Prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy

22 maja 2013 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego w Gliwicach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące podjęcia pracy w wyniku przywrócenia do pracy i prawa do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

Pytanie prawne Sądu Rejonowego w Gliwicach

Pracodawca złożył pracownikowi oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika. Sąd Rejonowy w Gliwicach przywrócił pracownika do pracy na dotychczasowe stanowisko. Pracownik podjął ponownie pracę w spółce, która następnie odmówiła wypłaty wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy.

W ocenie sądu pytającego, pozbawienie pracownika wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy - narusza jego prawa majątkowe oraz zasadę sprawiedliwości społecznej. Zdaniem sądu należy bowiem wziąć pod uwagę, iż pracownik jest słabszą stroną stosunku pracy, zasługującą na mocniejszą ochronę. Niedopuszczalnym jest, aby pracodawca dokonujący czynności niezgodnie z prawem został zwolniony z odpowiedzialności za szkody wyrządzone pracownikowi, który pozostawał bez pracy, a następnie został przywrócony do pracy. Gdyby pracodawca nie rozwiązał wadliwie umowy o pracę, to pracownik nadal pozostawałby w zatrudnieniu i uzyskiwałby wynagrodzenie za świadczoną pracę.

Zaległe wynagrodzenie a zaliczka na podatek

Zdaniem sądu pytającego konstrukcja kwestionowanego przepisu jest niesprawiedliwa i krzywdząca dla pracownika, bo po długim postępowaniu sądowym (jak w sprawie objętej pytaniem prawnym) tylko okres od 1 miesiąca do 3 miesięcy zostanie zaliczony do stażu pracy uprawniającego do świadczeń emerytalno-rentowych (tzw. okresy składkowe). W związku z tym, szkoda powoda obejmuje nie tylko utracone wynagrodzenie za pracę, ale także prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.

Trybunał Konstytucyjny orzekł

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 57 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy jest zgodny z art. 64 ust. 1 w związku z art. 2 i w związku z art. 24 zdanie pierwsze konstytucji.

Zdania odrębne zgłosili sędziowie TK: Wojciech Hermeliński, Teresa Liszcz.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że przedmiotem pytania prawnego jest kwestia konstytucyjności zakresu przysługujących pracownikowi roszczeń w wypadku rozwiązania z nim przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz wyłączenia stosowania w takim wypadku przewidzianych w kodeksie cywilnym reguł ogólnych dotyczących naprawienia szkody wyrządzonej nienależytym wykonaniem zobowiązania (art. 471 kodeksu cywilnego).

Czy zleceniobiorca może otrzymać wynagrodzenie w formie rzeczowej

Czy wynagrodzenie z umowy o dzieło zawartej z udziałowcem spółki jest kosztem podatkowym

Trybunał podzielił - przyjmowany w doktrynie i orzecznictwie - pogląd, że na tle obecnie obowiązującego stanu prawnego przepisy kodeksu pracy wyłączają możliwość sięgania do przepisów kodeksu cywilnego i w związku z tym uniemożliwiają zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania przewyższającego wynagrodzenie za pracę, którego wysokość określona jest w art. 57 § 1 kodeksu pracy.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że przyznane pracownikowi w art. 57 § 1 kodeksu pracy roszczenie ma charakter kompensacyjny. Towarzyszy ono przywróceniu pracownika do pracy i ma na celu kompensację szkody wyrządzonej pracownikowi w wyniku naruszenia obowiązku umownego, polegającego na niezgodnym z prawem rozwiązaniu przez pracodawcę umowy o pracę. Trybunał nie podzielił stanowiska, zgodnie z którym przewidziane w przepisach kodeksu pracy świadczenia pracodawcy są wyłącznie sankcją za niewykonanie obowiązku publicznoprawnego i mają charakter zbliżony do przewidzianej w przepisach kodeksu karnego nawiązki.