Strata ze zbycia przedawnionej wierzytelności w kosztach

Na przychody osiągane przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą składają się nie tylko te otrzymane, ale również przychody należne, niezależnie od tego, czy zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych, bonifikat i skont. Przedsiębiorca sprzedając kontrahentowi towar lub usługę, która stanowi przedmiot jego działalności gospodarczej, zobowiązany jest do zaliczenia uzgodnionej zapłaty do przychodów, również wtedy, kiedy faktycznie nie otrzymał zapłaty. W przypadku kiedy przedsiębiorca zdecyduje się zbyć wierzytelność z dyskontem wyspecjalizowanemu podmiotowi zajmującemu się ich ściąganiem, może powstać strata. Przedsiębiorca sprzedając wierzytelność po cenie rynkowej, uzyskuje niższą cenę, niż wynosi jej wartość nominalna, a ponad to zobowiązany jest do zapłaty podatku od pierwotnie nieotrzymanej należności.

Nagrody i premie wypłacone pracownikom w kosztach

Powstaje, więc problem prawny, czy stratę ze zbycia przedawnionej wierzytelności można uznać za koszt uzyskania przychodu? Z takim pytaniem do fiskusa zwróciła się spółka prowadząca działalność gospodarczą na rynku produktów żywnościowych.

W przedstawionym stanie faktycznym wskazano, że spółka boryka się z problemem nieterminowych płatności i niewypłacalności kontrahentów. Wiele wierzytelności staje się wierzytelnościami przedawnionymi. Spółka nie posiada doświadczenia w przedmiocie ściągania należności, a jej pracownicy nie są w tym zakresie wyspecjalizowani, dlatego planuje dokonać zbycia tych wierzytelności. Cena sprzedaży zostanie ustalona na poziomie rynkowej wartości wierzytelności, która będzie niższa od ich wartości nominalnej. Różnica między wartością nominalną wierzytelności a wartością rynkową stanowi stratę, którą spółka chce zaliczyć jako koszt uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT spółka zarachowała wierzytelności w wysokości nominalnej do przychodów należnych.

W złożonym wniosku o interpretację podatkową spółka przedstawiła, że jej zdaniem strata powstała w wyniku sprzedaży przedawnionej wierzytelności przysługującej jej od kontrahenta, na rzecz wyspecjalizowanego podmiotu trudniącego się w ściąganiu należności, stanowi koszt uzyskania przychodów. Spółka stoi na stanowisku, że nie istnieje rozróżnienie na wierzytelności przedawnione i nieprzedawnione. Kluczowe znaczenie ma jedynie uprzednie zarachowanie wierzytelności, jako przychód należny podatnika.

Polecamy produkt: Samochód w firmie 2015 - multipakiet

Fiskus nie podzielił stanowiska spółki, uznając, że starta powstała w wyniku odpłatnego zbycia wierzytelności nie może zostać uznana za koszt uzyskania przychodów ze względu na art. 16 ust. 1 pkt. 20 ustawy o CIT, który stanowi, że za koszty uzyskania przychodu nie uważa się wierzytelności odpisanej jako przedawnionej. Choć fiskus podzielił zdanie spółki w zakresie braku rozróżnienia na wierzytelność przedawnioną i nie przedawnioną, co wynika z art. 16 ust. 1 pkt. 39, to jednak jego zdaniem najpierw trzeba zbadać czy powyższe warunki należy oceniać łącznie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 2835/11) w dniu 28 sierpnia 2012 r., uznał, iż stanowisko organu jest nieprawidłowe. Sąd wskazał, iż art. 16 ust. 1 pkt. 39 dotyczy strat z  odpłatnego zbycia wszelkich wierzytelności i brak jest w tym zakresie jakichkolwiek ograniczeń. Sąd podzielił stanowisko spółki, iż zakres art. 16 ust. 1 pkt. 20 i pkt. 39 są rozłączne i dotyczą zupełnie innych sytuacji.

Potrącenie a obowiązek korekty (zmniejszenia) kosztów podatkowych

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie wniósł skargę kasacyjną na orzeczenie WSA w Warszawie i sprawa ostatecznie trafiła do NSA. Dnia 5 lutego 2015r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II FSK 3113/12) oddalając skargę Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie orzekł, iż strata powstała przy sprzedaży przedawnionych wierzytelności może być uznana za koszt uzyskania przychodu, o ile były one wcześniej zarachowane jako przychód należny zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (ustawa o CIT). Sąd stanął na stanowisku, iż do art. 16 ust. 1 pkt. 20 i pkt. 39 nie można stosować wykładni systemowej. NSA wskazał również, iż kwestia ta była przedmiotem wielu orzeczeń sądów administracyjnych oraz komentarzy w doktrynie. Nie ma żadnego gospodarczego uzasadnienia do tego, aby z treści art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT wyłączyć wierzytelności przedawnione i nie zaliczać do kosztów uzyskania przychodów strat z tytułu ich zbycia w sytuacji, gdy zostały uprzednio zarachowane, jako przychód należny.

Wyrok NSA z dnia 5 lutego 2015 r. jest korzystny dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, które ze względu na trudne czasy, coraz częściej borykają się z omawianym problemem. Mając na względzie omawiany wyrok, przedsiębiorcy powinni dokładnie przejrzeć swoje rozliczenia z kontrahentami w celu identyfikacji wierzytelności przedawnionych i z powodzeniem potraktować je jako koszt uzyskania przychodu.

Autor: Wioletta Kajda

Młodszy Konsultant Podatkowy. Obecnie praktykuje w katowickim biurze Russell Bedford Poland. Studentka prawa Uniwersytetu Śląskiego, od 2014 r. zdobywa praktyczne doświadczenie zawodowe współpracując z renomowanymi śląskimi kancelariami prawnymi. Specjalizuje się w tematyce prawa cywilnego i podatkowego.

Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford

Podyskutuj o tym na naszym FORUM