REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

ABC Prawa - Uznanie za zmarłego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Patrycja Dzięgielewska
Tomasz Pietrzak

REKLAMA

Uznanie za zmarłego to instytucja prawna stosowana w przypadku zaginięcia osoby fizycznej i polegająca na sądowym uznaniu śmierci danej osoby po upływie określonego czasu. Przesłanki uznania za zmarłego zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Natomiast przepisy proceduralne, dotyczące postępowania o uznanie za zmarłego znajdują się w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.).

REKLAMA


Na wstępie należy wskazać, że najważniejszą przesłanką uznania za zmarłego jest zaginięcie osoby, które trwa przez określony w Kodeksie cywilnym czas. Przez zaginięcie należy rozumieć sytuację, w której nie jest pewne, czy osoba zaginiona żyje, czy też zmarła. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zaginiony może zostać uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło dziesięć lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Oznacza to, że upływ czasu wymagany do uznania danej osoby za zmarłą wynosi z zasady dziesięć lat od końca roku, w którym osoba ta zaginęła.

REKLAMA

REKLAMA

Od powyższej zasady występują jednak wyjątki. Po pierwsze, jeżeli w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończyłby lat siedemdziesiąt, do uznania za zmarłego wystarcza upływ pięciu lat (np. kiedy zaginęła osoba mająca sześćdziesiąt pięć lat). Po drugie, uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym osoba zaginiona ukończyłaby dwadzieścia trzy lata, co w praktyce może przedłużyć dziesięcioletni okres wymagany do uznania danej osoby za zmarłą.

Odmienne, krótsze terminy dopuszczalności uznania za zmarłego zostały przewidziane w przypadku osób, które zaginęły w katastrofach lotniczych, morskich lub innych okolicznościach w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia (np. pożar czy trzęsienie ziemi). Osoba, która zaginęła w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku, okrętu lub innym szczególnym zdarzeniem, może być uznana za zmarłą już po upływie sześciu miesięcy od dnia katastrofy lub wystąpienia innego szczególnego zdarzenia. Jeżeli natomiast nie można stwierdzić wystąpienia katastrofy (np. statek zaginął), osoba zaginiona może zostać uznana za zmarłą z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeśli takiego portu przeznaczenia nie było, z upływem dwóch lat od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość. W wypadku zaginięcia osoby w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia w przypadkach wcześniej nieprzewidzianych (np. lawina górska), może ona zostać uznana za zmarłą po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.

Warunkiem uznania osoby za zmarłą jest przeprowadzenie postępowania sądowego oraz wydanie przez właściwy sąd postanowienia o uznaniu danej osoby za zmarłą. W sprawach o uznanie za zmarłego z reguły właściwy jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania zaginionego, a w przypadku braku miejsca zamieszkania - sąd miejsca jego pobytu. Jeżeli natomiast nie można ustalić miejsca zamieszkania i pobytu osoby zaginionej, wyjątkowo właściwy będzie Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy.

Z wnioskiem o uznanie określonej osoby za zmarłą może wystąpić każdy zainteresowany (np. małżonek czy spadkobierca), a sam wniosek powinien zawierać w szczególności imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki, a także informacje o jego ostatnim miejscu zamieszkania i pobytu. Zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594, ze zm.), koszt wniosku o uznanie za zmarłego wynosi 40 złotych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Warto również wskazać, że wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego (np. w przypadku katastrofy lotniczej lub morskiej), wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu.

Sąd uznaje daną osobę za zmarłą poprzez wydanie postanowienia o uznaniu za zmarłego. W postanowieniu tym sąd oznacza chwilę domniemanej śmierci zaginionego, która jest najbardziej prawdopodobna. W przypadku braku danych, za chwilę domniemanej śmierci oznacza się pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe. Na podstawie postanowienia sądu o uznaniu za zmarłego, urząd stanu cywilnego sporządza akt zgonu zaginionej osoby.

Z postanowieniem o uznaniu za zmarłego wiąże się domniemanie, że osoba wskazana w postanowieniu zmarła w chwili oznaczonej w tym postanowieniu. Domniemanie takie może zostać obalone przez wykazanie, że osoba uznana za zmarłą jednak żyje lub że zmarła w innej chwili, niż chwila wskazana w postanowieniu.

Podsumowując, uznanie za zmarłego jest instytucją mającą szczególne znaczenie na gruncie prawa spadkowego i rodzinnego, która pozwala zlikwidować stan niepewności związany z zaginięciem osoby. Dopiero po uznaniu osoby zaginionej za zmarłą i wydaniu aktu zgonu przez urząd stanu cywilnego, możliwe jest np. przeprowadzenie postępowania spadkowego i uregulowanie wszystkich spraw niezakończonych przez tę osobę.

 

Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski
Tomasz Pietrzak, młodszy prawnik

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Obowiązkowy KSeF 2026: Prof. W. Modzelewski: Dlaczego trzeba wywrócić do góry nogami obecny system fakturowania? Sprzeczności w kolejnej wersji nowelizacji ustawy o VAT

Obecny system fakturowania w bólach rodził się przed trzydziestu laty – dlaczego teraz trzeba go wywrócić do góry nogami, wprowadzając obowiązkowy model KSeF? Pyta prof. dr hab. Witold Modzelewski. I jednocześnie zauważa, że po uważnej lekturze kolejnej wersji przepisów dot. obowiązkowego KSeF, można dojść do wniosku, że oczywiste sprzeczności w nich zawarte uniemożliwiają ich legalne zastosowanie.

Obowiązki podatkowe pracowników transgranicznych - zasady, terminy, reguła 183 dni, rezydencja podatkowa

W dobie rosnącej mobilności zawodowej coraz więcej osób podejmuje zatrudnienie poza granicami swojego kraju. W niniejszym artykule omawiamy kluczowe zagadnienia dotyczące obowiązków podatkowych pracowników transgranicznych, którzy zdecydowali się podjąć zatrudnienie w Polsce.

Jaka inflacja w Polsce w 2025, 2026 i 2027 roku - prognozy NBP

Inflacja CPI w Polsce z 50-proc. prawdopodobieństwem ukształtuje się w 2025 r. w przedziale 3,5-4,4 proc., w 2026 r. w przedziale 1,7-4,5 proc., a w 2027 r. w przedziale 0,9-3,8 proc. - tak wynika z najnowszej projekcji Departamentu Analiz Ekonomicznych NBP z lipca 2025 r. Projekcja ta uwzględnia dane dostępne do 9 czerwca br.

Podatek od prezentu ślubnego - kiedy trzeba zapłacić. Prawo rozróżnia 3 kategorie darczyńców i 3 limity wartości darowizn

Dla nowożeńców – prezent, dla Urzędu Skarbowego – podstawa opodatkowania. Fiskus przewidział dla darowizn konkretne przepisy prawa podatkowego i lepiej je znać, zanim wpędzimy się w kłopoty, zostawiając grube rysy na pięknych ślubnych wspomnieniach. Szczególnie kłopotliwa może być gotówka. Monika Piątkowska, doradca podatkowy w e-pity.pl i fillup.pl tłumaczy, co zrobić z weselnymi kopertami i kosztownymi podarunkami.

REKLAMA

Stopy procentowe NBP 2025: w lipcu obniżka o 0,25 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 1-2 lipca 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,25 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosić będzie od 3 lipca 2025 r. 5,00 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zaskoczeniem dla większości analityków finansowych i ekonomistów, którzy oczekiwali braku zmian w lipcu.

Jak legalnie wypłacić pieniądze ze spółki z o.o. Zasady i skutki podatkowe. Adwokat wyjaśnia wszystkie najważniejsze sposoby

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to popularna forma prowadzenia biznesu w Polsce, ceniona za ograniczenie ryzyka osobistego wspólników. Niesie ona jednak ze sobą szczególną cechę – tzw. podwójne opodatkowanie zysków. Oznacza to, że najpierw sama spółka płaci podatek CIT od swojego dochodu (9% lub 19%), a następnie, gdy zysk jest wypłacany wspólnikom, wspólnik musi zapłacić podatek dochodowy PIT od otrzymanych środków. Dla wielu początkujących przedsiębiorców jest to duże zaskoczenie, ponieważ w jednoosobowej działalności gospodarczej można swobodnie dysponować zyskiem i płaci się podatek tylko raz. W spółce z o.o. majątek spółki jest odrębny od majątku prywatnego właścicieli, więc każda wypłata pieniędzy ze spółki na rzecz wspólnika lub członka zarządu musi mieć podstawę prawną. Poniżej przedstawiamy wszystkie legalne metody „wyjęcia” środków ze spółki z o.o., wraz z krótkim omówieniem zasad ich stosowania oraz konsekwencji podatkowych i ewentualnych ryzyk.

Odpowiedzialność członków zarządu za długi i niezapłacone podatki spółki z o.o. Kiedy powstaje i jakie są sankcje? Jak ograniczyć ryzyko?

W świadomości wielu przedsiębiorców panuje przekonanie, że założenie spółki z o.o. jest swoistym „bezpiecznikiem” – że prowadząc działalność w tej formie, nie odpowiadają oni osobiście za zobowiązania. I rzeczywiście – to spółka, jako osoba prawna, ponosi odpowiedzialność za swoje długi. Jednak ta zasada ma wyjątki. Najważniejszym z nich jest art. 299 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), który otwiera drogę do pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki.

Zakładanie spółki z o.o. w 2025 roku. Adwokat radzi jak to zrobić krok po kroku i bez błędów

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pozostaje jednym z najczęściej wybieranych modeli prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W 2025 roku proces rejestracji jest w pełni cyfrowy, a pozorne uproszczenie procedury sprawia, że wielu przedsiębiorców zakłada spółki „od ręki”, nie przewidując potencjalnych konsekwencji. Niestety, błędy popełnione na starcie mogą skutkować realnymi problemami organizacyjnymi, podatkowymi i prawnymi, które ujawniają się dopiero po miesiącach – lub latach.

REKLAMA

Faktury ustrukturyzowanej nie da się obiektywnie (w sensie prawnym) użyć ani udostępnić poza KSeF. Co zatem będzie przedmiotem opisu i dekretacji jako dowód księgowy?

Nie da się w sensie prawnym „użyć faktury ustrukturyzowanej poza KSeF” oraz jej „udostępnić” w innej formie niż poprzez bezpośredni dostęp do KSeF – pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.

Obowiązkowy KSeF 2026: Ministerstwo Finansów publikuje harmonogram, dokumentację API KSeF 2.0 oraz strukturę logiczną FA(3)

W dniu 30 czerwca 2025 r. Ministerstwo Finansów opublikowało szczegółową dokumentację techniczną w zakresie implementacji Krajowego Systemu e-Faktur z narzędziami wspierającymi integrację. Od dziś firmy oraz dostawcy oprogramowania do wystawiania faktur mogą rozpocząć przygotowania do wdrożenia systemu w środowisku testowym. Materiały są dostępne pod adresem: ksef.podatki.gov.pl/ksef-na-okres-obligatoryjny/wsparcie-dla-integratorow. W przypadku pytań w zakresie udostępnionej dokumentacji API KSeF 2.0 Ministerstwo Finansów prosi o kontakt za pośrednictwem formularza zgłoszeniowego: ksef.podatki.gov.pl/formularz.

REKLAMA