Gospodarka obiegu zamkniętego. Czy ta idea ma jeszcze przyszłość w cieniu odwrotu od zielonej polityki?

• Światowa gospodarka staje się coraz mniej cyrkularna
• Na czym polega gospodarka cyrkularna?
• Holandia prymusem cyrkularności
• Polityczny odwrót od Zielonego Ładu, czy tylko opóźnienie wdrożenia?
• Powrót do plastikowych słomek w USA
• Konsumenci głosują portfelami
• Gospodarka cyrkularna na rozdrożu

Światowa gospodarka staje się coraz mniej cyrkularna

Według raportu "Circularity Gap Report 2023", światowa gospodarka jest cyrkularna jedynie w 7,2%, co oznacza spadek z 9,1% od 2018 roku. W ostatnich miesiącach Unia Europejska zaczęła wycofywać się z niektórych zobowiązań Zielonego Ładu, natomiast w USA powrót Donalda Trumpa do władzy w 2025 roku może oznaczać kolejną falę deregulacji środowiskowych. Równocześnie rosnące koszty życia wpływają na wybory konsumentów, którzy coraz rzadziej decydują się na prośrodowiskowe produkty. Firmy, które jeszcze niedawno chwaliły się strategią opartą na gospodarce cyrkularnej, zaczynają rewidować swoje cele. Wobec tych wyzwań pojawia się pytanie: czy gospodarka obiegu zamkniętego ma jeszcze przyszłość?

Autopromocja

Na czym polega gospodarka cyrkularna?

Gospodarka cyrkularna to model ekonomiczny, który zakłada ograniczanie marnotrawstwa poprzez zamknięty obieg materiałów. Jest to odpowiedź na tradycyjny model gospodarki linearnej, opierający się na schemacie „weź – zużyj – wyrzuć”. Dzięki zasadom takim jak redukcja, ponowne wykorzystanie i recykling możliwe jest zmniejszenie zapotrzebowania na surowce, ograniczenie emisji CO₂ oraz stworzenie nowych miejsc pracy. Według raportu Circularity Gap Report 2020, wdrożenie gospodarki cyrkularnej może potencjalnie obniżyć globalne emisje gazów cieplarnianych o 39% oraz zmniejszyć zużycie surowców pierwotnych o 28%.

Holandia prymusem cyrkularności

Jednym z krajów, który najdalej posunął się w transformacji na model cyrkularny, jest Holandia. Amsterdam, jako pionier w tym zakresie, prowadzi projekty badawcze nad nowymi sposobami recyklingu i ponownego wykorzystania materiałów. Celem Holandii jest całkowite przejście na zamknięty obieg surowców do 2050 roku. Jednak nie wszystkie państwa idą tym śladem.

W Unii Europejskiej jednym z kluczowych filarów zrównoważonego rozwoju był Zielony Ład, czyli zestaw regulacji mających na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. W ostatnich miesiącach pojawiły się jednak poważne problemy z jego realizacją. Rolnicy w wielu krajach protestują przeciwko nowym regulacjom, które zwiększają koszty produkcji. Przemysł motoryzacyjny, reprezentowany przez koncerny takie jak Volkswagen i Stellantis, naciska na złagodzenie restrykcji dotyczących emisji CO₂.

Autopromocja

VAT w 2025 roku.
Szkolenie INFOR

Sprawdź

Polityczny odwrót od Zielonego Ładu, czy tylko opóźnienie wdrożenia?

Pod wpływem nacisków ze strony przemysłu i rolników, rządy niektórych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Niemiec, zaczęły opóźniać wprowadzanie nowych przepisów związanych z Europejskim Zielonym Ładem. Federacja Przemysłu Niemieckiego (BDI) wezwała rząd w Berlinie do skupienia się na wzroście gospodarczym przy tworzeniu polityki klimatycznej, sugerując korektę założeń Zielonego Ładu. Ponadto, kraje unijne w Radzie UE zatwierdziły zmiany we Wspólnej Polityce Rolnej, znosząc część wymogów związanych z dekarbonizacją rolnictwa, takich jak obowiązek ugorowania gruntów. Te działania wskazują na rosnącą presję na dostosowanie ambitnych celów klimatycznych do aktualnych realiów gospodarczych i społecznych. To sygnał, że ambitne cele Zielonego Ładu mogą być trudne do realizacji w obecnych warunkach gospodarczych i politycznych.

Powrót do plastikowych słomek w USA

Niepokojące sygnały płyną również z USA. W czasie prezydentury Donalda Trumpa Stany Zjednoczone wycofały się z Porozumienia Paryskiego i zlikwidowały ponad 125 regulacji środowiskowych. Administracja Joe Bidena co prawda odwróciła część tych decyzji, ale powrót Donalda Trumpa do władzy w 2025 roku może ponownie zatrzymać politykę prośrodowiskową. Można się spodziewać, że plastikowe słomki i węgiel znów staną się symbolami amerykańskiej niezależności. USA ma również ogromny problem z recyklingiem – tylko 9% plastiku podlega ponownemu przetworzeniu, a reszta trafia na wysypiska lub jest eksportowana do krajów Azji Południowo-Wschodniej.

Konsumenci głosują portfelami

Zmieniają się także postawy konsumentów. W obliczu inflacji i rosnących kosztów życia ludzie coraz rzadziej wybierają prośrodowiskowe produkty, które często są droższe od tradycyjnych alternatyw. Według EY Future Consumer Index, 67% konsumentów stwierdziło, że wysokie ceny znacząco zniechęcają ich do zakupu produktów prośrodowiskowych. Jednocześnie według raportu „Circular Voice” opracowanego przez Stena Recycling, 80% polskich konsumentów uważa za istotne, aby producenci wykorzystywali w swoich produktach materiały pochodzące z recyklingu.

Gospodarka cyrkularna na rozdrożu

Wobec tych wszystkich zmian gospodarka cyrkularna rzeczywiście znalazła się na rozdrożu. Jest ona jak dieta – wszyscy się zgadzają, że warto, ale kiedy przychodzi co do czego, trudno zrezygnować z szybkich i wygodnych rozwiązań. Z jednej strony jej zalety są niezaprzeczalne – może zmniejszyć zużycie surowców, ograniczyć emisję CO₂ i stworzyć nowe miejsca pracy. Z drugiej strony polityczne i gospodarcze realia sprawiają, że wiele krajów i firm zaczyna się z niej wycofywać. Pytanie, czy gospodarka cyrkularna przetrwa, pozostaje otwarte. Wiele zależy od decyzji politycznych w najbliższych latach oraz od tego, czy konsumenci i biznes będą gotowi ponosić wyższe koszty dla dobra środowiska.

Jeśli nie, możemy stanąć w obliczu powrotu do modelu gospodarczego opartego na masowym zużyciu i marnotrawstwie zasobów.

Źródła:

1. Circular Dutch economy by 2050, 16.02.2025, https://www.government.nl/topics/circular-economy/circular-dutch-economy-by-2050

2. De Ceuvel, 16.02.2025, https://deceuvel.nl/en/

3. de Wit, M., Hoogzaad, J., & von Daniels, C. (2020). Circularity Gap Report 2020. https://www.circle-economy.com/resources/circularity-gap-report-2020

4. Europejski Zielony Ład, 16.02.2025, https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/european-green-deal_pl

5. Fraser, M., Haigh, L., & Soria, A. C. (2024), Circular Gap Report 2023, https://www.circularity-gap.world/2023

6. Kędzierski, R., Komisja Europejska zmienia kurs? Politico: Możliwy zwrot w sprawie Zielonego Ładu - Money.pl, 17.02.2025 https://www.money.pl/gospodarka/komisja-europejska-zmienia-kurs-politico-mozliwy-zwrot-w-sprawie-zielonego-ladu-7118099873078080a.html

7. OECD (2022), Global Plastics Outlook: Economic Drivers, Environmental Impacts and Policy Options, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/de747aef-en.

8. Rogers, K. (2022). Future Consumer Index: In crisis, but in control. https://www.ey.com/en_us/insights/consumer-products/future-consumer-index-in-crisis-but-in-control

9. Surdykowska, A. (2022), Polacy oczekują produktów wykonanych z materiałów pochodzących z recyklingu, Stena Recycling. https://www.stenarecycling.com/pl/aktualnoci-publikacje/aktualnosci/2022/8-na-10-polakow-chce-produktow-wykonanych-z-materiaow-pochodzcych-z-recyklingu/

dr Piotr Sosnowski, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego (Katedra Logistyki)

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź