Nagana i upomnienie - zasady wymierzania kar pracowniczych

W praktyce taką karę można zastosować m.in. za spóźnianie się pracownika do pracy, wykonywanie w czasie pracy czynności niezwiązanych z obowiązkami pracowniczymi, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w miejscu pracy, niewłaściwe zachowanie się pracownika w stosunku do przełożonych, podwładnych lub współpracowników, jak również nieprzestrzeganie wewnętrznych aktów prawnych obowiązujących u pracodawcy.

Kary w określonych granicach

- Katalog kar porządkowych jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że pracodawca nie może nałożyć na pracownika innej kary niż kara upomnienia, kara nagany lub kara pieniężna. Ta ostatnia może zostać nałożona na pracownika za nieprzestrzeganie przepisów BHP lub przepisów p.poż., opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od 1-dniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 części wynagrodzenia – mówi r.pr. Katarzyna Kałuża, ekspert Impel Business Solutions

Kolejną zasadą przy stosowaniu kar porządkowych, o której pracodawca powinien pamiętać to jedna kara - jeden czyn, co jednakże nie wyklucza możliwości zastosowania wobec pracownika innej sankcji (np. nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy, poza karą nagany może skutkować rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika).

 Monitor prawa pracy i ubezpieczeń

- Informacje o karach porządkowych powinny być zawarte w Regulaminie Pracy, w którym pracodawca może uściślić katalog zdarzeń skutkujących prawem nałożenia na pracownika kary porządkowej – dodaje Katarzyna Kałuża. Przy stosowaniu kary upomnienia czy kary nagany pracodawca bierze pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy. Pracodawca nie jest związany gradacją kar porządkowych, to znaczy nie ma obowiązku w pierwszej kolejności za dane przewinienie stosować kary upomnienia jako gatunkowo lżejszej.

Nakładanie kar porządkowych tylko zgodnie z przepisami

Skuteczne i zgodne z prawem nałożenie kary porządkowej związane jest z zachowaniem wymogów formalnych, których naruszenie może skutkować uchyleniem kary porządkowej przez sąd pracy.

Kara porządkowa nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego przez pracodawcę i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. Kara upomnienia lub nagany może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika lub złożeniu przez niego wyjaśnień na piśmie.. Pracodawca może stosować kary porządkowej bez uprzedniego wysłuchania pracownika tylko wówczas, gdy ten zrezygnował z ustnego złożenia wyjaśnień.

Jeżeli z powodu nieobecności w pracy pracownik nie może być wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy.

Polecamy: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (książka)

- Warto zwrócić uwagę na to, że zawieszenie biegu 2-tygodniowego terminu czy też brak rozpoczęcia jego biegu w razie nieobecności pracownika w pracy odnosi się wyłącznie do terminu na wyjaśnienia wysłuchanie pracownika – nie zaś do terminu nałożenia kary porządkowej w sytuacji, gdy ten został już wysłuchany – mówi Katarzyna Kałuża z Impel Business Solutions. Jeśli więc pracodawca wysłuchał już pracownika i podjął decyzję o nałożeniu kary porządkowej, a pracownik jest nieobecny w pracy, można wysłać zawiadomienie o nałożeniu kary porządkowej za pośrednictwem poczty. - Należy jednak pamiętać, że zawiadomienie o ukaraniu jest dokonane wówczas, gdy pismo zawierające to zawiadomienie doszło do niego w taki sposób, iż mógł zapoznać się z jego treścią – dodaje.

O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. ustne powiadomienie pracownika o nałożeniu kary porządkowej – jeśli takie było - należy traktować jedynie jako zamiar ukarania. Odpis zawiadomienia o zastosowanej karze porządkowej składa się do akt osobowych pracownika. Po roku nienagannej pracy usuwa się z akt osobowych zawiadomienie o zastosowaniu kary.

Pracownikowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o ukaraniu. Może on np. dotyczyć niezachowania przez pracodawcę wymogów formalnych, jak również istnienia podstaw do jej zastosowania (np. w sytuacji, gdy pracownik twierdzi, że czynu nie popełnił). Częstym błędem pracodawców jest podpisanie zawiadomienia o ukaraniu pracownika jeszcze przed jego wysłuchaniem. Decyzja co do uwzględnienia lub odrzucenia sprzeciwu należy do pracodawcy, który powinien rozpatrzyć sprzeciw w terminie 14 dni od dnia jego wniesienia. Jednakże jeśli u pracodawcy działają zakładowe organizacje związkowe pracodawca musi pamiętać o konieczności dokonania konsultacji z reprezentującą pracownika organizacją związkową. - Pracodawca powinien zwrócić się do związku zawodowego niezwłocznie, aby zmieścić się w terminie do rozpatrzenia sprzeciwu, szczególnie, że przepisy Kodeksu pracy nie przewidują terminu, w jakim związek zawodowy powinien odpowiedzieć pracodawcy – mówi Katarzyna Kałuża.

W sytuacji, gdy pracodawca odrzuci sprzeciw pracownika, to w terminie 14 dni od dnia zawiadomienia go o tym fakcie, pracownik może wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.

Reasumując, pracodawcy powinni pamiętać o możliwości dyscyplinowania pracowników, korzystając z kary upomnienia i kary nagany oraz kary pieniężnej, jednocześnie nie zapominając o szeregu wymogów prawnych związanych z prawidłowością korzystania z tej formy karania.

Katarzyna Kałuża