Fundacja rodzinna - dla kogo, od kiedy. Co trzeba wiedzieć przed jej założeniem?

Fundacje rodzinne – dla kogo?

Na wstępie warto podkreślić, że nowe przepisy nie są zarezerwowane wyłącznie dla wielkich majątków rodzinnych. Co więcej, aby z nich skorzystać nie trzeba nawet mieć rodziny – można być zarazem fundatorem i beneficjantem fundacji rodzinnej. Jest to instrument, który może posłużyć mniejszym, w tym jednoosobowym firmom.

W jakim celu zakłada się fundacje rodzinne?

To atrakcyjny wehikuł służący kumulowaniu i ochronie majątku, uzyskiwanie dochodów pasywnych i  prowadzenie - w pewnym zakresie - działalności gospodarczej. Reinwestowanie kapitału jest opodatkowane bardzo rozsądnie i – co najważniejsze – dopiero przy wypłacie środków beneficjentom. 

Fundacja rodzinna może działać w obrocie gospodarczym:

• będąc wspólnikiem w innych spółkach, 
• inwestując w papiery wartościowe i prawa o podobnym charakterze,
• wynajmując i dzierżawiąc majątek nieruchomy i ruchomy,
• udzielając pożyczek beneficjentom i „swoim” spółkom. 

Najważniejsze zalety fundacji rodzinnej

• Relatywnie niska wartość funduszu założycielskiego – 100 000 zł, nie w tylko w formie środków finansowych, ale także nieruchomości czy mienia ruchomego.
• Nieskomplikowane reguły zarządzania fundacją, w dużej mierze ustalone przez samego fundatora.
• Możliwość prowadzenia w określonym zakresie działalności gospodarczej.
• Opodatkowanie na rozsądnym poziomie.

Oszczędności podatkowe w fundacji rodzinnej

Jedną z najważniejszych korzyści z prowadzenia fundacji rodzinnej jest korzystne opodatkowanie, zwłaszcza gdy wniesiony majątek, fundator i beneficjenci znajdują się w kręgu najbliższej rodziny. 

Już na etapie zakładania fundacji rodzinnej można skorzystać z preferencji – wniesienie przez fundatora mienia do fundacji nie skutkuje opodatkowaniem podatkiem od podatków i darowizn, ani podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) i od osób prawnych (CIT). W pewnych przypadkach może natomiast pojawić się podatek VAT (np. przy nieodpłatnym przekazaniu na rzecz fundacji nieruchomości nowych).

W trakcie funkcjonowania fundacji jej bieżące dochody nie są opodatkowane CIT-em.

Dochody zgromadzone przez fundację na etapie wypłaty beneficjentom są opodatkowane 15% CIT. W przypadku najbliższych krewnych (z grupy „0”) nie ma dodatkowego opodatkowania PIT. 

Fundacja rodzinna dysponując nieruchomościami i wykorzystując je w działalności gospodarczej płaci podatek od nieruchomości na zasadach ogólnych. Podlega także opodatkowaniu podatkiem od przychodów z budynków.

Ustawa o fundacji rodzinnej wchodzi w życie 22 maja 2023 r.

Ustawa o fundacji rodzinnej została podpisana przez Prezydenta, jej przepisy mają wejść w życie 22 maja 2023 r. Warto zaznaczyć, że dwa tygodnie po podpisaniu ustawy rozpoczęto prace nad jej nowelizacją, które nadal trwają - przepisy są więc w trybie zmian. 

Należy pamiętać, że skorzystanie z tego rozwiązania powinno być poprzedzone analizą – czy fundacja jest dla nas najlepszym rozwiązaniem? Być może inne, dostępne w naszym systemie prawnym, instytucje będą w konkretnym przypadku korzystniejsze. Analiza pomoże też ustrzec się przed pułapkami, w które przypadkiem może wpaść fundator i beneficjenci.

Wojciech Pławiak, doradca podatkowy, radca prawny, Partner w LITIGATO Spory podatkowe Kancelaria Prawno-Podatkowa Wojciech Pławiak.
Izabela Andrzejewska-Czernek, doktor nauk prawnych, radca prawny.