REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Bankowość islamska w Europie. Który kraj ją wprowadził i po co?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Bankowość islamska w Europie. Który kraj ją wprowadził i po co?
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Ustawa o wprowadzeniu bankowości islamskiej została przyjęta przez rosyjską Dumę Państwową. Bankowość będzie obowiązywała w czterech regionach - Dagestanie, Czeczenii, Baszkirii i Tatarstanie. Eksperyment potrwa od 1 września 2023 r. do 1 września 2025 roku.

Czas trwania eksperymentu wprowadzającego bankowość islamską może ulec wydłużeniu. Bank Centralny będzie prowadził rejestr uczestników eksperymentu. Status uczestnika może uzyskać bank, nie-kredytowa instytucja finansowa, a także osoba prawna zarejestrowana w formie stowarzyszenia konsumenckiego lub np. funduszu. Według ustawy „...Uczestnicy eksperymentu… nie są uprawnieni do finansowania działalności związanej z produkcją wyrobów tytoniowych i alkoholowych, broni, amunicji, obrotu takimi towarami, a także finansowania hazardu”.

REKLAMA

Autopromocja

Na czym polega bankowość islamska?

Bankowość islamska, to specyficzny system finansowy, który oprócz banków obejmuje wyspecjalizowany rynek ubezpieczeń (takaful)[1] i rynek całej klasy islamskich instrumentów finansowych (sukuk)[2], podobnych do instrumentów sekurytyzacyjnych[3]. W bankowości islamskiej obowiązuje przestrzeganie zasad szariatu[4] przy świadczeniu usług finansowych. W szczególności zakazuje się stosowania stałego oprocentowania lub opłaty za udzielenie pożyczki, natomiast dopuszcza pobieranie zmiennego wynagrodzenia, w zależności od wyników transakcji. Bankowość islamska zawiera szereg innych zakazów i ograniczeń. Przede wszystkim zawiera zakaz płacenia odsetek, transakcji spekulacyjnych, transakcji z warunkami niepewności. Oznacza to, że standardowa emisja pożyczki na procent, jest w bankowości islamskiej zabroniona. Nie są możliwe również kontrakty terminowe. Ważnym warunkiem transakcji finansowych jest to, że są one przeprowadzane wyłącznie przy użyciu aktywów rzeczowych. W związku z tym, udzielenie pożyczki przez bankowość islamską jest możliwe, ale nie na oprocentowanie, ale z dopłatą i ratami. Możliwy jest również kredyt hipoteczny, ale istnieje szereg różnic w porównaniu z rozwiązaniami zachodnimi. Islamska hipoteka może być zaaranżowana w formie dzierżawy z późniejszym wykupem. W takim przypadku czynsz jest weryfikowany corocznie, zgodnie z rynkiem. Inną opcją jest to, że pożyczkodawca kupuje nieruchomość, a następnie odsprzedaje ją klientowi z premią i akcjami. Taka odsprzedaż z narzutem - zgodnie z normami szariatu - nie jest zabroniona. Bankowość islamska zawiera również zakaz finansowania niektórych sektorów gospodarki: hazardu, produkcji wieprzowiny, napojów alkoholowych. Ponadto banki i instytucje finansowe, działające w takim systemie, dzielą się z klientem zarówno ryzykiem, jak i zyskami. Najczęstsze operacje w bankowości islamskiej to: raty, leasing i finansowanie kapitałowe. Według firmy audytorskiej Ernst & Young w latach 2019-2023 tempo wzrostu islamskiego rynku bankowego na świecie wyniosło 17,9%.

Elementy bankowości islamskiej w Rosji

W Federacji Rosyjskiej istniały pewne podstawy do wprowadzenia bankowości islamskiej. Szacuje się, że w Rosji już działa około 10 islamskich instytucji finansowych. Najbardziej znane to dom finansowy Masraf w Machaczkale, Fundacja Szejka Zayeda w Groznym, dom finansowy Amal i Eurasian Leasing Company w Kazaniu. Instytucje te oferują klientom możliwość zostania inwestorami z różnymi udziałami w projektach, kupowania towarów na raty. Elementy bankowości islamskiej wprowadziły również niektóre rosyjskie banki. AK Bars Bank oferuje swoim klientom islamskie hipoteczne kredyty mieszkaniowe. Sberbank wprowadził instrumenty inwestycyjne halal[5], takie jak finansowanie handlu i gwarancje bankowe.

Operacje dozwolone w ramach eksperymentu z bankowością islamską

Nowa rosyjska ustawa szczegółowo opisuje operacje dozwolone w ramach eksperymentu z bankowością islamską. Uczestnicy nowego systemu mają prawo do udzielania pożyczek gotówkowych osobom prawnym i fizycznym, ale bez naliczania odsetek oraz finansowanie osób fizycznych i prawnych poprzez zawieranie umów kupna-sprzedaży (w tym nieruchomości) na raty. Należy podkreślić, że uczestnicy eksperymentu nie są uprawnieni do pobierania wynagrodzenia w postaci odsetek od udzielanych pożyczek. Nie mogą także finansować działalności związanej z produkcją lub obrotem tytoniem, wyrobami alkoholowymi, bronią i amunicją, hazardem. Status uczestnika eksperymentalnego reżimu prawnego będą mogły otrzymać instytucje kredytowe i nie-kredytowe instytucje finansowe (NFO)[6]. Te ostatnie mogą być zarejestrowane w formie towarzystw konsumenckich, funduszy, autonomicznych organizacji non-profit, towarzystw gospodarczych lub spółek prawa handlowego.

Według rosyjskich ekspertów bankowych (A. Aksakov), Rosja nie będzie zmieniać całego ustawodawstwa w celu wprowadzenia bankowości islamskiej, ale realizować jej założenia w ramach eksperymentów prowadzonych w regionach zamieszkałych przez ludność muzułmańską. W Rosji mieszka 20-25 milionów muzułmanów, w tym migrantów zarobkowych. W Czeczenii i Dagestanie odsetek muzułmanów przekracza 90% populacji, co powoduje, że zapotrzebowanie na islamskie finanse jest znaczne. Uważa się, że jako aktywa można przyciągnąć środki finansowe ludności islamskiej, która wcześniej nie była zaangażowana w obrót gospodarczy. Eksperci liczą na to, że ta innowacja finansowa, zwiększy również kredytowanie ludności, np. „Inguszetia ma najniższy procent kredytów dla ludności – w 2022 r., a wzrost zadłużenia na mieszkańca wyniósł niecałe 10 tysięcy rubli (nieco ponad 100 USD). Jedną z przyczyn takiej sytuacji są zakazane w islamie działania bankowe, które odstręczają islamską ludność od inwestycji finansowych”[7].

Dalszy ciąg materiału pod wideo

W jakim celu bankowość islamska?

Rosja ma również nadzieję, że bankowość islamska pomoże jej zwiększyć własne inwestycje w krajach, które aktywnie wykorzystują różne formy bankowości islamskiej. Taki system finansowy jest powszechnie wykorzystywany w Iranie, Pakistanie, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i wielu innych krajach. Rosja liczy również na długoterminowe środki finansowe inwestorów z krajów Bliskiego Wschodu i Azji Południowo-Wschodniej. Eksperci finansowi uważają, że „właśnie w tych krajach występuje nadmierna płynność finansowa i są one gotowe inwestować środki w rosyjskie projekty, jednak to finansowanie powinno się odbywać zgodnie z zasadami islamu i to dopiero wtedy, kiedy Rosja stworzy odpowiednie prawodawstwo i kiedy usankcjonowana zostanie tu obecność islamskiej infrastruktury finansowej i zapewnione jej wsparcie ze strony państwa”[8]. Rosja ma nadzieję, że legalizacja bankowości islamskiej będzie dodatkowym impulsem do zbliżenia partnerami islamskimi, z którymi ostatnio rozwija intensywną współpracę. Według ekspertów, islamska bankowość może zafunkcjonować w każdym obszarze rosyjskiej gospodarki od wydobycia surowców, po produkcję przemysłową. Już w maju 2022 roku informowano o utworzeniu grupy roboczej ds. finansów islamskich przy Komisji Dumy Państwowej ds. Rynku Finansowego, która miała przedstawić ukierunkowane zmiany w ustawach, w celu stymulowania napływu środków finansowych ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich i innych krajów. Szacuje się, że obecne wprowadzenie bankowości islamskiej przyciągnie do Rosji 11-14 mld dolarów w skali roku, ze wspólnych projektów z krajami islamskimi, w tym z Turcją i Iranem.

Sposób na obejście sankcji

Przede wszystkim jednak, bankowość islamska może być dla Rosji sposobem na obejście, nałożonych na nią sankcji ekonomicznych i finansowych. Pod uwagę brane są dwie opcje: przeorientowanie biznesu na partnerów islamskich i wykorzystanie banków islamskich zgodnie z ich przeznaczeniem lub utrzymywanie relacji z partnerami europejskimi z wykorzystaniem banków islamskich jako pośredników. Organizacje bankowości stwarzają również Rosji możliwość transferu pieniędzy z wykorzystaniem systemu hawala[9], co pozwoli jej na realizację usług w krajach, w których działają islamskie organizacje finansowe, takich jak Malezja, Iran czy kraje arabskie. Warto zauważyć, że system transferu hawala stał się powszechny w Iranie po tym, jak kraj został odłączony od SWIFT[10].

Literatura:

А. Алексеевских, Госдума приняла закон об исламском банкинге, https://www.gazeta.ru/business/news/2023/07/19/20904476.shtml

О. Соловьева, Российские экспортеры готовятся торговать по нормам шариата, https://www.ng.ru/economics/2022-09-22/4_8547_east.html

Katarzyna Górak-Sosnowska, Renata Pajewska-Kwaśny, Takāful – ubezpieczenia muzułmańskie, https://gazeta.sgh.waw.pl/insight/takaful-ubezpieczenia-muzulmanskie

J. Karwowski, Sukuk – islamskie certyfikaty inwestycyjne, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 174, 2011

Autorzy: Robert Nogacki, radca prawny, partner zarządzający, płk rez. dr inż. Krzysztof Surdyk
Kancelaria Prawna Skarbiec

[1] Ubezpieczenia muzułmańskie określane są mianem takāful, które odróżnia się od ubezpieczeń konwencjonalnych, znanych jako tāmīn. Te ostatnie funkcjonują w świecie arabskim od stuleci, podobnie jak inne rozwiązania finansowe przyjęte ze świata zachodniego. Ubezpieczenia typu takāful pojawiły się stosunkowo późno – niecałe 40 lat temu. Z jednej strony stanowiły naturalny, kolejny etap rozwoju sektora finansów muzułmańskich, z drugiej zaś oferowały bogate instrumentarium zwolennikom poglądu, jakoby islam mógł przeciwstawić się światowi zachodniemu. Zasady funkcjonowania takāful muzułmanie wywodzą od czasów samego Mahometa i społeczności plemiennych zamieszkujących Półwysep Arabski. Surowy, pustynny klimat sprawił, że jego mieszkańcy wypracowali system wzajemnego wspierania się na wypadek suszy.

[2] Rynek sukuk - jest jednym z ważniejszych segmentów islamskiego systemu finansowego i coraz bardziej znaczącym elementem rynku światowego. Od wielu lat odnotowuje wzrost 10-15% rocznie, a łączna wielkość emisji osiągnęła 100-120 mld $. Odpowiadało to już w 2009 r. ok. 10% aktywów ulokowanych zgodnie z zasadami szariatu. Chociaż konstrukcja sukuk przypomina tradycyjne ABS czy covered bonds, to instrumenty te charakteryzują się pewnymi specyficznymi cechami, jak np. zgodność ich stosowania z zasadami islamu. Certyfikaty islamskie mogą być pewną alternatywą dla tradycyjnych obligacji i instrumentami wzbogacającymi ofertę rynkową. Mogą na przykład stanowić stosunkowo dobre zabezpieczenie przed upadłością emitenta, o ile w umowie dobrze regulowane są kwestie własnościowe.

[3] Sekurytyzacja to nowoczesna operacja finansowa umożliwiająca przedsiębiorstwom, instytucjom finansowym i bankom pozyskanie kapitału. Nazwa operacji pochodzi od securities oznaczającego papiery wartościowe. Jest to zamiana należności na papiery wartościowe. Ma zastosowanie wówczas, gdy w ramach stosunków wierzycielsko-dłużniczych podmioty decydują się na zamianę aktywów np. w postaci należności, na papiery wierzycielskie (akcje) lub dłużne (papiery komercyjne, obligacje), ale takie, które są łatwiej zbywalne niż np. klasyczne należności.

[4] Szariat, szari’at (arab. ‏شريعة‎, šarīʿa „droga prowadząca do wodopoju”) – prawo normujące życie wyznawców islamu, zarówno w jego odmianie sunnickiej, jak i szyickiej. Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego od religijnego i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej oraz codzienne życie wszystkich obywateli państwa, które wprowadziło prawo szariatu.

[5] Halal lub halaal (arab. حلال, to, co nakazane) – w islamie określenie wszystkiego, co jest dozwolone w świetle szariatu. Przeciwieństwo haram – czynów zabronionych. Czyny będące halal bądź haram są klasyfikowane przez uprawnionego do tego uczonego, nazywanego mudżtahidem.

[6] Instytucja niekredytowa to osoba fizyczna lub prawna, która udziela lub obiecuje udzielić umów o kredyt zabezpieczonych hipoteką lub innym porównywalnym zabezpieczeniem na nieruchomości mieszkalnej.

[7] О. Соловьева, Российские экспортеры готовятся торговать по нормам шариата, https://www.ng.ru/economics/2022-09-22/4_8547_east.html

[8] ibidem

[9] Hawala lub hewala (arab. حِوالة ḥawāla, co oznacza przekazanie lub czasami zaufanie), pochodzący z Indii jako havala (hindi: हवाला), znany również jako havaleh w języku perskim i xawala lub xawilaad w Somalii, jest popularnym, nieformalnym systemem transferu wartości pieniężnych, opartym na wydajnej i honorowej, ogromnej sieci brokerów pieniężnych (znanych jako hawaladars). Działają oni poza lub równolegle do tradycyjnej bankowości, kanałów finansowych i systemów przekazów pieniężnych. System wymaga minimum dwóch hawaladarów, którzy zajmą się „transakcją” bez przemieszczania gotówki czy przelewu telegraficznego.Chociaż hawaladarzy są rozsiani po całym świecie, to głównie funkcjonują na Bliskim Wschodzie, w Afryce Północnej, Rogu Afryki i na subkontynencie indyjskim. Hawala jest zgodna z islamskimi tradycjami, ale obszar jej stosowania nie ogranicza się do krajów muzułmańskich.

[10] SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) - Stowarzyszenie na rzecz Światowej Międzybankowej Telekomunikacji Finansowej to międzynarodowy system płatności, pozwalający na wykonanie przelewu do dowolnego kraju na świecie w dowolnie wybranej walucie. Obejmuje to instytucje, instrumenty, zasady, procedury, standardy i technologie, które umożliwiają transfer. Pośredniczy w transakcjach między bankami, domami maklerskimi, giełdami i innymi instytucjami finansowymi. Wykorzystywany system komputerowy oparty na sieci SWIFTNet Link (SNL) realizuje dziennie około 37 milionów operacji dziennie (stan na 2023 rok), głównie pomiędzy krajami europejskimi (65% transakcji). Każdy uczestnik SWIFT posiada swoje oznaczenie BIC/SWIFT.

 

 

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA