REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zgodnie z ustawą AML?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zgodnie z ustawą AML?
Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zgodnie z ustawą AML?
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

AML - ocena ryzyka. Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, czyli tzw. ustawa AML informuje o obowiązku formułowania oceny ryzyka przez instytucje obowiązane. Taki wymóg znajdziemy w artykule 27 ww. dyrektywy i ma on na celu uświadomienie stopnia narażenia danych instytucji na niebezpieczeństwa związane bezpośrednio z praniem pieniędzy. Instytucje obowiązane muszą określić i ocenić ryzyko, a także przedstawić środki i narzędzia służące do zapobiegania prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.

Czym jest ocena ryzyka zgodnie z ustawą AML?

AML to skrót od Anti-Money Laundering, ustawy, która funkcjonuje wraz z CFT, czyli Counter-Financing of Terrorism. Punktem wyjścia dla tych procedur jest ocena ryzyka, która musi być przeprowadzona rzetelnie, gdyż z pewnych zaniedbań mogą wyniknąć poważne konsekwencje, takie jak wysokie kary finansowe!

REKLAMA

Formułowanie oceny ryzyka jest wymogiem nałożonym na instytucje obowiązane. To, czy dany podmiot jest instytucją obowiązaną, zależy od rodzaju prowadzonej działalności. Będą to głównie:

  • Maklerzy,
  • Firmy ubezpieczeniowe,
  • Firmy inwestycyjne,
  • Podmioty świadczące doradztwo podatkowe,
  • Kantory,
  • Banki.

Jednak to nie wszystko – do instytucji obowiązanych zaliczają się także mniej oczywiste formy działalności. Wśród nich można wymienić notariuszy, radców prawnych i adwokatów, którzy biorą udział np. w zakładaniu rachunków bankowych lub w handlu nieruchomościami. Do tej listy dodano również stowarzyszenia, fundacje i przedsiębiorców uczestniczących w transakcjach gotówkowych o wartości przekraczającej lub równej 10 000 euro.

Główne czynniki ryzyka

REKLAMA

Dnia 15 kwietnia 2020 roku Urząd Komisji Nadzoru Finansowego wydał stanowisko na temat prawidłowego sposobu tworzenia oceny ryzyka i zalecanych praktyk w tym zakresie. Informacje te były skierowane do podmiotów znajdujących się pod kontrolą KNF, czyli rynku emerytalnego, kapitałowego, ubezpieczeniowego oraz członków kas spółdzielczych i sektora bankowego. Jednak przedstawione w stanowisku wskazówki można odnieść do każdej innej instytucji obowiązanej.

Według najnowszej nowelizacji w międzynarodowym standardzie znajduje się 5 kluczowych wskaźników ryzyka – Key Risk Indicators, które należy wziąć pod uwagę podczas oceny. Są to:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. Rodzaj, wielkość i złożoność biznesu.
  2. Oferowane usługi i produkty.
  3. Ryzyka geograficzne.
  4. Rodzaje klientów i relacje z nimi – B2B, B2C.
  5. Sposoby przyjmowania nowych klientów i komunikacji z obecnymi.

Zbliżony katalog jest dostępny w krajowym akcie prawnym i to on stanowi główny wyznacznik dla polskich przedsiębiorców. Mimo wszystko warto uwzględnić również wskaźniki międzynarodowe, czyli wspomniane Key Risk Indicators.

Szczegółowe czynniki, które mają związek z klientami, państwami bądź obszarami geograficznymi i innymi zmiennymi (produkty, usługi, transakcje, kanały dostaw) określa Artykuł 27 ust. 1 dyrektywy krajowej. Wszystkie wymienione są ogólnymi kategoriami, według których powinniśmy dokonywać oceny. Zawierają pewne zmienne, zależne od typu prowadzonej działalności. Jaki jest cel tych czynników? Precyzyjne zdefiniowanie obszarów ryzyka. Zgodnie z informacjami od KNF, ocena ryzyka musi uwzględniać także:

  • Wykorzystywane przez podmiot narzędzia i systemy informatyczne,
  • Efektywność systemu szkoleń w zakresie AML/CFT,
  • Stopień uzależnienia od dostawców zewnętrznych,
  • Outsourcing procesów związanych z AML/CFT,
  • Możliwość zapewnienia ciągłości działania procesów AML/CFT podczas sytuacji kryzysowych,
  • Prawidłowość struktury organizacyjnej oraz liczby pracowników odpowiedzialnych za wykonywanie obowiązków AML/CFT w stosunku do zidentyfikowanego ryzyka,
  • Skalę rotacji pracowników oraz kierownictwa jednostek odpowiedzialnych za procesy AML/CFT,
  • Skuteczność systemu kontroli wewnętrznej i jego adekwatność w stosunku do wielkości instytucji obowiązanej,
  • Przewidywane zmiany w działalności biznesowej czy strukturze organizacyjnej,
  • Ważne zmiany w otoczeniu prawnym związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniem terroryzmu.

Oprócz wzięcia pod uwagę tych elementów, warto zasięgnąć informacji pochodzących z innych źródeł. Ustawa AML wymienia m.in. Krajową Ocenę Ryzyka oraz Ponadnarodową Ocenę Ryzyka, która jest sprawozdaniem Komisji Europejskiej, mającym na celu uregulowanie ogólnego systemu AML. Poza tym dostępne są stanowiska, komunikaty czy audyty organów właściwych – NBP, GIIF, UKNF, a także opracowań instytucji międzynarodowych, zajmujących się przeciwdziałaniem praniu pieniędzy (Financial Action Task Force, Moneyval, ONZ), szeroko pojmowanej wiedzy eksperckiej oraz opracowaniami organów Europejskiego Systemu Nadzoru.

Metodyka i strategie w dokumentacji AML

REKLAMA

W ustawie AML nie znajdziemy konkretnych zasad, według których należy przygotować ocenę ryzyka. W ten sposób dyrektywa sygnalizuje, że strategie i metodyki powinny się od siebie różnić w zależności od typu prowadzonej działalności. Jednak niektóre elementy muszą znaleźć się w każdej z nich, co UKNF określa jako minimalny standard metodyczny. Pierwszym krokiem winno być przeprowadzenie oceny ryzyka inherentnego, czyli występującego bez korzystania z procedur, zabezpieczeń AML, czy działań prewencyjnych. Następnie wskazujemy środki, które zostały podjęte w celu obniżenia tego ryzyka (mityganty), a na końcu oceniamy ich efektywność obecną oraz przewidywaną.

W kolejnym kroku oceny ryzyka określamy ryzyko rezydualne, a więc pozostające pomimo wykorzystania mitygantów, oraz po zastosowaniu oceny ich efektywności. Jest to konieczne, gdyż według ustawodawcy ryzyko wykorzystania danego podmiotu do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu nie może zostać wyeliminowane na 100%. Jest to niewykonalne i dlatego należy zaplanować metody zarządzania ryzykiem rezydualnym.

Oba rodzaje ryzyka warto zbadać, odnosząc się do wszystkich czynników znajdujących się w art. 27 ust. 1 Ustawy AML. Nawiązując do zasad panujących w kraju przedsiębiorstwa, można wzorować się też na innych krajach, np. na wskazaniach Nowej Zelandii – czyli państwa, które posiada jedno z najnowocześniejszych ustawodawstw w kontekście AML i CFT. Nowa Zelandia proponuje dwie metody:

  1. Mniej skomplikowana – polegająca na definiowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia danego niebezpieczeństwa w biznesie. Należy zastosować takie kategorie jak „mało prawdopodobne”, „możliwe”, „prawdopodobne” i „wysoce prawdopodobne”. Dzięki temu będzie można jednoznacznie określić niskie lub wysokie ryzyko.
  2. Bardziej skomplikowana – ilościowa, polegająca na określaniu prawdopodobieństwa wystąpienia danego ryzyka i skorelowania go z wartością konsekwencji. Takie połączenie umożliwia uzyskanie bardziej szczegółowych i zgodnych z rzeczywistością wyników. Na przykład jeśli jakieś zagrożenie jest prawdopodobne, zaś jego konsekwencje poważne, to całkowite ryzyko ocenia się jako bardzo wysokie. Zobrazowaniem tej metody jest uproszczona tabela umieszczona poniżej, w której do czynników związanych z funkcjonowaniem instytucji przypisuje się punktację od 1 do 3 – zależnie od poziomu ryzyka:

czynnik

niskie ryzyko (1pkt)

normalne ryzyko (2pkt)

wysokie ryzyko (3 pkt)

źródło pozyskiwania klientów

rodzaj klientów

przedmiot transakcji

obszar geograficzny

pozostałe czynniki

Tabelę można zmieniać i dopasowywać do potrzeb konkretnej instytucji obowiązanej.

Ocena ryzyka przeprowadzona. Co dalej?

Gdy ryzyko będzie już rozpatrzone z uwzględnieniem tych czynników, można zająć się oceną całościowej działalności instytucji. Po zdefiniowaniu kwestii wymagających poprawy, w ocenie ryzyka warto wyznaczyć też osobę lub jednostkę odpowiedzialną za przeprowadzanie takiej oceny i przygotowywanie harmonogramu jej prac.

Ocena ryzyka powinna mieć postać papierową lub elektroniczną. Ważne jest, aby została zaprezentowana osobie odpowiadającej za wdrażanie obowiązków, które obejmuje treść ustawy AML. Osoba ta powinna też zatwierdzić ocenę. Poza tym dobrze, aby z oceną zapoznała się rada nadzorcza jednostek, w której owe organy funkcjonują oraz zarząd danego podmiotu. Skutkiem zapoznania się z takim dokumentem może być podjęcie wskazanych, strategicznych decyzji, które pozwolą na lepsze zarządzanie i rozwój danego podmiotu.

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Przede wszystkim nie zaleca się tworzenia oceny ryzyka w oparciu o wzory dostępne w sieci. Wszyscy przedsiębiorcy powinni sporządzić dokument dostosowany do sposobu działania i wielkości prowadzonej działalności. Ocena ryzyka musi odpowiadać indywidualnym cechom danego podmiotu.

Oprócz tego, jeśli w procesie oceny okaże się, że danej instytucji grozi wysokie ryzyko, nie oznacza to, że skuteczność procedur i mitygantów jest zbyt niska. Wręcz przeciwnie – niejednokrotnie ma to związek z tym, że ocena jest przeprowadzona prawidłowo. Jej skutkiem będzie więc świadomość zagrożeń wynikających z prowadzenia określonej działalności. Po prostu charakter i skala funkcjonowania danej instytucji obowiązanej nie daje możliwości całkowitej eliminacji wysokiego ryzyka związanego z praniem pieniędzy lub finansowaniem terroryzmu.

Co istotne, ocenę ryzyka należy na bieżąco aktualizować. Według ustaw AML dokument ten musi być odnawiany minimum co 2 lata. Ważne, aby odnosił się do bieżącej sytuacji danej instytucji. Artykuł 27 mówi o tym, że istnieją jeszcze okoliczności wyjątkowe, w których trzeba ponownie dokonać oceny. Będą to takie sytuacje, jak: zmiany czynników ryzyka dotyczące państw, obszarów geograficznych, klientów, usług, transakcji, produktów i kanałów dostaw, a także zmiany Krajowej Oceny Ryzyka i Ponadnarodowej Oceny Ryzyka. UKNF zaznacza, że należy uwzględnić też istotne i długofalowe zmiany w otoczeniu gospodarczym, które mają wpływ na funkcjonowanie danego podmiotu.

Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Nadzoru Finansowego najczęściej popełniane błędy przy formułowaniu oceny ryzyka, to:

  • brak zrozumienia różnic pomiędzy ryzykiem inherentnym a rezydualnym,
  • nieuwzględnienie poszczególnych czynników ryzyka wskazanych w art. 27 ust. 1 ustawy,
  • brak harmonogramu planowanych działań w celu mitygacji ryzyka lub nieracjonalne terminy zawarte w harmonogramie działań,
  • brak wskazania finalnych wniosków wynikających z oceny ryzyka,
  • nieodpowiedni dobór metodyki, nieuwzględniający ważnych z punktu widzenia instytucji obowiązanej czynników ryzyka bądź określający podatność na ryzyko w sposób nieadekwatny do skali i rodzaju działalności.

Lista ta została przygotowana w oparciu o wyniki analiz popełnianych niedopatrzeń.

Podsumowanie

Ocena ryzyka instytucji obowiązanej ma służyć przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Jest najważniejszym dokumentem w dyrektywie AML, a jego główne elementy to określenie ekspozycji instytucji na zagrożenia oraz zaproponowanie metod obniżenia owego ryzyka. Dobrze przeprowadzona ocena prezentuje sytuację konkretnego podmiotu w kompleksowy, szczegółowy sposób, biorąc pod uwagę wiele zmiennych. Dzięki temu staje się nie tylko obowiązkową, odgórnie wymaganą czynnością, ale może też pomóc we wdrażaniu oraz realizacji procedur AML i CFT.

Marcin Staniszewski, Kamila Wasilewska
Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co trzeba zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia a co pozostaje bez zmian [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

Zwracasz pracownikom wydatki na taksówki – czy musisz pobrać zaliczkę na podatek PIT? Najnowsze wyjaśnienia fiskusa (taksówki w podróży służbowej i w czasie wyjścia służbowego)

Pracodawcy mają wątpliwości, czy w przypadku zwracania pracownikom wydatków na taksówki (kiedy to pracownicy wykonują obowiązki służbowe – zarówno w podróży służbowej jak i w czasie tzw. wyjścia służbowego), trzeba od tych kwot pobierać zaliczki na podatek dochodowy? Pod koniec czerwca 2025 r. wyjaśnił to dokładnie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Kilka miesięcy wcześniej odpowiedzi na to pytanie udzielił Minister Finansów.

Minister Majewska chce uproszczenia ZUS dla firm – konkretne propozycje zmian już na stole

Minister Agnieszka Majewska zaproponowała szereg zmian w przepisach dotyczących ubezpieczeń społecznych, które mają ułatwić życie mikro, małym i średnim przedsiębiorcom. Wśród postulatów znalazły się m.in. podniesienie limitu Małego ZUS Plus, likwidacja składki rentowej dla emerytów-przedsiębiorców, uproszczenia przy wakacjach składkowych oraz ułatwienia dla łączących biznes z rodzicielstwem.

REKLAMA

Miliardy z KPO usprawniają kolejową infrastrukturę

Prawie 11,5 mld zł warte są inwestycje realizowane ze środków Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności (KPO) przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zarządzająca infrastrukturą kolejową spółka, która jest największym beneficjentem KPO, zawarła już ponad 120 umów z wykonawcami na kwotę 8 mld zł. Przeszło 160 prowadzonych zadań ma przyczynić się do zwiększenia prędkości pociągów, a także zwiększenia przepustowości tras oraz usprawnienia zarządzania ruchem kolejowym. Inwestycje poprawiają bezpieczeństwo ruchu i komfort obsługi podróżnych. Na stacjach i przystankach budowany jest nowoczesny system informacji pasażerskiej, a ich infrastruktura - dopasowywana do potrzeb osób o ograniczonej mobilności.

Darowizna od brata ponad limit 36 120 zł. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby nie stracić prawa do zwolnienia podatkowego?

Co robić gdy darowizna przekazana przez brata przekracza limit kwoty wolnej w wysokości 36 120 zł? Czy podlegała zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn, pomimo że jest dokonywana z majątku wspólnego brata i jego małżonki? Jakie warunki muszą zostać spełnione, żeby nie stracić prawa do zwolnienia?

REKLAMA