumieniu osiągniętym przez Radę, będziemy pracować nad tym, by Prokuratura Europejska mogła zacząć funkcjonować na początku 2020 r. Musimy wyposażyć ją w niezbędne środki, aby jej działalność jak najszybciej mogła zacząć przynosić oczekiwane rezultaty.

Czym jest Prokuratura Europejska?

Co roku budżety państw w całej Europie tracą co najmniej 50 mld euro dochodów z podatku VAT z powodu transgranicznych oszustw. Obchodząc przepisy krajowe i uciekając przed postępowaniami karnymi, transgraniczna przestępczość zorganizowana osiąga obecnie zyski sięgające miliardów euro rocznie. Prokuratorzy krajowi mają ograniczone możliwości zwalczania transgranicznej przestępczości finansowej prowadzonej na szeroką skalę. Nowy unijny organ będzie mógł prowadzić szybkie dochodzenia w całej Europie oraz wymianę informacji w czasie rzeczywistym. Będzie to przełom w dotychczasowych działaniach.

Jak działać będzie Prokuratura Europejska?

• Niezależny organ

Prokuratura Europejska będzie jednym podmiotem działającym we wszystkich uczestniczących państwach członkowskich. Będzie to wysoce wyspecjalizowany i niezależny organ, odrębny od istniejących instytucji i służb UE. Prokuratura Europejska będzie działać w interesie UE i nie zwracać się o instrukcje ani nie przyjmować ich od instytucji UE i organów krajowych.

• Skuteczna współpraca z organami krajowymi

Prokuratura Europejska funkcjonować będzie na dwóch szczeblach – jednostka centralna utworzona zostanie na szczeblu UE, a na szczeblu zdecentralizowanym w państwach członkowskich tworzyć ją będą delegowani prokuratorzy europejscy, którzy nadal będą sprawować również urząd prokuratorów krajowych („podwójna funkcja”). Szczebel centralny nadzorował będzie dochodzenia i postępowania karne prowadzone na szczeblu krajowym, aby zapewnić skuteczną koordynację i jednolite podejście w całej UE. Dzięki temu skoncentrowana zostanie wiedza fachowa na temat krajowych systemów prawnych i doświadczenie w tym zakresie, a jednocześnie zachowana zostanie niezależność. W przypadku, gdy Prokuratura zdecyduje się na prowadzenie dochodzenia w odniesieniu do określonego przestępstwa, organy krajowe nie będą podejmowały działań w tej sprawie.

• Możliwość prowadzenia szybkich dochodzeń i ścigania

Prokuratura Europejska będzie mogła prowadzić skuteczne dochodzenia w sprawach przestępstw przeciwko budżetowi UE i oszustw związanych z podatkiem VAT, takich jak oszustwa z udziałem środków unijnych na kwotę ponad 10 000 EUR i transgraniczne oszustwa związane z VAT na kwotę ponad 10 mln EUR. Będzie ona w stanie szybko działać ponad granicami bez konieczności prowadzenia długich postępowań związanych ze współpracą sądową. Będzie wszczynać postępowania przeciwko przestępcom bezpośrednio przed sądami krajowymi. Powinno to umożliwić bardziej skuteczne ściganie i lepsze odzyskiwanie zdefraudowanych środków.