Faktura i zapłata w różnych walutach

Przeliczenia wartości z euro na USD należy dokonać z zastosowaniem kursu średniego NBP, jaki obowiązywał w dniu wystawienia faktury. Rozliczenie różnic kursowych następuje na zasadach ogólnych z zastosowaniem kursu faktycznego.

W praktyce często zdarzają się sytuacje, gdy kontrahent chce uregulować swoje zobowiązanie w innej walucie niż wynikająca z faktury. Ponieważ kwota należności jest już ustalona i zarachowana, należy ponownie przeliczyć jej wartości na walutę zasugerowaną przez odbiorcę. W omawianym przypadku do przeliczenia waluty należy zastosować kurs średni USD, który obowiązywał w momencie wystawienia faktury (z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury).

Trzeba jednak zaznaczyć, że tego rodzaju zamiana walut dokonywana jest w zasadzie jedynie dla celów informacyjnych. Nie może ona wpłynąć na wysokość należności wyrażonej w złotówkach. Oznacza to, że mimo zmiany waluty wartość należności w złotówkach pozostaje ta sama.

Dla powstania różnic kursowych zgodnie z przepisami podatkowymi konieczne jest wystąpienie dwóch przesłanek:

•  przychód bądź koszt jest wyrażony w walucie obcej,

•  zapłata nastąpiła w walucie obcej,

przy czym przepisy nie określają, że musi to być waluta obca, w której została wystawiona faktura. Dlatego w omawianym przypadku powstałe różnice kursowe mogą być uwzględniane dla celów podatkowych. Różnice kursowe należy ustalić z uwzględnieniem kursu faktycznie zastosowanego.

Jeżeli przy obliczaniu wartości różnic kursowych nie jest możliwe uwzględnienie kursu waluty faktycznie zastosowanego w danym dniu, należy przyjąć kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli faktycznie zastosowany kurs waluty jest wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty.

W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określa ten kurs, opierając się na kursach walut ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski.

Przykład 1

Spółka wystawiła dla kontrahenta zagranicznego fakturę za towar o wartości 10 000 euro. Kurs przyjęty do wyliczenia przychodu wynosił 3,50 PLN/EUR (kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury).

Kontrahent wyraził wolę zapłaty w USD. Do obliczeń przyjęto kurs średni USD obowiązujący w momencie wystawienia faktury (z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury), który wynosił 2,60 PLN/USD.

W celu ponownego określenia kwoty należności wyrażonej w walucie obcej spółka dokonała odpowiednich przeliczeń wartości wyrażonej w euro na USD. Uzgodnioną kwotę kontrahent wpłacił na walutowy rachunek bankowy spółki. Faktycznie zastosowany kurs na dzień otrzymania należności wyniósł 2,48 PLN/EUR.

W związku z tym powstała ujemna różnica kursowa.

Tabela 1. Przeliczenie należności na inną walutę i ustalenie różnic kursowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa

1. Wystawienie faktury dla kontrahenta zagranicznego:

Wn  „Rozrachunki z odbiorcami” 35 000,00

Ma  „Przychody ze sprzedaży” 35 000,00

2. Wpływ należności:

Wn  „Rachunek bankowy” 33 384,62

Ma  „Rozrachunki z odbiorcami” 33 384,62

3. Zaksięgowanie powstałej różnicy kursowej:

Wn  „Koszty finansowe” 1 615,38

Ma  „Rozrachunki z odbiorcami” 1 615,38

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Przykład 2

Spółka wystawiła kontrahentowi zagranicznemu fakturę o wartości 5000 euro. Kurs przyjęty do wyliczenia przychodu wynosił 3,50 PLN/EUR (kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury). Kontrahent wyraził wolę zapłaty za zobowiązanie w USD. Spółka przeliczyła wartość euro bezpośrednio na USD, ustalając kurs wzajemny dla tych walut obowiązujący na dzień wystawienia faktury. Średni kurs USD z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury to 2,69 PLN/USD. W związku z tym kurs wzajemny dla obu walut wynosi: 3,50 PLN/EUR : 2,69 PLN/USD = 1,30 USD/EUR.

Należność została wpłacona na rachunek bankowy spółki. Do wyceny przyjęto kurs kupna danej waluty ogłoszony przez bank, z którego usług spółka korzysta, wynoszący 2,58 PLN/USD.

Tabela 2. Przeliczenie należności na inną walutę i ustalenie różnic kursowych

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ewidencja księgowa

1. Wystawienie faktury dla kontrahenta zagranicznego:

Wn  „Rozrachunki z odbiorcami” 17 500

Ma  „Przychody ze sprzedaży” 17 500

2. Wpływ należności:

Wn  „Rachunek bankowy” 16 770

Ma  „Rozrachunki z odbiorcami” 16 770

3. Zaksięgowanie powstałej ujemnej różnicy kursowej w związku z zapłatą:

Wn  „Koszty finansowe” 730

Ma  „Rozrachunki z odbiorcami” 730

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

•  art. 15a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1316

Małgorzata Kawczyńska

główna księgowa, finalistka konkursu Księgowy Roku 2005