Umieszczanie reklam na budynkach i przy drogach - wymogi prawne

Ministerstwo Gospodarki przygotowało ciekawe opracowanie na ten temat, którego obszerne fragmenty publikujemy poniżej.

Zagadnienia dotyczące umieszczania nośników reklam w przestrzeni publicznej unormowane są kilkoma aktami prawa krajowego tj.:

• ustawa z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
• ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane,
• ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym,
• ustawa z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych.

Dodatkowo kwestie zamieszczania reklam w przestrzeni publicznej normują również przepisy prawa miejscowego, np. studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uchwały oraz zarządzenia przyjmowane przez jednostki samorządu terytorialnego każdego szczebla. W dokumentach tych znajdują się szczegółowe ustalenia dotyczące zamieszczania reklam na terenach publicznych i prywatnych na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego.

100 pytań o samochód w firmie + CD

Dokumenty dotyczące zasad umieszczania reklam są opracowywane na poziomie województw, powiatów i gmin. Ich opracowanie zależy od aktywności danego samorządu.

Obecnie obowiązujące przepisy nie regulują w sposób wyczerpujący zagadnień związanych z zamieszczaniem reklam w przestrzeni publicznej. Biorąc pod uwagę obecny stan prawny i jego wpływ na estetykę krajobrazu Prezydent RP wyszedł z inicjatywą ustawodawczą i przedłożył Sejmowi RP, w lipcu 2013 r., projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu (druk 1525), którego celem jest min. uporządkowanie kwestii zamieszczania reklam w przestrzeni publicznej. Pierwsze czytanie projektu odbyło się na posiedzeniu Sejmu w 2014 roku a następnie został skierowany do wybranych Komisji Sejmowych w celu uzyskanie ich opinii. Przebieg prac legislacyjnych nad tym projektem można śledzić na stronie Sejmu RP.

Ogólne wymogi dot. uzyskania pozwoleń lub dokonania zgłoszenia w związku z zamiarem umieszczenia reklamy na obiekcie wpisanym do rejestru zabytków oraz pozostałych obiektów budowlanych

Reklama na zabytku

Zgodnie z art. 36 ust 1 pkt 10 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami umieszczanie na obiektach wpisanych do rejestru zabytków tablic, reklam oraz napisów wymaga uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków. Do złożenia stosownego wniosku uprawniona jest osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadająca tytuł prawny do korzystania z zabytku, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego. Wniosek o wydanie pozwolenia powinien zawierać m.in. adres zabytku, zakres prac (szczególnie zakres ingerencji w substancję zabytkową obiektu związaną z montażem urządzeń reklamowych), informację odnośnie materiału z jakiego wykonane będzie urządzenie, jego kolorystykę oraz wymiary, rodzaj montażu, przewidywany termin rozpoczęcia i zakończenia prac oraz jego uzasadnienie. Do wniosku należy dołączyć oryginał potwierdzenia uiszczenia opłaty skarbowej za wydanie decyzji.

Umieszczanie na obiekcie wpisanym do rejestru zabytków, reklam oraz napisów bez pozwolenia, podlega karze grzywny (art. 118 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) a orzekanie w tych sprawach następuje na podstawie przepisów Kodeksu wykroczeń.

Uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na umieszczenie na zabytku nośnika reklamy nie zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę (art. 29 ust. 2, pkt.6 ustawy Prawo budowlane).

Wskaźniki i stawki

Kalkulatory

Reklama na budynku

Wszystkie pozostałe sytuacje związane z instalowaniem tablic i urządzeń reklamowych na budynkach nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę natomiast zgodnie z art. 30 ust 1 pkt 2 ustawy Prawo budowlane objęte są obowiązkiem zgłoszenia właściwemu terytorialnie organowi (zazwyczaj jest to właściwy terytorialnie organ architektoniczno-budowlany czyli starosta, wojewoda albo Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego).

W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, pod rygorem odpowiedzialności karnej, o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane (art. 32 ust. 4 pkt 2 Prawo budowlane), oraz w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. W razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia, właściwy organ nakłada, w drodze postanowienia, na zgłaszającego obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia wnosi sprzeciw, w drodze decyzji administracyjnej.

Przepisy nie określają, minimalnego czy maksymalnego terminu jaki może wyznaczyć organ na uzupełnienie dokumentów. Jak podkreślił sąd: „Organ żądając uzupełnienia zgłoszenia winien zgłaszającemu wyznaczyć termin, który w sposób realny umożliwi wykonanie nałożonego nań obowiązku, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Ustawodawca pozostawia w tym względzie swobodę organowi, która w istocie nie może oznaczać dowolności. Żądanie dostarczenia pozwolenia, uzgodnień, opinii winno uwzględniać czas adekwatny na ich uzyskanie od właściwego organu, aby dopuszczonego przez normę prawa do uzupełnienia zgłoszenia nie czynić iluzorycznym.". II SA/Wr 667/2009.

Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu (tzw. milcząca zgoda organu). Na rozpoczęcie prac wnioskodawca ma 2 lata od określonego w zgłoszeniu terminu.

Właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować (art. 30 ust. 7 pkt 1 – 4 Prawa budowlanego)

• zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia;
• pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków;
• pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych;
• wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 sierpnia 1999 r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych, w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 27 listopada 2009 r. (obowiązuje od 19 grudnia 2009 r.), reklamy można umieszczać na fasadach wielorodzinnych budynków mieszkalnych, pod warunkiem, że nie będą ograniczać dziennego oświetlenia mieszkań. Mogą więc wisieć na ścianach bez okien, na oknach klatek schodowych lub lokali użytkowych, a także w czasie remontów na elewacji budynku (§ 14a tego rozporządzenia z 16 sierpnia 1999 r.).

Komplet Kodeks pracy 2015 z komentarzem + CD + PDF

Reklama na budynku z wieloma właścicielami (wspólnota mieszkaniowa)

Kwestia montażu nośnika reklamowego na elewacji budynku, w którym działa Wspólnota mieszkaniowa jest sporna ze względu na rozbieżne orzecznictwo sadów.

Jedna linia orzecznicza stanowi, że w przypadku nieruchomości wspólnej zgodę na umieszczenie reklamy na elewacji budynku musi być wyrażona przez właścicieli lokali w drodze uchwały. Dopiero uzyskanie tej zgody daje zarządowi zarządcy nieruchomości uprawnienie do zawarcia umowy najmu. Zarząd nie może sam podjąć decyzji ponieważ czynności te wiążą się ze zmianą przeznaczenia nieruchomości, a więc przekraczają zwykły zarząd (przykładowo Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 15 marca 2013 r., I ACa 912/12, Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 18 października 2012 r., I ACa 544/12).

Bardziej liberalna linia głosi, że „montaż na nieruchomości wspólnej reklam, rolet antywłamaniowych, krat, urządzeń satelitarnych i innych podobnych urządzeń nie może być rozumiany jako zmiana przeznaczenia nieruchomości wspólnej i w związku z tym nie wymaga uchwały współwłaścicieli lokali". Co więcej, Sąd stwierdził, że „właściciel lokalu wchodzącego w skład wspólnoty mieszkaniowej, w szczególności właściciel lokalu usługowego bądź takiego, w którym działalność gospodarczą faktycznie się prowadzi, nie jest zobowiązany do zapłaty na rzecz wspólnoty wynagrodzenia za umieszczanie reklam i szyldów na elewacji budynku i nie musi na owo umieszczanie uzyskiwać zgody właścicieli pozostałych lokali" (por. orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 17 marca 2009 r., I ACa 149/09).

W starych orzeczeniach Sąd Najwyższy orzekł, że „w przypadku gdy w skład nieruchomości wchodzą zarówno lokale mieszkalne jak i użytkowe służące do prowadzenia działalności usługowej, zaś reklama nie zasłania okien i nie narusza konstrukcji ścian, umieszczenie szyldu nie zmienia przeznaczenia części wspólnej i nie umożliwia korzystania z niej współwłaścicielom (np. orzeczenie SN z 25 października 1973 r., III CRN 247/73, uchwała SN z 19 lipca 1983 r., III CZP 32/83, wyrok SN z 27 kwietnia 2001 r., III CKN 21/99 niepubl.).

Ogólne zasady umieszczania tablic reklamowych w pasach oraz na terenach przyległych do pasów dróg publicznych. Reklamy typu LED

Zasady ogólne

Definicja reklamy została określona w art. 4 pkt 23 ustawy o drogach publicznych. Zgodnie z nią reklama to nośnik informacji wizualnej w jakiejkolwiek materialnej formie wraz z elementami konstrukcyjnymi i zamocowaniami, umieszczony w polu widzenia użytkowników drogi, niebędący znakiem w rozumieniu przepisów o znakach i sygnałach lub znakiem informującym o obiektach użyteczności publicznej ustawionym przez gminę.

Zgodę na zamieszczenie tablic reklamowych w obrębie dróg publicznych wydaje zarządca drogi po rozpatrzeniu wniosku zainteresowanego np. inwestora albo właściciela.

Niezależnie od powyższego zainteresowani umieszczeniem tablicy reklamowej (po uzyskaniu zgody zarządcy drogi) powinni dokonać również zgłoszenia we właściwym organie architektoniczno-budowlanym, za wyjątkiem zamiaru usytuowania reklam świetlnych i podświetlanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu ustawy o ruchu drogowym, gdyż prace te wymagają uzyskania pozwolenia na budowę.

Generalnie, ze względu na bezpieczeństwo i estetykę ruchu drogowego, obowiązuje zakaz umieszczania tablic reklamowych:

• przy drogach międzynarodowych,
• w pasie drogowym poza obszarami zabudowanymi (z wyjątkiem parkingów),
• w obrębie skrzyżowań i zjazdów oraz
• na wiaduktach kolejowych.

Przepis art. 43 ust. 1 ustawy o drogach publicznych określa minimalne odległości obiektów budowlanych, w tym tablic reklamowych, od zewnętrznej krawędzi jezdni drogi publicznej, tj.:

• dla autostrad: na terenie zabudowy 30 m, poza terenem zabudowy – 50 m,
• dla dróg krajowych: na terenie zabudowanym – 10 m, poza ternem zabudowanym – 25 m,
• dla dróg ekspresowych: na terenie zabudowy – 20 m, poza ternem zabudowanym – 40 m,
• dla dróg wojewódzkich i powiatowych: na terenie zabudowy – 8 m, poza ternem zabudowanym – 20 m,
• dla dróg gminnych: 6 m, poza ternem zabudowanym – 15 m.

Wygląd tablic reklamowych powinien spełniać wymagania art. 45 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Tablice reklamowe nie mogą zawierać elementów odblaskowych, nie mogą powodować oślepienia kierujących pojazdami oraz nie mogą wprowadzać w błąd uczestników ruchu (kolorystyka tablic musi być inna niż znajdująca się na znakach drogowych).

Tablice LED

Istnieją dodatkowe ograniczenia dotyczące umieszczania reklam LED. Zgodnie z art. 45 ust. 1 pkt 7 ustawy Prawo o ruchu drogowym zabrania się umieszczania na drodze lub w jej pobliżu urządzeń wysyłających lub odbijających światło w sposób powodujący oślepienie albo wprowadzających w błąd uczestników ruchu. Przy wydawaniu opinii na temat reklamy LED, zgodnie ze wskazanym przepisem należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak:

• natężenie ruchu na drodze,
• geometria drogi (odległość od skrzyżowań, łuków drogi),
• wypadkowość na drodze,
• wysokość planowanej reklamy i jej odległość od drogi (kolidacja ze znakami i sygnałami drogowymi),
• lokalizacja istniejących urządzeń związanych z ruchem drogowym, (w tym znaki drogowe, sygnalizacja świetlna) oraz
• ewentualna kolizja reklamy z tymi znakami (poprzez kolory zielony, żółty, niebieski dla znaków, oraz zielony, żółty, czerwony dla sygnalizacji).

Opłaty za nośnik reklamowy w pasie drogowym i terenach przyległych

Za zajęcie pasa drogowego polegającego na umieszczeniu tablicy reklamowej zarządca drogi nalicza opłatę na podstawie art. 40 ust. 2 pkt 3 i ust. 6 ustawy o drogach publicznych, którą ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy powierzchni reklamy, liczby dni zajmowania pasa drogowego i stawki opłaty za zajęcie 1 m² pasa drogowego (stawki te określają jednostki samorządu terytorialnego w uchwałach).

Natomiast na terenach przyległych do pasów drogowych zarządca drogi uzgadnia odległość usytuowania tablicy reklamowej od zewnętrznej krawędzi jezdni drogi krajowej lub ekspresowej. Z tytułu uzgodnienia usytuowania reklamy na terenach przyległych do pasów dróg publicznych nie nalicza się opłat.

Podyskutuj o tym na naszym FORUM

Sankcje za umieszczanie reklam bez wymaganych prawem pozwoleń na budowę lub zgłoszenia

Zgodnie z obowiązującym prawem zamieszczanie reklam na obiektach wpisanych do rejestru zabytków podlega karze grzywny (art. 118 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, orzekanej na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).