Kiedy stawki podatkowe i bilansowe mogą się od siebie różnić?

Ustalając wysokość stawki amortyzacyjnej bilansowej ustawa o rachunkowości wskazuje, że należy brać pod uwagę okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, pozostawiając jednak ostateczną decyzję samej jednostce. Przy ustaleniu stawek amortyzacyjnych kierownik jednostki powinien się kierować następującymi przesłankami:

1. liczbą zmian, na których pracuje środek trwały,
2. tempem postępu techniczno-ekonomicznego,
3. wydajnością środka trwałego mierzoną właściwym miernikiem. Przykładowymi miernikami mogą być: liczba godzin jego pracy lub liczba wytworzonych produktów,
4. prawnymi lub innymi ograniczeniami czasu używania środka trwałego,
5. przewidywaną przy likwidacji ceną sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

W odróżnieniu od ustawy o rachunkowości przepisy podatkowe regulują szczegółowo zasady amortyzacji, a stawki amortyzacyjne zostały określone w załącznikach do ustaw o podatku dochodowym. Załączniki sporządzone są w formie tabeli i dla każdej grupy i rodzaju środka trwałego zawierają z góry ustaloną procentową stawkę amortyzacji.

Ponadto przepisy podatkowe w niektórych sytuacjach zezwalają na podwyższenie lub obniżenie stawki amortyzacyjnej oraz na stosowanie indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji.

Z powyższego można wywnioskować trzy sytuacje jakie mogą zaistnieć w przedsiębiorstwie. Poniżej omówię każdą z nich.

Przypadek pierwszy: Gdy amortyzacja podatkowa równa się amortyzacji bilansowej

Jest to przypadek najbardziej powszechnych w mikro i małych przedsiębiorstwach oraz w spółkach, które oddały swoje księgi do biur rachunkowych. Powszechność stosowania tego rozwiązania spowodowana jest prostotą i taką samą ewidencją księgową zarówno pod względem bilansowych i podatkowym.

Jedyny problem, który powstaje przy ustaleniu stawki amortyzacyjnej wynika z klasyfikacji danego środka trwałego zgodnie z załącznikiem do ustawy podatkowej. Amortyzacje księgujemy wtedy w następujący sposób.

Zobacz także: Koszty prac rozwojowych – amortyzacja albo jednorazowo do kosztów podatkowych

Przypadek drugi: Gdy amortyzacja podatkowa jest mniejsza od amortyzacji bilansowej.

Jest to sytuacja gdy dany środek trwały będzie miał przewidywany okres użytkowania dłuższy niż przewiduje to ustawa podatkowa. Takie przypadki zazwyczaj można spotkać w przedsiębiorstwach produkcyjnych gdzie maszyny produkujące będą pracować na kilka zmian. Wtedy to bilansowo będą się one szybciej zużywały, co powinno mieć odzwierciedlenie w księgach przedsiębiorstwa.