REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ABC Prawa - Uznanie za zmarłego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Patrycja Dzięgielewska
Tomasz Pietrzak

REKLAMA

Uznanie za zmarłego to instytucja prawna stosowana w przypadku zaginięcia osoby fizycznej i polegająca na sądowym uznaniu śmierci danej osoby po upływie określonego czasu. Przesłanki uznania za zmarłego zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Natomiast przepisy proceduralne, dotyczące postępowania o uznanie za zmarłego znajdują się w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).

REKLAMA


Na wstępie należy wskazać, że najważniejszą przesłanką uznania za zmarłego jest zaginięcie osoby, które trwa przez określony w Kodeksie cywilnym czas. Przez zaginięcie należy rozumieć sytuację, w której nie jest pewne, czy osoba zaginiona żyje, czy też zmarła. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zaginiony może zostać uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło dziesięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Oznacza to, że upływ czasu wymagany do uznania danej osoby za zmarłą wynosi z zasady dziesięć lat od końca roku, w którym osoba ta zaginęła.

REKLAMA

REKLAMA

Od powyższej zasady występują jednak wyjątki. Po pierwsze, jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończyłby lat siedemdziesiąt, do uznania za zmarłego wystarcza upływ pięciu lat (np. kiedy zaginęła osoba mająca sześćdziesiąt pięć lat). Po drugie, uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym osoba zaginiona ukończyłaby dwadzieścia trzy lata, co w praktyce może przedłużyć dziesięcioletni okres wymagany do uznania danej osoby za zmarłą.

Odmienne, krótsze terminy dopuszczalności uznania za zmarłego zostały przewidziane w przypadku osób, które zaginęły w katastrofach lotniczych, morskich lub innych okolicznościach w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia (np. pożar czy trzęsienie ziemi). Osoba, która zaginęła w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku, okrętu lub innym szczególnym zdarzeniem, może być uznana za zmarłą już po upływie sześciu miesięcy od dnia katastrofy lub wystąpienia innego szczególnego zdarzenia. Jeżeli natomiast nie można stwierdzić wystąpienia katastrofy (np. statek zaginął), osoba zaginiona może zostać uznana za zmarłą z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeśli takiego portu przeznaczenia nie było, z upływem dwóch lat od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość. W wypadku zaginięcia osoby w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia w przypadkach wcześniej nieprzewidzianych (np. lawina górska), może ona zostać uznana za zmarłą po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.

Warunkiem uznania osoby za zmarłą jest przeprowadzenie postępowania sądowego oraz wydanie przez właściwy sąd postanowienia o uznaniu danej osoby za zmarłą. W sprawach o uznanie za zmarłego z reguły właściwy jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania zaginionego, a w przypadku braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jego pobytu. Jeżeli natomiast nie można ustalić miejsca zamieszkania i pobytu osoby zaginionej, wyjątkowo właściwy będzie Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy.

Z wnioskiem o uznanie określonej osoby za zmarłą może wystąpić każdy zainteresowany (np. małżonek czy spadkobierca), a sam wniosek powinien zawierać w szczególności imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki, a także informacje o jego ostatnim miejscu zamieszkania i pobytu. Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.), koszt wniosku o uznanie za zmarłego wynosi 40 złotych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Warto również wskazać, że wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego (np. w przypadku katastrofy lotniczej lub morskiej), wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu.

Sąd uznaje daną osobę za zmarłą poprzez wydanie postanowienia o uznaniu za zmarłego. W postanowieniu tym sąd oznacza chwilę domniemanej śmierci zaginionego, która jest najbardziej prawdopodobna. W przypadku braku danych, za chwilę domniemanej śmierci oznacza się pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. Na podstawie postanowienia sądu o uznaniu za zmarłego, urząd stanu cywilnego sporządza akt zgonu zaginionej osoby.

Z postanowieniem o uznaniu za zmarłego wiąże się domniemanie, że osoba wskazana w postanowieniu zmarła w chwili oznaczonej w tym postanowieniu. Domniemanie takie może zostać obalone przez wykazanie, że osoba uznana za zmarłą jednak żyje lub że zmarła w innej chwili, niż chwila wskazana w postanowieniu.

Podsumowując, uznanie za zmarłego jest instytucją mającą szczególne znaczenie na gruncie prawa spadkowego i rodzinnego, która pozwala zlikwidować stan niepewności związany z zaginięciem osoby. Dopiero po uznaniu osoby zaginionej za zmarłą i wydaniu aktu zgonu przez urząd stanu cywilnego, możliwe jest np. przeprowadzenie postępowania spadkowego i uregulowanie wszystkich spraw niezakończonych przez tę osobę.

 

Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
Tomasz Pietrzak, młodszy prawnik

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
BCC o zmianach w Ordynacji podatkowej: przedawnienie zobowiązań, hipoteka i nowe przepisy karne

Business Centre Club (BCC) przedstawiło uwagi do propozycji nowelizacji ordynacji podatkowej z postulatami w zakresie dalszych zmian w tym obszarze. Eksperci BCC (Daniel Panek i Wojciech Pławiak) odnieśli się do modyfikacji wprowadzonych do treści projektu w porównaniu z wersją z 26 marca 2025 r.

Zwrot akcyzy za paliwo rolnicze 2025: tylko do 1 września! Sprawdź, ile możesz odzyskać! Trzeba pamiętać o dokumentach

Rolnicy mają kolejną szansę na odzyskanie części kosztów związanych z zakupem paliwa. Od 1 sierpnia do 1 września 2025 roku można składać wnioski o zwrot podatku akcyzowego, który obejmuje olej napędowy wykorzystywany w produkcji rolnej.

Szokujące dane KRUS: Rolnicy pracują ponad 29 lat, zanim dostaną emeryturę. Świadczenia wciąż daleko od ZUS

Rolnicy w Polsce pracują średnio ponad 29 lat, zanim otrzymają emeryturę z KRUS. Mimo długiego stażu ich świadczenia wynoszą przeciętnie nieco ponad 2 tysiące złotych, co znacząco odbiega od emerytur wypłacanych w ZUS.

Rewolucja w podatkach: Kasowy PIT obejmie tysiące nowych firm! Sprawdź, czy skorzystasz

Od 1 stycznia 2026 roku wejdą w życie przepisy, które podniosą limit przychodów uprawniających do stosowania kasowego PIT z 1 mln zł do 2 mln zł. Zmiana wynika z projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na postulaty przedsiębiorców.

REKLAMA

Kasowy PIT - zmiany od 2026 r. Limit przychodów wzrośnie do 2 mln zł

Ministerstwo Finansów chce, by dotychczasowy limit przychodów pozwalający na skorzystanie z kasowego PIT został podniesiony z 1 mln zł do 2 mln zł. Tak wynika z projektu nowelizacji ustawy o PIT opublikowanego 19 sierpnia 2025 r. Zmiana ta ma pozwolić większej grupie przedsiębiorców wybranie tej formy rozliczeń podatku dochodowego.

Faktura elektroniczna w rozumieniu art. 106nda ustawy o VAT nie jest fakturą ustrukturyzowaną. Prof. W. Modzelewski: wewnętrznie sprzeczne nowe przepisy ustawy o VAT trzeba zmienić

Profesor Witold Modzelewski z Instytutu Studiów Podatkowych zwraca uwagę na wewnętrzną sprzeczność niedawno uchwalonych nowych przepisów ustawy o VAT dot. nowego rodzaju faktury elektronicznej, która będzie mogła skutecznie zastąpić obowiązkowo wystawianą fakturę ustrukturyzowaną.

Czy pożyczka dla podmiotu powiązanego to ukryty zysk? Spór o interpretację przepisów estońskiego CIT

Kwestia opodatkowania pożyczek udzielanych przez spółki rozliczające się estońskim CIT na rzecz podmiotów powiązanych budzi wątpliwości interpretacyjne. Ostateczne stanowisko w tej sprawie może przesądzić o kształcie stosowania estońskiego CIT w praktyce.

Podatek od smartfonów i komputerów? FWG ostrzega przed nową opłatą

Resort kultury planuje opłatę reprograficzną na telefony, komputery i telewizory. Fundacja Wolności Gospodarczej ostrzega, że podwyżki cen uderzą w konsumentów i polskie firmy, a regulacja jest nieadekwatna w erze streamingu i nowoczesnej cyfryzacji.

REKLAMA

Rewolucja w dopłatach dla rolników: Rząd szykuje ustawę o aktywnym rolniku – koniec wsparcia dla fikcyjnych gospodarstw

Rząd przygotowuje rewolucyjne zmiany w dopłatach unijnych. Nowy projekt ustawy o rolnikach aktywnych zawodowo ma wyeliminować fikcyjne gospodarstwa i sprawić, że pieniądze z Wspólnej Polityki Rolnej trafią wyłącznie do osób faktycznie prowadzących działalność rolniczą.

Zmiana rozporządzenia w sprawie zgłoszeń INTRASTAT. Nowa wersja instrukcji wypełniania i przesyłania zgłoszeń Ministerstwa Finansów

Departament Ceł Ministerstwa Finansów poinformował o wejściu w życie rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie zgłoszeń INTRASTAT. Ponadto Ministerstwo opublikowało nową wersję Instrukcji wypełniania i przesyłania zgłoszeń INTRASTAT.

REKLAMA