REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zbycie korzyści uzyskanej z pokrzywdzeniem wierzycieli a skarga pauliańska

REKLAMA

Dnia 24 lutego 2011 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą w sprawie o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela, osoba trzecia, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową, zachowuje legitymację bierną także wtedy, gdy przed doręczeniem pozwu rozporządziła uzyskaną korzyścią na rzecz innej osoby (sygn. akt III CZP 132/10).

Uchwała odnosi się do przepisów o tzw. skardze pauliańskiej, tzn. do przepisów regulujących szczególne roszczenie, służące ochronie interesu wierzyciela, zagrożonego wyzbywaniem się majątku przez niewypłacalnego dłużnika. Podstawę uzyskania takiej ochrony stanowi przede wszystkim art. 527 §1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16 poz. 93 z późn. zm., dalej „kc”), zgodnie z którym, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego.

REKLAMA

Autopromocja

Zgodnie z art. 531 §1 kc, powództwo o uznanie za bezskuteczną czynności dłużnika, wytacza się przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyśćzasadniczym celem wyroku, na podstawie którego określoną czynność dłużnika dokonaną z osobą trzecią uznaje się za bezskuteczną względem wierzyciela, jest uzyskanie przez wierzyciela możliwości zaspokojenia się, z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej, z przedmiotów majątkowych, którewyszły z majątku dłużnika, do majątku osoby trzeciej (lub ewentualnie do niego nie weszły, a bezprawnie pozostały w majątku osoby trzeciej). majątkową. Zgodnie natomiast z art. 532 kc, wskutek czynności uznanej za bezskuteczną

REKLAMA

Prawdopodobnie powyższy, zasadniczy cel skargi paulińskiej, legł u podstaw wątpliwości powziętych przez Sąd Okręgowy, wyrażonych w pytaniu prawnym, którego rozpatrzenie doprowadziło do podjęcia przez SN Uchwały. Rzeczywiście bowiem można zastanawiać się, czy w stosunku do osoby trzeciej, która uzyskała korzyść od dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela i zbyła następnie tę korzyść, można jeszcze wydać orzeczenie o uznaniu za bezskuteczną czynności, na mocy której osoba trzecia tę korzyść uprzednio nabyła, pomimo że korzyść ta nie znajduje się już w jej majątku. W takim wypadku wydaje się bowiem, że wskazany wyżej cel skargi pauliańskiej nie może zostać osiągnięty, skoro w majątku osoby trzeciej nie ma już przedmiotu, z którego wierzyciel mógłby się zaspokoić.

SN słusznie zauważył jednak, że cel, w postaci możliwości zaspokojenia się przez wierzyciela z określonego przedmiotu, który wszedł do majątku osoby trzeciej z pokrzywdzeniem wierzyciela, nie jest jedynym celem skargi pauliańskiej. Zdaniem SN, uzyskanie prawomocnego wyroku uznającego czynność dłużnika dokonaną z osobą trzecią za bezskuteczną względem wierzyciela, na podstawie art. 527 §1 kc, jest równoznaczne ze stwierdzeniem stanu pokrzywdzenia wierzyciela oraz stwierdzeniem zaistnienia innych przesłanek uznania czynności za bezskuteczną. SN podkreślił przy tym, że wyrok taki ma charakter konstytutywny, tzn. kształtuje on sytuację prawną w ten sposób, że dopiero uzyskanie takiego wyroku pozwala stwierdzić, że określona czynność dłużnika z osobą trzecią jest bezskuteczna względem wierzyciela. Uzyskanie takiego wyroku, nawet jeśli osoba trzecia zbyła już przedmiot majątkowy, którego wyrok dotyczy, może mieć praktyczne znaczenie dla wierzyciela. Powyższe wynika stąd, że choć wskutek uzyskania takiego wyroku wierzyciel nie będzie mógł zaspokoić się bezpośrednio z przedmiotu majątkowego, którego dotyczy skarga paulińska (ponieważ przedmiotu tego nie ma już w majątku osoby trzeciej), to jednak wierzyciel może potrzebować takiego wyroku, w celu dochodzenia od osoby trzeciej innego rodzaju odpowiedzialności. Wierzyciel może bowiem (np. w odrębnym procesie) dochodzić od osoby trzeciej zwrotu korzyści, jakie osoba trzecia uzyskała wskutek dalszego zbycia przedmiotu majątkowego, uprzednio uzyskanego od niewypłacalnego dłużnika. SN stanął przy tym na stanowisku, że do roszczenia tego rodzaju mają zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i następne kc), zaś uzyskanie wyroku wydanego w oparciu o art. 527 §1 kc, jest warunkiem koniecznym dla wykazania, że osoba trzecia nabyła korzyść kosztem wierzyciela i jest zobowiązana do jej zwrotu. Powództwo ze skargi pauliańskiej może więc być uwzględnione również przeciwko osobie trzeciej, która nabyła korzyść od niewypłacalnego dłużnika, choćby następnie osoba trzecia zbyła tę korzyść. Osoba trzecia, pomimo zbycia korzyści, zachowuje zatem tzw. legitymację bierną w procesie ze skargi pauliańskiej.

SN najwyższy zauważył także w powyższym kontekście, że nie ma znaczenia, czy pozew oparty o tzw. skargę pauliańską został doręczony osobie trzeciej przed czy po chwili zbycia przez nią korzyści uzyskanej uprzednio od dłużnika. Zdaniem SN do zbycia korzyści przez osobę trzecią nie ma w takim wypadku zastosowania art. 192 pkt 3) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43 poz. 296, z późn. zm.), zgodnie z którym, dopiero po doręczeniu pozwu, zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy. Można zatem wywnioskować, że zdaniem SN, w przypadku skargi pauliańskiej, przedmiotem sprawy nie jest przedmiot majątkowy, którego skarga dotyczy, ale roszczenie o uznanie za bezskuteczną określonej czynności prawnej. Powyższe dodatkowo potwierdza wniosek, że zbycie przedmiotu majątkowego, którego dotyczy skarga paulińska, przez osobę trzecią, nie ma znaczenia dla możliwości uwzględnienia w stosunku do niej roszczenia ze skargi paulińskiej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Omówione wyżej konkluzje SN mają istotne praktyczne znaczenie dla wierzycieli niewypłacalnych dłużników. Wierzyciel decydując się na wytoczenie powództwa ze skargi pauliańskiej przeciwko osobie trzeciej, która uzyskała od dłużnika korzyść z pokrzywdzeniem tego wierzyciela, nie musi badać, czy korzyść znajduje się jeszcze w majątku osoby trzeciej, aby ocenić, czy jego roszczenie będzie mogło zostać uwzględnione przez sąd.

Krzysztof Niepytalski

aplikant radcowski

M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

 

Źródło: M. Szulikowski i Partnerzy Kancelaria Prawna

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowa era regulacji krypto – CASP zastępuje VASP. Co to oznacza dla firm?

W UE wchodzi w życie nowa era regulacji krypto – licencja CASP stanie się obowiązkowa dla wszystkich firm działających w tym sektorze. Dotychczasowi posiadacze licencji VASP mają czas na dostosowanie się do końca czerwca 2025 r., a z odpowiednim wnioskiem – do września. Jakie zmiany czekają rynek i co to oznacza dla przedsiębiorców?

Outsourcing pojedynczych procesów księgowych, czy zatrudnienie dodatkowej osoby w dziale księgowości - co się bardziej opłaca?

W stale zmieniającym się otoczeniu biznesowym przedsiębiorcy coraz częściej stają przed dylematem: czy zatrudnić dodatkową osobę do działu księgowego, czy może zdecydować się na outsourcing wybranych procesów księgowych? Analiza kosztów i korzyści pokazuje, że delegowanie pojedynczych zadań księgowych na zewnątrz może być znacznie bardziej efektywnym rozwiązaniem niż rozbudowa wewnętrznego zespołu.

Kto ma prawo odliczyć ulgę na dziecko? Po rozwodzie rodziców dziecko mieszka z matką a ojciec płaci alimenty i widuje się z dzieckiem

Na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik ma prawo do odliczenia kwoty ulgi prorodzinnej w zależności od tego z kim jego dziecko mieszka i kto faktycznie sprawuje nad nim opiekę. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 14 stycznia 2025 r. wyjaśnił, kto może odliczyć ulgę na dziecko, gdy rodzice są rozwiedzeni, dziecko mieszka z matką na stałe, a ojciec płaci alimenty i co jakiś czas widuje się z dzieckiem.

Odpowiedzialność członków zarządów spółek – co zmienia wyrok TSUE w sprawie Adjak?

W dniu 27 lutego 2025 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał przełomowy wyrok w sprawie C-277/24 (Adjak), w którym zakwestionował przyjęty w Polsce model solidarnej odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe spółki. W opinii TSUE obecne przepisy naruszają prawo unijne, ponieważ uniemożliwiają kwestionowanie decyzji wymiarowych organów podatkowych, zapadłych w sprawie przeciwko spółce w trakcie postępowania przeciwko członkom zarządu – tym samym godząc w podstawowe zasady ochrony praw jednostki. Orzeczenie to może wymusić istotne zmiany w polskim systemie prawnym oraz wpłynąć na dotychczasową praktykę organów administracji skarbowej wobec członków zarządów spółek.

REKLAMA

Można już zapłacić podatek PIT kartą płatniczą w e-Urzędzie Skarbowym

Od 20 marca 2025 r. podatnicy mogą opłacać podatek PIT w serwisie e-Urząd Skarbowy (e-US) i usłudze Twój e-PIT za pomocą karty płatniczej. Dotychczas użytkownicy e-Urzędu Skarbowego mogli zapłacić podatek online przelewem bankowym lub BLIK-iem.

E-księgowość z biurem rachunkowym: jak przedsiębiorca może zoptymalizować obowiązki księgowe i podatkowe oraz rozliczenia w biznesie

Biura rachunkowe coraz częściej oferują swoim klientom usługi z zakresu e-księgowości do zarządzania finansami firmy online. Z perspektywy biura rachunkowego, wprowadzenie klienta w świat systemów zautomatyzowanych może być wyzwaniem.

Prof. Witold Modzelewski: nienależny zwrot VAT to prawdopodobnie 40-50 mld zł rocznie

Prof. Witold Modzelewski szacuje, że nienależne zwroty VAT w Polsce mogą wynosić nawet 40-50 miliardów złotych rocznie. W 2024 roku wykryto blisko 292 tys. fikcyjnych faktur na łączną kwotę 8,7 miliarda złotych, co oznacza wzrost o ponad 130% w porównaniu do roku poprzedniego. Choć efektywność kontroli skarbowych rośnie, eksperci wskazują, że skala oszustw wciąż jest ogromna, a same kontrole mogą nie wystarczyć do rozwiązania problemu.

Czy zegarek od szefa jest bez PIT? Skarbówka: To nie przychód, ale może być darowizna

Czy upominki na jubileusz pracy i dla odchodzących na emeryturę podlegają opodatkowaniu? Skarbówka potwierdza – nie trzeba płacić podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). W grę może jednak wchodzić podatek od spadków i darowizn.

REKLAMA

VAT 2025: Kto może rozliczać się kwartalnie

Kurs euro z 1 października 2024 r., według którego jest ustalany limit sprzedaży decydujący o statusie małego podatnika w 2025 r. oraz prawie do rozliczeń kwartalnych przez spółki rozliczające się według estońskiego CIT wynosił 4,2846 zł za euro. Kto zatem może rozliczać VAT raz na 3 miesiące w bieżącym roku?

Skarbówka zabrała, sądy oddały: Przedsiębiorcy odzyskali 2,8 mld zł w sprawach o faktury

Tysiące firm niesłusznie oskarżonych o udział w oszustwach VAT w końcu wygrało walkę z fiskusem. W ciągu trzech lat sądy i organy odwoławcze uchyliły decyzje skarbówki na astronomiczną kwotę 2,8 mld zł! Czy to początek końca urzędniczej samowoli wobec przedsiębiorców?

REKLAMA