REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zgodnie z ustawą AML?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zgodnie z ustawą AML?
Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zgodnie z ustawą AML?
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

AML - ocena ryzyka. Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, czyli tzw. ustawa AML informuje o obowiązku formułowania oceny ryzyka przez instytucje obowiązane. Taki wymóg znajdziemy w artykule 27 ww. dyrektywy i ma on na celu uświadomienie stopnia narażenia danych instytucji na niebezpieczeństwa związane bezpośrednio z praniem pieniędzy. Instytucje obowiązane muszą określić i ocenić ryzyko, a także przedstawić środki i narzędzia służące do zapobiegania prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.

Czym jest ocena ryzyka zgodnie z ustawą AML?

AML to skrót od Anti-Money Laundering, ustawy, która funkcjonuje wraz z CFT, czyli Counter-Financing of Terrorism. Punktem wyjścia dla tych procedur jest ocena ryzyka, która musi być przeprowadzona rzetelnie, gdyż z pewnych zaniedbań mogą wyniknąć poważne konsekwencje, takie jak wysokie kary finansowe!

REKLAMA

REKLAMA

Autopromocja

Formułowanie oceny ryzyka jest wymogiem nałożonym na instytucje obowiązane. To, czy dany podmiot jest instytucją obowiązaną, zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Będą to głównie:

  • Maklerzy,
  • Firmy ubezpieczeniowe,
  • Firmy inwestycyjne,
  • Podmioty świadczące doradztwo podatkowe,
  • Kantory,
  • Banki.

Jednak to nie wszystko – do instytucji obowiązanych zaliczają się także mniej oczywiste formy działalności. Wśród nich można wymienić notariuszy, radców prawnych i adwokatów, którzy biorą udział np. w zakładaniu rachunków bankowych lub w handlu nieruchomościami. Do tej listy dodano również stowarzyszenia, fundacje i przedsiębiorców uczestniczących w transakcjach gotówkowych o wartości przekraczającej lub równej 10 000 euro.

Główne czynniki ryzyka

Dnia 15 kwietnia 2020 roku Urząd Komisji Nadzoru Finansowego wydał stanowisko na temat prawidłowego sposobu tworzenia oceny ryzyka i zalecanych praktyk w tym zakresie. Informacje te były skierowane do podmiotów znajdujących się pod kontrolą KNF, czyli rynku emerytalnego, kapitałowego, ubezpieczeniowego oraz członków kas spółdzielczych i sektora bankowego. Jednak przedstawione w stanowisku wskazówki można odnieść do każdej innej instytucji obowiązanej.

REKLAMA

Według najnowszej nowelizacji w międzynarodowym standardzie znajduje się 5 kluczowych wskaźników ryzyka – Key Risk Indicators, które należy wziąć pod uwagę podczas oceny. Są to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. Rodzaj, wielkość i złożoność biznesu.
  2. Oferowane usługi i produkty.
  3. Ryzyka geograficzne.
  4. Rodzaje klientów i relacje z nimi – B2B, B2C.
  5. Sposoby przyjmowania nowych klientów i komunikacji z obecnymi.

Zbliżony katalog jest dostępny w krajowym akcie prawnym i to on stanowi główny wyznacznik dla polskich przedsiębiorców. Mimo wszystko warto uwzględnić również wskaźniki międzynarodowe, czyli wspomniane Key Risk Indicators.

Szczegółowe czynniki, które mają związek z klientami, państwami bądź obszarami geograficznymi i innymi zmiennymi (produkty, usługi, transakcje, kanały dostaw) określa Artykuł 27 ust. 1 dyrektywy krajowej. Wszystkie wymienione są ogólnymi kategoriami, według których powinniśmy dokonywać oceny. Zawierają pewne zmienne, zależne od typu prowadzonej działalności. Jaki jest cel tych czynników? Precyzyjne zdefiniowanie obszarów ryzyka. Zgodnie z informacjami od KNF, ocena ryzyka musi uwzględniać także:

  • Wykorzystywane przez podmiot narzędzia i systemy informatyczne,
  • Efektywność systemu szkoleń w zakresie AML/CFT,
  • Stopień uzależnienia od dostawców zewnętrznych,
  • Outsourcing procesów związanych z AML/CFT,
  • Możliwość zapewnienia ciągłości działania procesów AML/CFT podczas sytuacji kryzysowych,
  • Prawidłowość struktury organizacyjnej oraz liczby pracowników odpowiedzialnych za wykonywanie obowiązków AML/CFT w stosunku do zidentyfikowanego ryzyka,
  • Skalę rotacji pracowników oraz kierownictwa jednostek odpowiedzialnych za procesy AML/CFT,
  • Skuteczność systemu kontroli wewnętrznej i jego adekwatność w stosunku do wielkości instytucji obowiązanej,
  • Przewidywane zmiany w działalności biznesowej czy strukturze organizacyjnej,
  • Ważne zmiany w otoczeniu prawnym związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.

Oprócz wzięcia pod uwagę tych elementów, warto zasięgnąć informacji pochodzących z innych źródeł. Ustawa AML wymienia m.in. Krajową Ocenę Ryzyka oraz Ponadnarodową Ocenę Ryzyka, która jest sprawozdaniem Komisji Europejskiej, mającym na celu uregulowanie ogólnego systemu AML. Poza tym dostępne są stanowiska, komunikaty czy audyty organów właściwych – NBP, GIIF, UKNF, a także opracowań instytucji międzynarodowych, zajmujących się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy (Financial Action Task Force, Moneyval, ONZ), szeroko pojmowanej wiedzy eksperckiej oraz opracowaniami organów Europejskiego Systemu Nadzoru.

Metodyka i strategie w dokumentacji AML

W ustawie AML nie znajdziemy konkretnych zasad, według których należy przygotować ocenę ryzyka. W ten sposób dyrektywa sygnalizuje, że strategie i metodyki powinny się od siebie różnić w zależności od typu prowadzonej działalności. Jednak niektóre elementy muszą znaleźć się w każdej z nich, co UKNF określa jako minimalny standard metodyczny. Pierwszym krokiem winno być przeprowadzenie oceny ryzyka inherentnego, czyli występującego bez korzystania z procedur, zabezpieczeń AML, czy działań prewencyjnych. Następnie wskazujemy środki, które zostały podjęte w celu obniżenia tego ryzyka (mityganty), a na końcu oceniamy ich efektywność obecną oraz przewidywaną.

W kolejnym kroku oceny ryzyka określamy ryzyko rezydualne, a więc pozostające pomimo wykorzystania mitygantów, oraz po zastosowaniu oceny ich efektywności. Jest to konieczne, gdyż według ustawodawcy ryzyko wykorzystania danego podmiotu do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu nie może zostać wyeliminowane na 100%. Jest to niewykonalne i dlatego należy zaplanować metody zarządzania ryzykiem rezydualnym.

Oba rodzaje ryzyka warto zbadać, odnosząc się do wszystkich czynników znajdujących się w art. 27 ust. 1 Ustawy AML. Nawiązując do zasad panujących w kraju przedsiębiorstwa, można wzorować się też na innych krajach, np. na wskazaniach Nowej Zelandii – czyli państwa, które posiada jedno z najnowocześniejszych ustawodawstw w kontekście AML i CFT. Nowa Zelandia proponuje dwie metody:

  1. Mniej skomplikowana – polegająca na definiowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia danego niebezpieczeństwa w biznesie. Należy zastosować takie kategorie jak „mało prawdopodobne”, „możliwe”, „prawdopodobne” i „wysoce prawdopodobne”. Dzięki temu będzie można jednoznacznie określić niskie lub wysokie ryzyko.
  2. Bardziej skomplikowana – ilościowa, polegająca na określaniu prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka i skorelowania go z wartością konsekwencji. Takie połączenie umożliwia uzyskanie bardziej szczegółowych i zgodnych z rzeczywistością wyników. Na przykład jeśli jakieś zagrożenie jest prawdopodobne, zaś jego konsekwencje poważne, to całkowite ryzyko ocenia się jako bardzo wysokie. Zobrazowaniem tej metody jest uproszczona tabela umieszczona poniżej, w której do czynników związanych z funkcjonowaniem instytucji przypisuje się punktację od 1 do 3 – zależnie od poziomu ryzyka:

czynnik

niskie ryzyko (1pkt)

normalne ryzyko (2pkt)

wysokie ryzyko (3 pkt)

źródło pozyskiwania klientów

rodzaj klientów

przedmiot transakcji

obszar geograficzny

pozostałe czynniki

Tabelę można zmieniać i dopasowywać do potrzeb konkretnej instytucji obowiązanej.

Ocena ryzyka przeprowadzona. Co dalej?

Gdy ryzyko będzie już rozpatrzone z uwzględnieniem tych czynników, można zająć się oceną całościowej działalności instytucji. Po zdefiniowaniu kwestii wymagających poprawy, w ocenie ryzyka warto wyznaczyć też osobę lub jednostkę odpowiedzialną za przeprowadzanie takiej oceny i przygotowywanie harmonogramu jej prac.

Ocena ryzyka powinna mieć postać papierową lub elektroniczną. Ważne jest, aby została zaprezentowana osobie odpowiadającej za wdrażanie obowiązków, które obejmuje treść ustawy AML. Osoba ta powinna też zatwierdzić ocenę. Poza tym dobrze, aby z oceną zapoznała się rada nadzorcza jednostek, w której owe organy funkcjonują oraz zarząd danego podmiotu. Skutkiem zapoznania się z takim dokumentem może być podjęcie wskazanych, strategicznych decyzji, które pozwolą na lepsze zarządzanie i rozwój danego podmiotu.

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Przede wszystkim nie zaleca się tworzenia oceny ryzyka w oparciu o wzory dostępne w sieci. Wszyscy przedsiębiorcy powinni sporządzić dokument dostosowany do sposobu działania i wielkości prowadzonej działalności. Ocena ryzyka musi odpowiadać indywidualnym cechom danego podmiotu.

Oprócz tego, jeśli w procesie oceny okaże się, że danej instytucji grozi wysokie ryzyko, nie oznacza to, że skuteczność procedur i mitygantów jest zbyt niska. Wręcz przeciwnie – niejednokrotnie ma to związek z tym, że ocena jest przeprowadzona prawidłowo. Jej skutkiem będzie więc świadomość zagrożeń wynikających z prowadzenia określonej działalności. Po prostu charakter i skala funkcjonowania danej instytucji obowiązanej nie daje możliwości całkowitej eliminacji wysokiego ryzyka związanego z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.

Co istotne, ocenę ryzyka należy na bieżąco aktualizować. Według ustaw AML dokument ten musi być odnawiany minimum co 2 lata. Ważne, aby odnosił się do bieżącej sytuacji danej instytucji. Artykuł 27 mówi o tym, że istnieją jeszcze okoliczności wyjątkowe, w których trzeba ponownie dokonać oceny. Będą to takie sytuacje, jak: zmiany czynników ryzyka dotyczące państw, obszarów geograficznych, klientów, usług, transakcji, produktów i kanałów dostaw, a także zmiany Krajowej Oceny Ryzyka i Ponadnarodowej Oceny Ryzyka. UKNF zaznacza, że należy uwzględnić też istotne i długofalowe zmiany w otoczeniu gospodarczym, które mają wpływ na funkcjonowanie danego podmiotu.

Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Nadzoru Finansowego najczęściej popełniane błędy przy formułowaniu oceny ryzyka, to:

  • brak zrozumienia różnic pomiędzy ryzykiem inherentnym a rezydualnym,
  • nieuwzględnienie poszczególnych czynników ryzyka wskazanych w art. 27 ust. 1 ustawy,
  • brak harmonogramu planowanych działań w celu mitygacji ryzyka lub nieracjonalne terminy zawarte w harmonogramie działań,
  • brak wskazania finalnych wniosków wynikających z oceny ryzyka,
  • nieodpowiedni dobór metodyki, nieuwzględniający ważnych z punktu widzenia instytucji obowiązanej czynników ryzyka bądź określający podatność na ryzyko w sposób nieadekwatny do skali i rodzaju działalności.

Lista ta została przygotowana w oparciu o wyniki analiz popełnianych niedopatrzeń.

Podsumowanie

Ocena ryzyka instytucji obowiązanej ma służyć przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Jest najważniejszym dokumentem w dyrektywie AML, a jego główne elementy to określenie ekspozycji instytucji na zagrożenia oraz zaproponowanie metod obniżenia owego ryzyka. Dobrze przeprowadzona ocena prezentuje sytuację konkretnego podmiotu w kompleksowy, szczegółowy sposób, biorąc pod uwagę wiele zmiennych. Dzięki temu staje się nie tylko obowiązkową, odgórnie wymaganą czynnością, ale może też pomóc we wdrażaniu oraz realizacji procedur AML i CFT.

Marcin Staniszewski, Kamila Wasilewska
Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Pieniądze dla dziecka: Ile razy można dać bez podatku? Jest jeden kluczowy warunek przy darowiznach

Pieniądze dziecku bez podatku można przekazać wielokrotnie, gdyż nie jest istotne ile razy, ale trzeba uważać, aby po przekroczeniu limitu kwoty wolnej od podatku od darowizn dokonać niezbędnych formalności urzędowych. Sprawdź, jakie aktualnie obowiązują kwoty wolne od podatku.

Skuteczna windykacja: 5 mitów – dlaczego nie warto w nie wierzyć. Terminy przedawnienia roszczeń (branża TSL)

Wśród polskich przedsiębiorców, w tym także w branży TSL (transport, spedycja i logistyka) temat windykacji należności powraca jak bumerang. Z jednej strony przedsiębiorcy zmagają się z chronicznymi zatorami płatniczymi, z drugiej – wciąż krążą liczne stereotypy, które sprawiają, że wiele firm reaguje zbyt późno albo unika działań windykacyjnych. W efekcie przedsiębiorcy narażają się na utratę płynności finansowej i problemy z dalszym rozwojem.

Podatek od nieruchomości 2026: stawki maksymalne. 1,25 zł za 1 m2 mieszkania lub domu, 35,53 zł za 1 m2 biura, magazynu, sklepu

Stawki maksymalne podatku od nieruchomości będą w 2026 roku wyższe o ok. 4,5% od obowiązujących w 2025 roku. Przykładowo stawka maksymalna podatku od budynków mieszkalnych i samych mieszkań wyniesie w 2026 roku 1,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, a od budynków (także mieszkalnych) używanych do prowadzenia działalności gospodarczej: 35,53 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Faktyczne stawki podatku od nieruchomości na dany rok ustalają rady gmin w formie uchwały ale stawki te nie mogą być wyższe od maksymalnych stawek określonych przez Ministra Finansów i Gospodarki.

Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

REKLAMA

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

Podatki i opłaty lokalne w 2026 roku: Minister Finansów ustalił stawki maksymalne

Od 1 stycznia 2026 r. wzrosną (jak prawie każdego roku) o wskaźnik inflacji (tym razem o ok. 4,5%) maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Minister Finansów wydał już coroczne obwieszczenie w tej kwestii. Zatem w 2026 roku możemy liczyć się z zauważalnie wyższymi stawkami podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, reklamowej, od posiadania psów) - oczywiście w tych gminach, których rady podejmą stosowne uchwały do końca 2025 roku.

Zasadzka legislacyjna na fundacje rodzinne. Krytyczna analiza projektu nowelizacji ustawy o CIT z dnia 29 sierpnia 2025 r.

"Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie są bezpieczne, kiedy obraduje parlament" - ostrzega sentencja często błędnie przypisywana Markowi Twainowi, której rzeczywistym autorem jest Gideon J. Tucker, dziewiętnastowieczny amerykański prawnik i sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork. Ta gorzka refleksja, wypowiedziana w 1866 roku w kontekście chaotycznego procesu legislacyjnego w Albany, nabiera szczególnej aktualności w obliczu współczesnych praktyk legislacyjnych.

Od 2026 koniec faktur w Wordzie i Excelu. KSeF zmienia zasady gry dla wszystkich firm

Od 2026 roku KSeF stanie się obowiązkowy niemal dla wszystkich przedsiębiorców, a sposób wystawiania faktur zmieni się na zawsze. System przewiduje różne tryby – online, offline24, awaryjny – aby zapewnić firmom ciągłość działania w każdych warunkach. Dzięki temu nawet brak internetu czy awaria serwerów nie zatrzyma procesu fakturowania.

REKLAMA

Nowe limity podatkowe na 2026 rok - co musisz wiedzieć już dziś? Wyliczenia i konsekwencje

Rok 2026 przyniesie przedsiębiorcom realne zmiany – limity podatkowe zostaną obniżone w wyniku przeliczenia według niższego kursu euro. Granica przychodów dla małego podatnika spadnie do 8 517 000 zł, a limit jednorazowej amortyzacji do 212 930 zł. To pozornie drobna korekta, która w praktyce może zdecydować o utracie ulg, uproszczeń i korzystnych form rozliczeń.

Samofakturowanie w KSeF – jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces?

Samofakturowanie pozwala nabywcy wystawiać faktury w imieniu sprzedawcy, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dowiedz się, jakie warunki trzeba spełnić i jak przebiega cały proces w systemie KSeF.

REKLAMA