Ustawa o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka - Dz. U. z 2015 r., poz. 21

Środki ochrony i pomocy uregulowane przez nową ustawę obejmują: ochronę na czas czynności procesowej, ochronę osobistą oraz pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu . Środki te mogą być przy tym stosowane, w określonych okolicznościach, także przed wszczęciem postępowania karnego lub postępowania karnego skarbowego.

Zgodnie z nowymi przepisami, ochrona na czas czynności procesowej może polegać na obecności funkcjonariuszy Policji w pobliżu osoby chronionej w trakcie czynności procesowej z jej udziałem, w drodze do miejsca przeprowadzenia tej czynności lub w drodze powrotnej.

Ochrona osobista powinna z kolei polegać na stałej lub czasowej obecności funkcjonariuszy Policji w pobliżu osoby chronionej, czasowej obserwacji tej osoby i otoczenia lub też wskazaniu tej osobie bezpiecznych miejsc przebywania oraz czasu i bezpiecznego sposobu przemieszczania się, czy też określeniu zakresu, warunków i sposobu kontaktowania się osoby chronionej z innymi osobami.

Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej ma wejść w życie w 2016 r.

Pomoc w zakresie zmiany miejsca pobytu polega natomiast na podejmowaniu czynności organizacyjnych umożliwiających osobie chronionej pobyt w innym miejscu niż dotychczasowe m.in. poprzez udostępnienie odpowiedniego tymczasowego lokalu mieszkalnego, pomoc w wynajęciu mieszkania, w przeprowadzce, zagospodarowaniu lub też pomoc w załatwieniu ważnych spraw życiowych związanych ze zmianą miejsca pobytu. Osobie, której udzielono pomocy w zakresie zmiany miejsca pobytu można ponadto udzielić pomocy finansowej przeznaczonej na wskazane w nowej ustawie cele, w tym zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych lub też pokrycie całości lub części kosztów tymczasowego udostępnienia lokalu mieszkalnego lub wynajęcia mieszkania. Taka pomoc finansowa nie może jednak przekraczać miesięcznie 3500 zł, a dla osoby małoletniej - 2000 zł.

Jeśli chodzi o zasady stosowania ww. środków ochrony i pomocy, zgodnie z nową ustawą udziela ich właściwy komendant Policji na pisemny wniosek pokrzywdzonego lub świadka, złożony za pośrednictwem organu prowadzącego czynności operacyjno-rozpoznawcze albo postępowanie sprawdzające lub postępowanie przygotowawcze (a zatem przede wszystkim Policji lub prokuratora) albo na wniosek sądu. Wniosek o udzielenie środków ochrony i pomocy mogą ponadto złożyć same ww. organy lub sąd, działając za zgodą pokrzywdzonego lub świadka. Co przy tym istotne, zarządzenie w przedmiocie udzielenia środków ochrony i pomocy powinno zostać wydane w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia otrzymania stosownego wniosku . Zastosowanie w danym przypadku określonych środków zależy przy tym od stopnia zagrożenia dla życia lub zdrowia. Warto też dodać, że przewidziane w nowej ustawie środki te stosuje się na czas oznaczony wskazany w zarządzeniu, jednakże organ właściwy do wydania zarządzenia może je uchylić wcześniej, np. w sytuacji gdy ustały przesłanki, które uzasadniały ich udzielenie lub gdy osoba chroniona bezpodstawnie uchyliła się od złożenia zeznań w toku postępowania, w związku z którym udzielono jej środka ochrony i pomocy.

Celem zapewnienia skuteczności stosowanych środków ochrony i pomocy nowa ustawa przewidziała także powołanie koordynatorów działań Policji w zakresie ochrony pokrzywdzonych i świadków. Do ich zadań należy m.in.: zapewnienie współdziałania jednostek Policji w udzielaniu i zapewnianiu pomocy i ochrony oraz gromadzenie informacji o ewentualnych zagrożeniach, czy też zapewnienie pomocy psychologicznej.

Nowa ustawa wprowadziła ponadto zmiany do ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555, ze zm., dalej „kodeks postępowania karnego”) . Do najistotniejszych z nich należy wprowadzenie jako zasady zachowania poufności danych adresowych pokrzywdzonych i świadków . Anonimizacja ta będzie polegać na tym, że w protokole przesłuchania ww. osób nie będą umieszczane dane dotyczące ich miejsca zamieszkania oraz miejsca pracy. Dane te zostaną zamieszczone tylko w załączniku do ww. protokołu do wyłącznej wiadomości organu prowadzącego postępowanie.