W jaki sposób należy zaokrąglać kwoty podatku od towarów i usług

1. Zaokrąglenia w fakturze i na paragonie

Zasady zaokrąglania kwot wykazywanych w fakturze VAT zostały zawarte w § 9 ust. 6 rozporządzenia w sprawie faktur. Zgodnie z jego treścią kwoty te zaokrągla się do pełnych groszy, przy czym końcówki poniżej 0,5 grosza pomija się, a końcówki 0,5 grosza i wyższe zaokrągla się do 1 grosza. Kwoty podatku wykazane na fakturze VAT z dokładnością do 1 grosza stanowią następnie podstawę do ujęcia w ewidencji VAT.

Problem, który może się pojawić przy wystawianiu faktury VAT, dotyczy sytuacji, gdy faktura zawiera wiele pozycji. Wówczas może się okazać, że podsumowanie kwot brutto poszczególnych pozycji na fakturze nie odpowiada sumie wartości netto sprzedaży i naliczonej od niej kwoty podatku od towarów i usług.

Rozwiązanie tego problemu zawiera przepis § 9 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia w sprawie faktur. Zgodnie z jego brzmieniem obowiązkowym elementem faktury jest kwota podatku liczona od sumy wartości sprzedaży netto towarów i usług. Tak ustalona kwota podatku musi dodatkowo uwzględniać podział na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.

Oznacza to, że kwota VAT w podsumowaniu faktury nie wynika z sumy poszczególnych pozycji, ale z przemnożenia wartości netto przez odpowiednią stawkę VAT. Jeżeli zatem kwota tego podatku wyliczona w podsumowaniu faktury jest prawidłowa, to występowanie groszowych różnic wynikających z podsumowania poszczególnych pozycji faktury nie powoduje wadliwości faktury.

Czy pomyłki w zaokrągleniach kwoty VAT wpływają na prawo do odliczenia

W związku z różnymi praktykami stosowanymi przy zaokrąglaniu kwoty VAT na fakturze nasuwa się pytanie, czy nabywca powinien się obawiać o prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktury VAT zawierającej pomyłki dotyczące zaokrągleń.

Na ten temat wypowiedział się Urząd Skarbowy w Ostrowcu Świętokrzyskim w postanowieniu z 5 stycznia 2007 r. nr PP/443-42/06, w którym stwierdził m.in., że: „(...) w sytuacji kiedy otrzymane faktury są wystawione w sposób rzetelny, a transakcja w rzeczywistości nastąpiła i otrzymana faktura odzwierciedla stan faktyczny, po spełnieniu ww. warunków podatnikowi przysługuje prawo do pomniejszenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktur, w których błędnie zastosowano metody dokonywania zaokrągleń”.

WAŻNE!

Nabywca nie powinien się obawiać o prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktury VAT zawierającej pomyłki dotyczące zaokrągleń. Prawo takie przysługuje mu bezsprzecznie.

Różnice w zaokrągleniach między paragonem a wystawioną na jego podstawie fakturą VAT

W przypadku sprzedaży na rzecz osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, czasem pojawiają się różnice w kwocie podatku należnego między paragonem fiskalnym a wystawioną fakturą VAT, mimo że obydwa dokumenty potwierdzają tę samą transakcję.

Rozbieżności te wynikają ze sposobu liczenia kwoty VAT.

W przypadku dokonania sprzedaży na rzecz klientów, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej, kwota podatku należnego wyliczana jest z reguły na podstawie art. 85 ustawy, tj. jako iloczyn wartości dostawy (wartość brutto) i stawki podatku:

• 18,03% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 22%,

• 6,54% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 7%,

• 2,91% - dla towarów i usług objętych stawką podatku 3%.

Przykład

Pan Andrzej K. prowadzi sklep ze sprzętem AGD. Klient (osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej) zakupił zmywarkę. Zapłacił 1220 zł, po czym zażądał faktury VAT. Pan Andrzej wystawił ją w następujący sposób:

wartość netto: 1000,03 zł

VAT: 219,97 zł

wartość brutto: 1220,00 zł

VAT należny wyliczył od kwoty brutto: 1220 zł x 18,03% = 219,97 zł.

Sprzedawca wyliczył kwotę podatku należnego z zastosowaniem art. 85 ustawy, tj. od kwoty brutto. Gdyby wyliczył podatek od kwoty netto, faktura VAT wyglądałaby następująco:

wartość netto: 1000 zł

VAT: 220 zł

wartość brutto: 220 zł

VAT należny wyliczyłby wówczas od kwoty netto: 1000 zł x 22% = 220 zł.

Te dwa sposoby wyliczenia kwoty VAT są powodem różnic, jakie mogą powstać przy dokumentowaniu sprzedaży między paragonem fiskalnym a fakturą VAT.

W przypadku kasy fiskalnej kwota podatku należnego jest wyliczana od kwoty brutto (z dokładnością przewyższającą dwa miejsca po przecinku). Natomiast podatek należny wykazywany w fakturze VAT jest najczęściej liczony od kwoty netto. Stąd powstałe różnice.

Aby wyeliminować te rozbieżności, należy faktury VAT dokumentujące sprzedaż dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wystawiać na takich samych zasadach jak paragony fiskalne, czyli licząc VAT od kwoty brutto. Natomiast dla faktur VAT dokumentujących sprzedaż na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, co do której nie ma obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej, zastosowanie ma wyliczenie kwoty podatku należnego od kwoty netto.

Podatnicy, którzy ręcznie wystawiają faktury VAT, nie będą mieli w praktyce problemu z wyliczeniem kwoty podatku należnego na fakturze według zasad właściwych dla kasy rejestrującej. Natomiast w przypadku podatników, którzy wystawiają faktury VAT za pomocą oprogramowania, niezbędne jest dostosowanie programu do potrzeb przepisów ustawy o VAT. Faktura VAT potwierdzająca sprzedaż dla osoby fizycznej, która nie prowadzi działalności gospodarczej, musi wykazywać takie same kwoty, jakie zawiera paragon fiskalny.

WAŻNE!

Aby wyeliminować rozbieżności pomiedzy fakturą a wystawionym na jej podstawie paragonem, należy faktury VAT dokumentujące sprzedaż dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wystawiać na takich samych zasadach jak paragony fiskalne, czyli licząc VAT od kwoty brutto. Natomiast dla faktur VAT dokumentujących sprzedaż na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, co do której nie ma obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy rejestrującej, zastosowanie ma wyliczenie kwoty podatku należnego od kwoty netto.

2. Zaokrąglenia w ewidencji zakupu i sprzedaży VAT

Ewidencja zakupu i sprzedaży prowadzona na potrzeby VAT powinna precyzyjnie odzwierciedlać kwoty transakcji podlegające opodatkowaniu. Wpisy dokonane przez podatnika w ewidencji VAT powinny być zgodne z treścią wystawianych oraz otrzymywanych faktur. Podsumowanie kwoty VAT powinno być zgodne z sumą tego podatku wynikającą z poszczególnych dokumentów objętych rejestrem VAT. Tak sporządzona ewidencja stanowi następnie podstawę do sporządzenia deklaracji.

3. Zaokrąglenia w deklaracji VAT

Podatnik w deklaracji VAT sporządzonej na podstawie prowadzonych ewidencji dokonuje zaokrąglenia wartości netto oraz kwoty VAT (zarówno należnego, jak i naliczonego). Kwoty przeniesione do deklaracji VAT powinien zaokrąglić z dokładnością do 1 zł. Na taki sposób zaokrąglenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku wskazuje art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym kwoty te zaokrągla się do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych.

Przykład

Podatnik prowadzi rejestr zakupu VAT, z podziałem na stawki podatku, według których nabył towary i usługi pozostałe. W październiku 2008 r. ujął w ewidencji nabycia towarów i usług:

• opodatkowane stawką 22%

wartość netto: 15 370,49 zł

VAT: 3381,51 zł

• opodatkowane stawką 7%

wartość netto: 1120,51 zł

VAT: 78,44 zł

• opodatkowane stawką 3%

wartość netto: 303,50 zł

VAT: 9,11 zł

W deklaracji VAT-7 w za październik 2008 r. w wierszu „Nabycie towarów i usług pozostałych” podatnik wpisał:

• wartość netto (poz. 46) w kwocie: 16 795 zł (15 370,49 + 1120,51 + 303,50 = 16 794,50)

• podatek naliczony (poz. 47) w kwocie: 3469 zł (3381,51 + 78,44 + 9,11 = 3469,06).

Ewidencja VAT prowadzona jest w celu prawidłowego sporządzenia deklaracji. To podatnik decyduje o zakresie informacji w niej zawartych, mogącym wynikać np. ze sposobu rozliczenia VAT naliczonego od określonego rodzaju zakupów. W praktyce może się zdarzyć, że np. wpisów do ewidencji zakupu VAT będzie w miesiącu kilka lub nawet kilkanaście (w zależności od stopnia szczegółowości). W takim przypadku zaokrągleniu podlega kwota będąca sumą kwot wynikających z poszczególnych ewidencji zakupu.

Czasem zdarza się, że podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do 1 zł przeniesiona do deklaracji VAT, przemnożona przez stawkę podatku daje kwotę podatku, która jest wyższa o 1 zł w porównaniu do kwoty podatku wykazanej w ewidencji VAT.

Przykład

Podatnik w ewidencji sprzedaży VAT wykazał:

• wartość netto sprzedaży opodatkowanej według stawki 22%: 12 338,53 zł

• VAT należny: 2714,48 zł

Do deklaracji VAT po zaokrągleniu podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego z dokładnością do 1 zł przeniósł:

• wartość netto sprzedaży opodatkowanej według stawki 22%: 12 339 zł

• VAT należny: 2714 zł

Wynik przemnożenia podstawy opodatkowania przez stawkę podatku jest jednak o 1 zł wyższy:

12 339 zł x 22% = 2714,58, czyli po zaokrągleniu 2715 zł

W takim przypadku prawidłowym rozwiązaniem jest przeniesienie do deklaracji VAT wartości wynikających z podsumowania rejestru sprzedaży VAT (podstawa opodatkowania 12 339 zł, VAT 2 714 zł). Natomiast wpisanie do deklaracji wartości wynikających z przemnożenia podstawy opodatkowania przez stawkę podatku (podstawa opodatkowania 12 339 zł, VAT 2 715 zł) jest niewłaściwe.

Do deklaracji VAT powinny być przenoszone dane wartościowe wynikające z podsumowania rejestru sprzedaży i zakupu VAT, których podstawa opodatkowania i kwota podatku została zaokrąglona zgodnie z art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej.

Stanowisko takie podzieliły m.in. Urząd Skarbowy w Opatowie w piśmie z 12 lutego 2007 r. nr PP/443- -6/06 oraz Urząd Skarbowy w Lubartowie w piśmie z 31 maja 2007 r. nr PP/443-2/07.

W takiej sytuacji pracownik urzędu skarbowego, który będzie weryfikował pod względem formalnym złożoną deklarację, będzie musiał wyjaśnić przyczynę niezgodności tych kwot o 1 zł, ale wartości wykazane w deklaracji muszą być zgodne z prowadzoną ewidencją. W przypadku pojawienia się różnic wynikających z zaokrągleń praktycznym rozwiązaniem może być zamieszczenie na składanej deklaracji adnotacji, że zawarte w niej kwoty są zgodne z ewidencją, a powstałe różnice wynikają z zaokrągleń dokonanych na podstawie art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej.

4. Jak ująć w księgach rachunkowych różnice powstałe z zaokrągleń kwot VAT

Ze względu na to, że kwoty VAT w wystawionych oraz otrzymanych fakturach wpisywanych następnie do ewidencji VAT podawane są z dokładnością do 1 grosza, a w deklaracji VAT wartości te przedstawione są z dokładnością do 1 zł, pojawiają się różnice wynikające ze sposobu zaokrąglania. Różnice te powstają na kontach podatku naliczonego i należnego.

Przykład

Księgowy w firmie ALFA Sp. z o.o. sporządził deklarację VAT-7K za 3 kwartał 2008 r.

Z ksiąg rachunkowych firmy wynika, że w 3 kwartale 2008 r.:

• podatek należny (Ma konto 22-2 Rozrachunki z tytułu podatku VAT należnego) wyniósł: 100 230,59 zł

• podatek naliczony (Wn konto 22-1 Podatek VAT naliczony i jego rozliczenie) wyniósł: 64 480,33 zł

Natomiast deklaracja VAT-7K zawierała:

• podatek należny (poz. 41) w kwocie: 100 231 zł

• podatek naliczony (poz. 50) w kwocie: 64 480 zł

• zobowiązanie podatkowe podlegające wpłacie do US (poz. 53) w kwocie: 35 751 zł

Ewidencja księgowa zobowiązania podatkowego w podatku VAT za 3 kwartał 2008 r. może przebiegać następująco:

1.PK- rozliczenie podatku należnego, co do którego obowiązek podatkowy powstał w 3 kwartale 2008 r.: 100 231 zł

Wn konto 22-2 Rozrachunki z tytułu podatku VAT należnego

Ma konto 22-3 Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT

2.PK- rozliczenie podatku naliczonego, co do którego prawo odliczenia powstało w 3 kwartale 2008 r.: 64 480 zł

Wn konto 22-3 Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu podatku VAT

Ma konto 22-1 Podatek VAT naliczony i jego rozliczenie

3.PK- rozliczenie zaokrągleń wynikających z deklaracji VAT-7K za 3 kwartał 2008 r.

- z tytułu podatku należnego: 0,41 zł

Wn konto 76-1 Pozostałe koszty operacyjne

Ma konto 22-2 Rozrachunki z tytułu podatku VAT należnego

- z tytułu podatku naliczonego: 0,33 zł

Wn konto 76-1 Pozostałe koszty operacyjne

Ma konto 22-1 Podatek VAT naliczony i jego rozliczenie

• art. 63 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888

• art. 85 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 141, poz. 888

• § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 95, poz. 798; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 89, poz. 542

Aneta Szwęch

konsultant podatkowy