Jak uchronić się przed skutkami uczestnictwa w oszustwach VAT

Kto chce odliczyć VAT z faktury, powinien domagać się od kontrahenta oświadczenia, że nie jest oszustem. Najlepiej też wystąpić o wykaz numerów seryjnych towarów i je sprawdzić

Na takie m.in. wymogi dochowania należytej staranności wskazał wiceminister finansów Paweł Cybulski w odpowiedzi na interpelację poselską (nr 14059).

Wytyczne pokazują, że tworzy je ktoś, kto nie miał do czynienia z prowadzeniem działalności gospodarczej – komentują eksperci.

Lista przesłanek

Według wiceministra spełnienie wskazanych przez resort przesłanek może uchronić podatnika przed skutkami uczestnictwa w oszustwach VAT. Najpoważniejszym jest pozbawienie prawa do odliczenia podatku naliczonego, wynikającego z otrzymanej faktury.

Paweł Cybulski podzielił przesłanki dochowania należytej staranności na podstawowe i dodatkowe (patrz infografika). Jedne i drugie mają uchronić uczciwego przedsiębiorcę przed tym, aby nie stał się uczestnikiem oszukańczego procederu w VAT. Część z nich nie jest zaskoczeniem – Ministerstwo Finansów już wcześniej wielokrotnie je wskazywało (np. czy kontrahent jest zarejestrowanym podatnikiem VAT, czy posiada wpis w ewidencji działalności gospodarczej lub w Krajowym Rejestrze Sądowym, czy ma numer REGON).

Kontrowersyjne wytyczne

Zaskoczeniem dla ekspertów są natomiast dwie nowe przesłanki, o których fiskus wcześniej nie informował. Pierwsza to żądanie od kontrahentów oświadczeń, że sprzedawany towar nie pochodzi z przestępstwa i nie był przedmiotem obrotu w ramach karuzeli podatkowej, a dostawca nie bierze udziału w oszustwie podatkowym.

Przesłanka druga to żądanie od kontrahentów specyfikacji dostarczanych towarów wraz z numerem fabrycznym (seryjnym) każdego urządzenia. Taka specyfikacja powinna zostać dołączona do faktury, ale podatnik powinien sprawdzić, czy otrzymany produkt jest faktycznie z nią zgodny.

Wbrew standardom

– Wymaganie oświadczenia od kontrahenta, że nie jest oszustem, jest niepoważne. Taka prośba może obrazić uczciwych kontrahentów – komentuje Jerzy Martini, doradca podatkowy i partner w kancelarii Martini i Wspólnicy. W jego przekonaniu Ministerstwo Finansów nie może wprowadzać wymagań, które na danym rynku wykraczają poza przyjętą praktykę i biznesowe standardy.

Tego samego zdania jest Tomasz Michalik, doradca podatkowy i partner w MDDP. Przypomina, że Trybunał Sprawiedliwości UE wielokrotnie orzekał (np. w sprawie Stehcemp C-277/14), iż nie można żądać od podatnika czynności wykraczających poza pewien standard przyjęty w biznesie.

– Żądanie pisemnego potwierdzenia (minister posługuje się wręcz sformułowaniem „zobowiązania”) dostawcy, że towar nie pochodził z przestępstwa, jest działaniem wykraczającym poza standard – ocenia Tomasz Michalik.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Obaj eksperci zwracają ponadto uwagę na nieskuteczność takich oświadczeń. Oszust wyda je każdemu, stawiając podpis i pieczęć. Złożenie takiego oświadczenia nic go przecież nie kosztuje, twierdzą.

Ich zdaniem nie warto tworzyć rozwiązań sztucznych, które nie przyniosą żadnych pożądanych efektów z punktu widzenia interesów Skarbu Państwa.

Nierealna weryfikacja

W ocenie Jerzego Martiniego nierealne jest też wymaganie od wszystkich odbiorców, aby weryfikowali numery seryjne kupowanych towarów. Ekspert podkreśla, że spełnienie takiego wymogu zależy przede wszystkim od branży.

– Jeżeli przedsiębiorca kupuje sześć drogich specjalistycznych maszyn, to zapewne je sprawdzi. Ale przy zakupie 6 tys. telefonów komórkowych raczej nie będzie to możliwe – mówi doradca.