Jak obliczyć potrącenia niealimentacyjne z pensji

RADA

Ma Pan prawo potrącić z wynagrodzenia zatrudnionego z tytułu długów niealimentacyjnych (np. kredytu bankowego, pożyczki) tyle, by na rękę zostało pracownikowi minimalne wynagrodzenie netto. Ile wynosi tzw. kwota wolna od potrąceń, zależy od tego, jakie koszty uzyskania przychodów przysługują pracownikowi, oraz od tego, czy złożył PIT-2. Jeśli kwoty świadczeń niealimentacyjnych nie są zbyt wysokie, być może uda się je odliczyć w pełnej wysokości. Schemat dokonywania potrąceń świadczeń niealimentacyjnych z wynagrodzenia pracownika przedstawiono w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Z wynagrodzenia pracownika, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczki podatkowej, wolno dokonywać tylko ściśle określonych w Kodeksie pracy potrąceń. Wśród nich figurują m.in. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż alimentacyjne. Świadczenia niealimentacyjne możemy potrącić z wynagrodzenia maksymalnie do jego połowy. Ponadto zatrudnionemu musimy zostawić tzw. kwotę wolną od potrąceń, która w tej sytuacji wynosi minimalne wynagrodzenie za pracę po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Pełna kwota wolna od potrąceń przysługuje pracującemu przez część miesiąca, np. z powodu choroby czy rozpoczęcia urlopu wychowawczego. Kwota wolna od potrąceń jest jednak proporcjonalna do wymiaru czasu pracy pracownika.

Nie ma jednak jednej kwoty wolnej od potrąceń (minimalnego wynagrodzenia netto), ale w rzeczywistości są cztery - w zależności od:

• kosztów uzyskania przychodu przysługujących pracownikowi,

• tego, czy złożył on w firmie PIT-2.

Oświadczenie dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych PIT-2 pracownik składa pracodawcy przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym. Składa je po to, by jego miesięczne zaliczki zmniejszać o tzw. ulgę obniżającą podatek (46,33 zł miesięcznie). Oświadczenie może złożyć zatrudniony, który nie otrzymuje:

• emerytury ani renty za pośrednictwem płatnika,

• dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,

• dochodów, od których jest zobowiązany sam opłacać zaliczki na podatek dochodowy (np. działalność gospodarcza, najem),

• świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia lub od biura terenowego FGŚP (art. 32 ust. 3 updof).

W związku z tym opisanych niżej sposobów rozliczenia dokonujemy w podziale na cztery warianty:

• wariant I - dla pracownika, który ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu (111,25 zł miesięcznie) i złożył PIT-2,

• wariant II - dla pracownika, który ma prawo do podstawowych kosztów uzyskania przychodu (111,25 zł miesięcznie ) i nie złożył PIT-2,

• wariant III - dla pracownika, który ma prawo do podwyższonych kosztów uzyskania przychodu (139,06 miesięcznie) i złożył PIT-2,

• wariant IV - dla pracownika, który ma prawo do podwyższonych kosztów uzyskania przychodu (139,06 miesięcznie ) i nie złożył PIT-2.

Schemat dokonywania potrąceń świadczeń niealimentacyjnych z wynagrodzenia pracownika wygląda następująco:

KROK 1 - OBLICZAMY PODSTAWĘ DO POTRĄCEŃ

Podstawą dokonywania potrąceń jest pensja netto pracownika, czyli w wysokości brutto po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (stanowisko Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej z 16 października 2007 r.) oraz zaliczki na podatek dochodowy.

Obliczamy po kolei:

a) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z przychodów pracownika (wspólne dla wszystkich wariantów)

- emerytalna 2000 zł x 9,76% = 195,20 zł

- rentowe 2000 zł x 1,5% = 30 zł

- chorobowa 2000 zł x 2,45% = 49 zł

- razem 274,20 zł

b) składkę na ubezpieczenie zdrowotne (wspólna dla wszystkich wariantów)

- podstawa wymiaru 2000 zł - 274,20 zł = 1725,80 zł

- pełna składka zdrowotna 1725,80 zł x 9% = 155,32 zł

- odliczana od zaliczki 1725,80 zł x 7,75% = 133,75 zł

c) zaliczkę na podatek dochodowy w rozbiciu na poszczególne warianty

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

*KUP - koszty uzyskania przychodu

d) wynagrodzenie netto w czterech wariantach

Od wynagrodzenia brutto 2000 zł odejmujemy wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z przychodu zatrudnionego, zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i pełną składkę zdrowotną.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

KROK 2 - USTALAMY KWOTĘ WOLNĄ OD POTRĄCEŃ

Kwota wolna przy potrącaniu należności niealimentacyjnych to minimalne wynagrodzenie netto, czyli minimalne wynagrodzenie brutto po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (stanowisko Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej z 16 października 2007 r.) oraz zaliczki na podatek. Metoda wyliczeń jest identyczna jak w KROKU 1; znowu stosujemy cztery warianty.

W obliczeniach zastosowano minimalne wynagrodzenie obowiązujące w 2009 r.

Szacujemy po kolei:

a) składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z przychodów pracownika (wspólne dla wszystkich wariantów)

- emerytalna 1276 zł x 9,76% = 124,54 zł

- rentowe 1276 zł x 1,5% = 19,14 zł

- chorobowa 1276 zł x 2,45% = 31,26 zł

- razem 174,94 zł

b) składkę na ubezpieczenie zdrowotne (wspólna dla wszystkich wariantów)

- podstawa wymiaru 1276 zł - 174,94 zł = 1101,06 zł

- pełna składka zdrowotna 1101,06 zł x 9% = 99,10 zł

- odliczana od zaliczki 1101,06 zł x 7,75% = 85,33 zł

c) zaliczkę na podatek dochodowy w rozbiciu na poszczególne warianty

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

d) minimalne wynagrodzenie netto, czyli kwota wolna od potrąceń, w czterech wariantach

Od minimalnego wynagrodzenia brutto 1276 zł odejmujemy wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z przychodu zatrudnionego, zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych i pełną składkę zdrowotną.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

KROK 3 - SZACUJEMY DOPUSZCZALNĄ KWOTĘ POTRĄCENIA

Obowiązują tu dwa limity:

a) potrącenia z tytułu świadczeń niealimentacyjnych nie mogą przekroczyć połowy wynagrodzenia netto uzyskanego w KROKU 1 pkt d, czyli w poszczególnych wariantach odpowiednio: 729,74 zł (1459,48 zł : 2), 706,74 zł (1413,48 zł : 2), 732,24 zł (1464,48 zł : 2) i 709,24 zł (1418,48 zł : 2). W naszym przypadku tym pułapem nie musimy się przejmować, gdyż jest wyższy od kwoty pożyczki.

b) Pracownikowi musimy zostawić kwotę wolną od potrąceń, czyli minimalne wynagrodzenie netto.

Od wynagrodzenia netto ustalonego w KROKU 1 pkt d odejmujemy kwotę wolną od potrąceń z KROKU 2 i otrzymujemy kwotę, którą wolno potrącić.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

KROK 4 - DOKONUJEMY POTRĄCENIA

Porównujemy kwotę dopuszczalnego potrącenia z wysokością kwoty potrącenia niealimentacyjnego (kredytu, pożyczki - 600 zł). Mamy dwie możliwe drogi postępowania:

a) jeśli kwota potrącenia niealimentacyjnego jest niższa od dopuszczalnej kwoty potrącenia, pożyczkę odliczamy z pensji w całości,

b) gdy kwota potrącenia niealimentacyjnego jest wyższa od dopuszczalnej kwoty potrącenia, z wynagrodzenia netto pracownika bierzemy tylko dopuszczalną kwotę potrącenia i uzyskujemy to, co pracownikowi zostanie na rękę - kwoty wolne od potrąceń wyliczone w KROKU 2 pkt d.

KROK 5 - OBLICZAMY KWOTĘ DO POTRĄCENIA W NASTĘPNYM MIESIĄCU

Po odjęciu kwoty dopuszczalnego potrącenia od wysokości pożyczki pozostaje nam kwota do potrącenia w następnym miesiącu: 600 zł - 504,52 zł = 95,48 zł.

• art. 87 i 87¹ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 115, poz. 958

• art. 22 ust. 2, art. 27, art. 27b, art. 31-32 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 127, poz. 1052

• art. 15-22 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 111, poz. 918

Renata Majewska

specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych