Rozliczenie wspólnika występującego ze spółki osobowej

Wspólnik spółki osobowej. Jak rozstać się ze spółką?

Aktualna sytuacja gospodarcza, a wcześniej również okres pandemii spowodowały, że coraz częściej możemy spotkać się problemem wspólników, którzy chcą rozstać się ze spółką, w tym spółką osobową. Wspólnicy zawiązując spółkę – np. spółkę jawną czy komandytową, rzadko myślą o uregulowaniu zasad na podstawie których będą mogli rozstać się ze spółką.

Kodeks spółek handlowych daje wspólnikom dość dużą swobodę. Umowa spółki jawnej dla swojej ważności wymaga jedynie wskazania firmy i siedziby spółki, określenia wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartości, przedmiotu działalności spółki oraz czasu trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. Ograniczając się jednak do tych postanowień w przyszłości może okazać się, że wspólnik będzie miał utrudnione możliwości sprzedaży swojego ogółu praw i obowiązków albo wystąpienia ze spółki.

Sprzedaż ogółu praw i obowiązków

Zbycie ogółu praw i obowiązków to podstawowy sposób w jaki może ustać uczestnictwo w spółce. W tym celu niezbędne będzie jednak wprowadzenie możliwości sprzedaży ogółu praw i obowiązków do umowy spółki – albo na etapie jej tworzenia albo już w trakcie jej funkcjonowania. Na sprzedaż ogółu praw i obowiązków muszą wyrazić zgodę pozostali wspólnicy spółki. Te okoliczności mogą niekiedy stanowić przeszkodę w dokonaniu sprzedaży. Zwłaszcza wówczas gdy skonfliktowany wspólnik nie będzie chciał wyrazić zgody na sprzedaż ogółu praw i obowiązków. Jeżeli dojdzie do transakcji wówczas ustalenie ceny sprzedaży będzie przebiegać z potencjalnym nabywcą mając na uwadze wartość rynkową przysługującego wspólnikowi ogółu praw i obowiązków.

Wystąpienie wspólnika ze spółki osobowej - wypowiedzenie umowy spółki

Inną możliwością rozstania się ze spółką jest wypowiedzenie umowy spółki. Kodeks spółek handlowych przewiduje generalną zasadę, zgodnie z którą jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. W takiej sytuacji to spółka wypłaci wartość przysługującego wspólnikowi udziału rozliczeniowego.

Termin złożenia oświadczenia o wypowiedzenie umowy spółki

Nie zawsze jednak złożenie oświadczenia o wystąpieniu ze spółki rozwiąże problemy skonfliktowanych wspólników. Pierwsza okoliczność, o której należy pamiętać to termin na złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu. Generalna zasada zakłada, że oświadczenie takie należy złożyć na 6 miesięcy przed końcem roku. W praktyce zatem oświadczenie powinno zostać złożone do końca czerwca danego roku. Jeżeli termin nie został uregulowany w inny sposób, wówczas po tej dacie wystąpienie ze spółki w danym roku może okazać się niemożliwe.

Ustalenie wartości udziału rozliczeniowego

Inna ważna okoliczność to ustalenie wartości udziału rozliczeniowego. W tym celu należy sporządzić osobny bilans, który uwzględni wartość zbywczą majątku spółki. W praktyce wysokość spłaty wspólnika będzie wyznaczać wartość jego udziału kapitałowego oraz udział w zwyżce majątku spółki. Oznacza to, że wspólnik już na etapie zawiązywania spółki powinien dołożyć starań, aby wartość jego wkładu, udziału w zysku, a wreszcie również wysokość udziału kapitałowego zostały uregulowane w sposób szczegółowy. Te wartości będą mieć znaczenie w przypadku ustalenia wartości jego prawa gdy postanowi ze spółki wystąpić. W niektórych wypadkach, gdy wartość udziału będzie ujemna, wspólnik występując ze spółki nie tylko „niczego nie otrzyma”, ale będzie musiał wyrównać spółce przypadającą na niego brakującą wartość. Do takiej sytuacji może dojść np. wówczas gdy wspólnik pobierał ze spółki wysokie zaliczki na poczet zysku.

Wystąpienie wspólnika - skutki dla spółki

Wystąpienie wspólnika to wyzwanie finansowe dla spółki. To na niej bowiem będzie ciążył obowiązek spłaty przysługującego mu udziału rozliczeniowego. Rozliczenie co do zasady powinno nastąpić w gotówce. Jeśli okaże się, że wartość udziału rozliczeniowego jest znaczna, w niektórych sytuacjach spółka może nie dysponować wystarczająca kwotą na pokrycie spłaty, co może przyczynić się do zachwiania jej kondycji finansowej.

Podsumowanie

Regulacja dotyczą wystąpienia wspólnika ze spółki ma w przeważającym zakresie charakter dyspozytywny. Oznacza to, że wspólnicy mogą w odmienny sposób uregulować termin na złożenie oświadczenia o wystąpieniu czy też zasady na jakich dojdzie do rozliczenia z występującym wspólnikiem. Podobnie wygląda regulacja możliwości sprzedaży ogółu praw i obowiązków. Tutaj również wspólnicy mają pewną dowolność. Tworząc umowę spółki i rozpoczynając wspólnie biznes skupmy się na tym jak będziemy go wspólnie rozwijać, ale nie zapominajmy regulacjach, które pomogą rozstać się ze spółką, gdy wspólna działalność okaże się problemem.

Anita Pardej, Radca prawny w Zespole Prawnym w Mariański Group

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź