Mienie przesiedleńcze - zwolnienie z cła i podatków

Na czym polegają zwolnienia celne dotyczące tzw. mienia przesiedleńczego?

Obywatele polscy, a także obywatele państw obcych, którzy przenoszą swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego (spoza UE) na terytorium UE (czyli także do Polski), mogą korzystać ze zwolnienia z należności celnych przywozowych ich mienia osobistego na podstawie art. 3-11 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. WE nr L 324 z 10.12.2009, str. 23), po spełnieniu przesłanek określonych w tych przepisach.

Zwolnione z należności celnych przywozowych jest mienie osobiste przywożone przez osoby fizyczne, przenoszące swoje miejsce zamieszkania z państwa trzeciego na obszar celny Unii Europejskiej.

Czym jest mienie przesiedleńcze?

Wyżej wskazane rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 nie zawiera pojęcia "mienia przesiedleńczego" ale posługuje się (w art. 2 ust. 1) terminem "mienie osobiste". To właśnie to mienie osobiste, które przywozi ze sobą osoba przenosząca swoje miejsce (stałego) zamieszkania z państwa trzeciego na obszar Unii Europejskiej jest zwolnione z należności celnych przywozowych i potocznie jest nazywane mieniem przesiedleńczym.

„Mienie osobiste” wg rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 oznacza każde mienie przeznaczone na własny użytek osób zainteresowanych lub do zaspokojenia potrzeb ich gospodarstw domowych.
Mienie osobiste tworzą w szczególności:
- majątek ruchomy gospodarstwa domowego,
- rowery i motocykle, prywatne pojazdy mechaniczne (np. samochody) i przyczepy do nich, przyczepy campingowe, łodzie wycieczkowe i prywatne samoloty.

Dobytek gospodarstwa domowego właściwy dla zwykłych potrzeb rodziny, zwierzęta domowe i zwierzęta wierzchowe, jak również przenośne instrumenty i sprzęt potrzebny do wykonywania przez osobę zainteresowaną rzemiosła lub zawodu, również stanowią „mienie osobiste”.

Natomiast ww. przepis zawiera zastrzeżenie, że mienie osobiste nie może mieć takiego charakteru bądź ilości, która wskazywałaby, że jest przywożone w celach handlowych.

Jakie mienie przesiedleńcze nie jest zwolnione z cła?

Zwolnienia z należności celnych przywozowych nie stosuje się do:

1. wyrobów alkoholowych;
2. tytoniu i wyrobów tytoniowych;
3. handlowych środków transportu;
4. przedmiotów wykorzystywanych do wykonywania rzemiosła lub zawodu, innych niż przenośne instrumenty i sprzęt potrzebny do wykonywania tych zajęć.

Wyżej wskazane przedmioty nawet jeżeli należą do mienia osobistego przesiedleńca (mienia przesiedleńczego), to jednak zgodnie z art. 6 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 są wyłączone ze zwolnienia i trzeba od nich zapłacić cło.

Jakie są warunki zwolnienia mienia przesiedleńczego z należności celnych przywozowych?

Zwolnienie z należności celnych przywozowych jest, na mocy art. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009, ograniczone do mienia osobistego, które:

1) za wyjątkiem szczególnie uzasadnionych okoliczności, pozostawało w posiadaniu oraz, w przypadku towarów nieprzeznaczonych do konsumpcji, było używane przez osobę zainteresowaną w jej poprzednim miejscu zamieszkania przez co najmniej sześć miesięcy przed datą, w której osoba zainteresowana przestała zamieszkiwać w państwie trzecim, które opuściła;

2) jest przeznaczone do użytku w takim samym celu w nowym miejscu zamieszkania.

Z powyższego wynika generalna zasada, zgodnie z którą osoba przesiedlająca się, która chce skorzystać ze zwolnienia z należności celnych przywozowych mienia osobistego, musi je używać przez okres co najmniej sześciu miesięcy poprzedzających zmianę jej miejsca zamieszkania w miejscu poprzedniego zamieszkania oraz udowodnić, iż przywożone rzeczy będą jej służyły do tego samego celu w nowym miejscu zamieszkania. Z warunku tego wyłączone są jedynie towary przeznaczone do konsumpcji.

Tym samym, jeżeli przed zmianą miejsca zamieszkania osoby zainteresowanej określona rzecz była przeznaczona do użytku w gospodarstwie domowym tej osoby, to warunkiem stosowania zwolnienia z należności celnych przywozowych jest przeznaczenie tej rzeczy do tego samego celu w nowym miejscu zamieszkania, a więc przeznaczenie jej do użytku w gospodarstwie domowym w nowym miejscu zamieszkania.

Na czym polegają warunki posiadania i używania mienia przez 6 miesięcy w miejscu poprzedniego zamieszkania?

Warunek posiadanie mienia przez 6 miesięcy w miejscu poprzedniego zamieszkania

Osoba wnioskująca o zwolnienie np. pojazdu samochodowego przywożonego w ramach jej mienia osobistego powinna być w posiadaniu pojazdu przez ww. okres w kraju, z którego przenosi swoje miejsce zamieszkania. Oznacza to, że zwolnienie z należności celnych przywozowych nie ogranicza się wyłącznie do rzeczy będących własnością osoby zainteresowanej przez co najmniej sześć miesięcy poprzedzających zmianę miejsca zamieszkania, ale również do rzeczy, nad którym wykonuje ona władztwo skuteczne i rzeczywiste.

Przykładowo, zwolnienie z należności celnych przywozowych może być zastosowane w odniesieniu do pojazdu samochodowego, który był w posiadaniu i był używany, zarówno do celów służbowych jak i prywatnych.

Używanie mienia przez 6 miesięcy w miejscu poprzedniego zamieszkania

W celu wykazania się używaniem przywożonych towarów (z wyłączeniem towarów przeznaczonych do konsumpcji) przez okres co najmniej sześciu miesięcy poprzedzających zmianę miejsca zamieszkania w miejscu poprzedniego zamieszkania osoba zainteresowana może np. przedłożyć faktury zakupu przywożonych towarów albo rachunki za ich naprawę, konserwację lub inne dokumenty świadczące o używaniu przez nią tych towarów przez ww. okres.

W odniesieniu do prywatnych pojazdów samochodowych, dokumentem potwierdzającym używanie pojazdu w poprzednim miejscu zamieszkania przez osobę przesiedlającą się przez wymagany sześciomiesięczny okres będzie np. dowód rejestracyjny pojazdu wystawiony na nazwisko tej osoby. Z zasady bowiem, osoba zainteresowana powinna przedłożyć organowi celnemu dowód potwierdzający przez właściwe organy państwa trzeciego, że pojazd, o zwolnienie z należności celnych przywozowych którego wnosi, był dopuszczony do ruchu w tym państwie. Jedynie w przypadku, w którym przedstawienie takiego dokumentu nie jest możliwe, np. z uwagi na to, że w danym państwie nie istnieje obowiązek dopuszczenia do ruchu takiego pojazdu, można udowodnić jego użytkowanie w inny skuteczny sposób. Osoba wnioskująca o zwolnienie takiego pojazdu powinna przedstawić organowi celnemu inny dowód potwierdzający jego używanie przez wymagany okres.

Nie stosuje się zwolnienia z należności celnych przywozowych do pojazdu samochodowego zakupionego w państwie trzecim „w drodze powrotnej”.

Szczególnie uzasadniona okoliczność
Za szczególnie uzasadnioną okoliczność (o której mowa w ww. art. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009) można uznać np. wyjątkowe, nieprzewidywalne okoliczności, na które osoba zainteresowana nie miała wpływu, przypadki występowania siły wyższej, względy natury politycznej i tym podobne szczególnie wyjątkowe zdarzenia, które uniemożliwiły dalsze zamieszkiwanie, a co za tym idzie - używanie składników mienia osobistego osoby zainteresowanej w państwie trzecim, i które spowodowały konieczność przyjazdu tej osoby na do Polski.

Warunek nieprzerwanego zamieszkiwania poza Unią Europejską przez 12 miesięcy - jak udokumentować?

Kolejnym z warunków zwolnienia mienia przesiedleńczego z cła jest nieprzerwane zamieszkiwania przez osobę przesiedlającą się poza Unią Europejską przez okres co najmniej dwunastu miesięcy (art. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009).

W celu udokumentowania co najmniej dwunastomiesięcznego nieprzerwanego okresu zamieszkiwania poza Unią Europejską osoba przesiedlającą się z kraju trzeciego może przedłożyć organowi celnemu wszelkie wiarygodne dokumenty potwierdzające ten fakt, np. umowę o pracę, umowę najmu mieszkania, rachunki za gaz, energię elektryczną, itp.

Warunek posiadania miejsca zamieszkania poza obszarem celnym Unii Europejskiej przez nieprzerwany okres dwunastu miesięcy poprzedzających przesiedlenie się osoby zainteresowanej nie będzie naruszony, jeżeli osoba zainteresowana, posiadając w tym okresie miejsce zamieszkania poza obszarem Unii Europejskiej, opuściła to miejsce czasowo (czy to w celach turystycznych, czy też w związku z wykonywaną pracą), o ile przez cały ten okres jej centrum życiowe ciągle znajdowało się w tym miejscu. Niemniej jednak długość okresu przebywania poza miejscem zamieszkania w państwie trzecim nie może być taka, żeby wzbudzać wątpliwości, gdzie faktycznie znajduje się centrum życiowe osoby zainteresowanej.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 5 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 właściwe organy mogą zezwolić na odstępstwa od warunku nieprzerwanego zamieszkiwania przez osobę przesiedlającą się poza UE przez okres co najmniej 12 miesięcy - jeżeli zostanie wykazane, że wyraźną intencją osoby zainteresowanej było zamieszkiwanie poza obszarem celnym UE nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy.

Jak udowodnić przeniesienie miejsca zamieszkania do Polski?

W celu udowodnienia, że osoba przesiedlająca się przenosi swoje miejsce zamieszkania do Polski może przykładowo przedłożyć organom celnym kartę czasowego pobytu, dokument potwierdzający zameldowanie w kraju, umowę o pracę, umowę najmu mieszkania, itp. dokumenty świadczące o wyborze miejsca zamieszkania w Polsce.

Warunek zwolnienia celnego związany z "przesiedleniem" nie jest spełniony w przypadku, gdy w oparciu o okoliczności sprawy można uznać, że osoba ubiegająca się o zwolnienie miała w tym samym czasie więcej niż jedno miejsce zamieszkania, tzn. nowe w Polsce i dotychczasowe w państwie trzecim. Przesiedlenie nie może stanowić czynności pozornej, bowiem zwolnienie z należności celnych przywozowych może mieć miejsce jedynie wówczas, jeżeli osoba przesiedlająca się dokonała fizycznego aktu przeniesienia z państwa trzeciego do Polski, czyli ma miejsce zamieszkania w Polsce i tu użytkuje w życiu codziennym sprowadzone przez siebie towary.

Jak liczony jest 12-miesięczny termin na przywóz mienia?

Zgodnie z art. 7 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009,  za wyjątkiem szczególnych przypadków mienie osobiste może być dopuszczone do obrotu (tj. przywiezione bez cła) w kilku oddzielnych partiach w ciągu dwunastu miesięcy od daty ustalenia przez osobę przesiedlającą się miejsca zamieszkania na terytorium UE (czyli np. w Polsce).

Ustalenie miejsca zamieszkania wiąże się z faktycznym osiedleniem się osoby w Polsce. Ministerstwo Finansów wskazuje, że chodzi tu o dokonanie przez osobę przesiedlającą się wszelkich czynności mających na celu zorganizowanie jej miejsca zamieszkania w Polsce.

Wcześniejszy przywóz mienia do Polski

Mienie osobiste dopuszczone do obrotu może zostać zwolnione z należności celnych przywozowych, zanim osoba przesiedlająca się ustali swoje miejsce zamieszkania w Polsce, pod warunkiem że osoba ta zobowiąże się do faktycznego ustalenia tu swojego miejsca zamieszkania w terminie sześciu miesięcy. Wynika to z art. 9 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009.

Działaniom takim towarzyszy zabezpieczenie (w praktyce w wysokości należności celno-podatkowych od przywożonego towaru), którego forma i wysokość określana jest przez organy celne. W tym przypadku sześciomiesięczny okres posiadania oraz używania w państwie trzecim tak przywożonego mienia osobistego liczony jest od daty, kiedy mienie osobiste zostaje wprowadzone do Polski.

Istnieje możliwość zwolnienia z należności przywozowych mienia osobistego osoby przenoszącej swoje miejsce zamieszkania w przypadku, gdy osoba ta zobowiąże się w ww. terminie do faktycznego ustalenia swojego miejsca zamieszkania w Polsce.

Jak rozumieć warunek nieodstępowania mienia przesiedleńczego?

Zwolnienie rzeczy przywożonych w ramach tzw. mienia przesiedlenia udzielane jest pod warunkiem ich nieodstępowania przez okres 12 miesięcy od dnia ich objęcia procedurą dopuszczenia do obrotu, a przypadku naruszenia tego warunku powstaje obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych według rodzaju rzeczy i wartości celnej ustalonej lub przyjętej w tym dniu przez organ celny.

Jak tłumaczy Ministerstwo Finansów przez "nieodstępowanie" należy rozumieć nie tylko przeniesienie własności towaru, lecz również każde jego oddanie we władztwo osób trzecich na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, na podstawie której towar oddany jest do używania lub korzystania innemu podmiotowi.

Jak stanowi art. 8 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009:
1.  W ciągu 12 miesięcy od daty dopuszczenia do swobodnego obrotu, mienie osobiste, które zostało zwolnione z należności celnych przywozowych, nie może być pożyczane, oddawane w zastaw, wynajmowane lub odstępowane, odpłatnie lub nieodpłatnie, bez uprzedniego poinformowania o tym właściwych organów.
2.  Każde pożyczenie, oddanie w zastaw, wynajęcie bądź odstąpienie przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 1, powoduje obowiązek uiszczenia należności celnych przywozowych od danego mienia według stawki obowiązującej w dniu takiego pożyczenia, oddania w zastaw, wynajęcia lub odstąpienia oraz według rodzaju rzeczy i wartości celnej ustalonej lub przyjętej w tym dniu przez właściwe organy.

Jakich formalności celnych trzeba dopełnić?

Aby przywożone do wykorzystania w Polsce mienie osobiste przez osoby przenoszące swoje miejsce zamieszkania z państw trzecich do Polski mogło być zwolnione z należności celnych przywozowych, musi być zgłoszone organowi celnemu na terytorium Polski do procedury dopuszczenia do obrotu.

Co do zasady, wniosek o zwolnienie z należności celnych składany jest w chwili dokonywania zgłoszenia celnego. Dlatego właściwym organem, który rozstrzyga, czy w danym przypadku może być zastosowane zwolnienie celne jest ten organ celny, który przyjmuje to zgłoszenie.

Należy przy tym podkreślić, że w tym przypadku przywożone z państw trzecich mienie osobiste (w tym również pojazdy samochodowe) może się przemieścić wewnątrz UE jedynie pod dozorem celnym w ramach procedury tranzytu.

Zgłoszenie do procedury tranzytu wymaga przesłania zgłoszenia do unijnego systemu tranzytowego NCTS (w myśl unijnych przepisów prawa celnego zgłoszenie przyjmowane jest wyłącznie w formie elektronicznej) oraz złożenia zabezpieczenia w wysokości należności celnych i podatkowych ciążących na towarze.

Do zgłoszenia celnego mienia osobistego do procedury dopuszczenia do obrotu zawierającego wniosek o zwolnienie z należności celnych przywozowych należy dołączyć spis przywożonych rzeczy w zestawieniu ilościowym i wartościowym, sporządzony w dwóch egzemplarzach.

Samochód osobowy jako mienie przesiedleńcze - formalności celne

Sprowadzając z państwa trzeciego np. samochód osobowy jako mienie przesiedleńcze do UE należy:

1. W pierwszym urzędzie celnym UE (na granicy z państwem trzecim) objąć go procedurą celną tranzytu. Zgłoszenie do procedury tranzytu należy złożyć w formie elektronicznej  do systemu NCTS2 .

Procedurę tranzytu należy zakończyć w urzędzie celnym, w którym złożone będzie zgłoszenie celne o dopuszczenie towarów do obrotu ze zwolnieniem z cła. Możliwe jest również złożenie zgłoszenia do dopuszczenia do obrotu towarów w granicznym urzędzie celnym, o ile urząd graniczny posiada właściwość rzeczową do obejmowania danych towarów tą procedurą.

2. Zgłoszenie o dopuszczenie towaru do obrotu należy złożyć, albo w granicznym urzędzie celnym albo w wewnętrznym urzędzie celnym w wyniku zakończenia procedury tranzytu, w jednej z następujących form:

1. dokumentu papierowego SAD, którego wzór jest dostępny na portalu PUESC
2. zgłoszenia celnego w formie komunikatu elektronicznego do systemu AIS/IMPORT.

Do zgłoszenia celnego SAD należy dołączyć:
- dokument transakcyjny (faktura, umowa kupna-sprzedaży),
- dokumenty pojazdu z kraju pochodzenia (np. Certificate of Title w przypadku importu z USA),
- inne dokumenty związane z nabyciem pojazdu będące w posiadaniu importera, które  świadczą o użytkowaniu samochodu do celów osobistych przez okres co najmniej 6 miesięcy przed przeprowadzką do Polski (dowód rejestracyjny samochodu).

Przesłanie elektronicznego zgłoszenia tranzytowego (komunikacja z systemem NCTS) wiąże się z koniecznością posiadania stosownej aplikacji. Dla osoby fizycznej, nie prowadzącej obrotu towarowego w sposób profesjonalny, wygodniejszym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług wyspecjalizowanego pośrednika, jakim jest agencja celna. Oferuje ona m.in. przesłanie zgłoszenia w formie elektronicznej do systemu obsługującego zgłoszenia celne właściwemu organowi celnemu.

Należy pamiętać o zakończeniu operacji tranzytowej, tj. o dostarczeniu samochodu do urzędu celnego, w którym będą dopełniane formalności celne w związku z dopuszczeniem do obrotu towaru ze zwolnieniem od cła.

Jak udokumentować spełnienie warunków zwolnienia z należności celnych przywozowych?

Ministerstwo Finansów zaznacza, że dokonując zgłoszenia celnego mienia osobistego z wnioskiem o zastosowanie zwolnienia z należności celnych przywozowych osoba zainteresowana (przesiedlająca się) powinna przedłożyć dowody potwierdzające spełnienie przesłanek do zastosowania przedmiotowego zwolnienia celnego.

W każdym przypadku sprawa oceniana jest indywidualnie, a kwestię, czy zostały spełnione przesłanki uprawniające do zastosowania zwolnienia z należności celnych przywozowych rozstrzyga właściwy w sprawie organ celny, biorąc pod uwagę stan faktyczny i prawny sprawy oraz załączone dokumenty.

Mienie przesiedleńcze a Brexit

Od 1 stycznia 2021 r. Wielka Brytania przestała być członkiem Unii Europejskiej i w zakresie prawa celnego jest traktowana jako kraj trzeci. Zatem od początku bieżącego roku odnośnie mienia osobistego przywożonego przez osoby przenoszące swoje miejsce zamieszkania z Wielkiej Brytanii do Polski (tzw. mienia przesiedleńczego) zastosowanie będą miały ww. przepisy (art. 3 - 11) rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009 z 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych.

Ministerstwo Finansów poinformowało, że dla celów stosowania ww. przepisów rozporządzenia nr 1186/2009 przyjmuje się, że wymagany co najmniej 12-miesięczny okres zamieszkiwania poza obszarem UE obejmuje również czas zamieszkiwania przez osobę przenosząca swoje miejsce zamieszkania w Wielkiej Brytanii przed wystąpieniem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej.

Zwolnienia podatkowe z VAT i akcyzy dla mienia przesiedleńczego

Zwolnienia mienia przesiedleńczego z podatku akcyzowego i VAT są niezależne od zwolnień celnych. Stosowanie zwolnień towarów z należności celnych przywozowych nie skutkuje bowiem automatycznie zastosowaniem zwolnień podatkowych.

Zwolnienie z akcyzy samochodów będących mieniem przesiedleńczym

Zwolnienie z akcyzy dotyczy w tym przypadku jedynie samochodu osobowego. Zasady zwolnienia z akcyzy przywozu samochodu osobowego z terytorium państwa członkowskiego UE oraz państwa członkowskiego EFTA zostały określone w art. 110 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2020, poz. 722).

Natomiast warunki zwolnienia z podatku akcyzowego samochodu osobowego przywożonego z państwa trzeciego, czyli spoza UE i państw członków EFTA - są określone w art. 112 ww. ustawy o podatku akcyzowym.

Zgodnie z art. 112 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym, zwalnia się od akcyzy samochód osobowy przywożony spoza terytorium państw członkowskich UE oraz państw członkowskich Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym przez osobę fizyczną przybywającą na terytorium kraju na pobyt stały lub powracającą z czasowego pobytu z terytorium tych państw, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1) samochód osobowy jest przeznaczony do użytku osobistego tej osoby;

2) samochód osobowy służył do użytku osobistego tej osoby w miejscu poprzedniego jej pobytu poza terytorium państwa członkowskiego lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym przez okres co najmniej 6 miesięcy przed zmianą miejsca pobytu;

3) osoba ta przedstawi właściwemu naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dowód potwierdzający spełnienie warunku, o którym mowa w pkt 2;

4) osoba ta przebywała poza terytorium państwa członkowskiego lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym przez okres co najmniej 12 kolejnych miesięcy poprzedzających zmianę miejsca pobytu;

5) samochód osobowy nie zostanie sprzedany, wynajęty lub w jakikolwiek inny sposób oddany do użytku osobie trzeciej przez okres 12 miesięcy od dnia jego przywozu na terytorium kraju.

Warunków, o których mowa w pkt 2 i 3, nie stosuje się do członków służby zagranicznej i żołnierzy zawodowych skierowanych lub wyznaczonych do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami kraju, jeżeli przedstawią dokumenty potwierdzające zatrudnienie w placówce zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej lub oddelegowanie do pełnienia zawodowej służby wojskowej poza granicami kraju – w przypadku gdy nie istnieje możliwość zarejestrowania w kraju samochodów osobowych używanych przez te podmioty w państwach, z których powracają. W tym przypadku zwolnienie od akcyzy obejmuje również samochody osobowe przywożone z terytorium państwa członkowskiego lub państwa trzeciego, nabywane w drodze powrotnej z terytorium państwa trzeciego.

W wyżej wskazanych sytuacjach przywożony spoza UE i EFTA samochód osobowy jest zwolniony od akcyzy, jeżeli został przywieziony przed upływem 12 miesięcy od dnia osiedlenia się osoby fizycznej na terytorium kraju.

Za miejsce stałego pobytu uznaje się miejsce, w którym osoba fizyczna przebywa przez co najmniej 185 dni w roku kalendarzowym ze względu na swoje więzi osobiste i zawodowe. W przypadku osoby niezwiązanej z tym miejscem zawodowo na osobiste powiązania wskazuje istnienie ścisłych więzi pomiędzy tą osobą a miejscem, w którym mieszka. Jednakże za miejsce stałego pobytu osoby związanej zawodowo z miejscem innym niż miejsce powiązań osobistych, i z tego względu przebywającej na zmianę w różnych miejscach na terytoriach dwóch lub więcej państw, uznaje się miejsce, z którym jest związana osobiście, pod warunkiem że regularnie tam powraca. Ten ostatni warunek nie musi być spełniony, jeśli osoba mieszka na terytorium danego państwa w celu wypełnienia zadania w określonym czasie. Studia wyższe bądź nauka w szkole poza miejscem stałego pobytu nie stanowią zmiany miejsca stałego pobytu.

Zwolnienie z VAT dla mienia przesiedleńczego

Zasady zwolnienia z podatku VAT rzeczy stanowiących mienie przesiedlenia z kraju trzeciego, są określone w art. 47, art. 48 i art. 81 ustawy o VAT.

Zwolniony z VAT jest import (tj. przywóz spoza UE na terytorium UE, w tym i do Polski) rzeczy osobistego użytku osoby fizycznej przenoszącej miejsce zamieszkania z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju (czyli tzw. mienia przesiedleńczego), jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki określone w art. 47 ust. 1 ustawy o VAT:

1) rzeczy służyły do osobistego użytku tej osobie w miejscu zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, z tym że towary nieprzeznaczone do konsumpcji musiały służyć do takiego użytku przez okres co najmniej 6 miesięcy przed dniem, w którym osoba ta przestała mieć miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego;

2) rzeczy będą używane na terytorium kraju do takiego samego celu, w jakim były używane na terytorium państwa trzeciego;

3) osoba fizyczna miała miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzających zmianę miejsca zamieszkania;

4) rzeczy te przez 12 miesięcy od dnia zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu nie mogą zostać oddane jako zabezpieczenie, sprzedane, wynajęte, użyczone, wydzierżawione lub w inny sposób odstąpione odpłatnie lub nieodpłatnie bez wcześniejszego poinformowania o tym organu celnego.

Zwolnienia tego nie stosuje się do:
1) napojów alkoholowych;
2) tytoniu i wyrobów tytoniowych;
3) środków transportu przeznaczonych do działalności gospodarczej;
4) artykułów potrzebnych do wykonywania zawodu lub zajęcia, innych niż przenośne przedmioty sztuki stosowanej lub wyzwolonej.

Import rzeczy osobistego użytku jest zwolniony z VAT, jeżeli rzeczy zostały zgłoszone do procedury dopuszczenia do obrotu przed upływem 12 miesięcy od dnia przeniesienia przez osobę przesiedlającą się z (przenoszącą miejsce zamieszkania) z terytorium państwa trzeciego na terytorium UE (w tym Polski).

W przypadku sprzedaży lub przeniesienia prawa własności w inny sposób, wynajmu, użyczenia, wydzierżawienia lub innego odstąpienia rzeczy wchodzących w skład mienia przesiedleńczego, dokonanych przed upływem terminu 12 miesięcy od dnia zgłoszenia do procedury dopuszczenia do obrotu - rzeczy te są opodatkowane podatkiem VAT według stawek obowiązujących w dniu tego odstąpienia, z uwzględnieniem wartości celnej ustalonej dla tego dnia przez organ celny.

Zwolnienie z VAT stosuje się także do importu rzeczy stanowiących mienie osoby fizycznej, zgłoszonych do procedury dopuszczenia do obrotu przed dniem przeniesienia przez tę osobę miejsca zamieszkania na terytorium kraju, jeżeli osoba ta zobowiąże się do przeniesienia miejsca zamieszkania na terytorium kraju przed upływem 6 miesięcy od dnia przedstawienia organowi celnemu takiego zobowiązania oraz zostanie złożone zabezpieczenie w celu zagwarantowania pokrycia kwoty podatku. Termin 6 miesięcy określony w pkt 1 liczy się od dnia dopuszczenia towaru do obrotu na terytorium kraju.

Omawiane zwolnienie z VAT stosuje się także:

1) do importu rzeczy osobistego użytku osoby fizycznej przesiedlającej się na terytorium UE (w tym Polski), która miała miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego przez okres krótszy niż 12 miesięcy, ale nie krótszy niż 6 miesięcy, jeżeli osoba ta uprawdopodobni, że nie miała wpływu na skrócenie okresu tego zamieszkania;

2) w przypadku gdy ta osoba nie zachowała terminu 12 miesięcy (od dnia przeniesienia) na zgłoszenie mienia przesiedleńczego do procedury dopuszczenia do obrotu - jeżeli osoba ta uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jej winy.

Warto też wiedzieć, że art. 48 ustawy o VAT przewiduje zwolnienie z VAT importu rzeczy osobistego użytku (oprócz napojów alkoholowych, tytoniu i wyrobów tytoniowych), w tym także rzeczy nowych, należących do osoby przenoszącej miejsce zamieszkania z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju w związku z zawarciem związku małżeńskiego, jeżeli osoba ta miała miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego przez okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzających zmianę tego miejsca. To zwolnienie z VAT stosuje się także do importu prezentów zwyczajowo ofiarowanych w związku z zawarciem związku małżeńskiego, przesyłanych przez osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, pod warunkiem że wartość poszczególnych prezentów nie jest wyższa niż kwota wyrażona w złotych odpowiadająca równowartości 1000 euro.

Wyżej wskazane zwolnienia z VAT dla mienia przesiedleńczego mają jeszcze jeden wspólny warunek. Zgodnie z art. 81 ustawy o VAT stosuje się je tylko w przypadku zastosowania zwolnień od cła odnośnie tego mienia przesiedleńczego.

Źródło: Ministerstwo Finansów, powroty.gov.pl

Podstawa prawna: Rozporządzenie Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system zwolnień celnych (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 324/23)