Amortyzacja

Najnowsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) przynoszą istotne zmiany dla spółek nieruchomościowych w zakresie możliwości rozpoznawania odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych. W styczniu tego roku NSA w kilku wyrokach (sygn. II FSK 788/23, II FSK 789/23, II FSK 987/23, II FSK 1086/23, II FSK 1652/23) potwierdził korzystne dla podatników stanowisko wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA).

W ostatnich latach ustawodawca wprowadził do ustawy o CIT oraz ustawy o PIT szereg zmian ograniczających możliwość zaliczenia odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu. Wprowadzone ograniczenia w największym stopniu dotknęły spółki nieruchomościowe oraz przedsiębiorców posiadających nieruchomości mieszkalne lub będących najemcami takich nieruchomości. W związku ze zbliżającym się podatkowym zamknięciem roku 2023, warto dokonać weryfikacji prawidłowości ujęcia odpisów amortyzacyjnych w kalkulacji podatku dochodowego, zwłaszcza w odniesieniu do ograniczeń wprowadzonych dla wybranych grup środków trwałych lub inwestycji. 

Realizując nową inwestycję, należy mieć na względzie odpowiednie rozliczenie projektu również pod kątem podatkowym. Prawidłowe określenie wartości początkowej nowo wytworzonych środków trwałych jest niezbędne zarówno do właściwego rozliczenia kosztów poprzez odpisy amortyzacyjne, jak i optymalnego ustalenia wartości podatku od nieruchomości. 

W 2022 r. na mocy art. 71 ustawy zmieniającej Polski Ład, przez ostatni rok, przedsiębiorcy mogą do kosztów uzyskania przychodów zaliczać odpisy amortyzacyjne z tytułu nabycia nieruchomości mieszkalnych. Od 2023 r. będzie obowiązywał bezwzględny zakaz amortyzacji lokali mieszkalnych.

W praktyce gospodarczej niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, w której podatnik dokonuje pewnych nakładów w celu zmodyfikowania używanego środka trwałego, który nie jest składnikiem jego majątku. Ma to miejsce np. w przypadku konieczności dostosowania najmowanego lokalu do potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej. Na gruncie ustawy o CIT dochodzi w takiej sytuacji do tzw. inwestycji w obcym środku trwałym.

W przypadku ponoszenia cyklicznych opłat za nabycie licencji, na jej wartość początkową składać się będzie wyłącznie pierwsza opłata.

Umowa leasingu stanowi szeroko wykorzystywane narzędzie w prowadzonej działalności gospodarczej, w szczególności jako niskokosztowa możliwość pozyskania środków transportu (zwłaszcza samochodów). Leasing nie jest jednak jednolitą kategorią prawną, toteż w praktyce może przysporzyć wielu trudności przedsiębiorcom.

Zasadniczą zmianą, wprowadzoną nowelizacją ustaw o PIT i CIT, jest możliwość zastosowania tzw. przyspieszonej amortyzacji, która pozwala przedsiębiorcom odliczyć jednorazowo nawet 100 tys. zł wydane na firmowe innowacje i inwestycje.

Przedsiębiorcy mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej nabytych fabrycznie maszyn i urządzeń. Wysokość odpisów nie może przekroczyć w roku podatkowym 100 tys. zł, a wartość inwestycji w środek trwały powinna wynosić co najmniej 10 tys. zł.

Użyte w art. 16b ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT określenie „nabyte” należy odnosić do nabycia praw określonych w ustawie - Prawo własności przemysłowej, a więc nabycia ich tak pierwotnego, jak i pochodnego. Amortyzacji podlegają nie tylko prawa ochronne na znak towarowy, ale i prawo ze zgłoszenia znaku towarowego do rejestracji.

Amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania: budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu, inne przedmioty; o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą (środki trwałe - art. 16a ust. 1 ustawy o CIT).

Czy podatnikowi podatku CIT prowadzącemu działalność produkcyjną na terenie SSE przysługuje prawo do zwolnienia z opodatkowania przychodu ze sprzedaży środka trwałego wykorzystywanego do produkcji strefowej (przy założeniu, że upłynęło 5 lat od dnia wprowadzenia go do ewidencji środków trwałych)?

Na podstawie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT, podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

W większości mikro i małych przedsiębiorstw które podlegają pod ustawę o rachunkowości, czyli prowadzą pełną księgowość, polityka rachunkowości dotycząca amortyzacji dostosowana jest do przepisów podatkowych. Jednak zdarza się, że stawki amortyzacyjne, bilansowa i podatkowa, z różnych powodów odbiegają od siebie. Wówczas powstaje kłopot, jak zaewidencjonować takie zdarzenie gospodarcze, aby żaden koszt nie został ominięty.

Ta metoda dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest wykorzystywana raczej w ograniczonym zakresie, bowiem możliwość jej zastosowania ogranicza się wyłącznie do środków trwałych ujętych w grupie 3 - 6 i 8 KŚT oraz do środków transportu, przy czym z kategorii tej wyłączone są samochody osobowe.

Metodę liniową amortyzacji określa art. 16i ustawy o CIT, zgodnie z którym podatnik dokonujący wyboru tej metody dokonuje odpisów od wartości początkowej środka trwałego przy zastosowaniu stawek oraz okresów amortyzacji określonych w tabeli stawek amortyzacji stanowiącej załącznik do ustawy. Zastosowanie tej metody amortyzacji powoduje konieczność posługiwania się przez podatnika stawkami amortyzacji określonymi w wykazie oraz zasadami wymienionymi w art. 16h ust. 1 ustawy o CIT.

Zdaniem Ministra Finansów podatnicy CIT mają możliwość podwyższenia wcześniej obniżonych stawek amortyzacyjnych nie tylko do poziomu wynikającego z Wykazu stawek amortyzacyjnych, ale również o podwyższenie tych stawek o dopuszczalne współczynniki przewidziane w art. 16i ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 16 g ust.1 pkt 4 ustawy o CIT za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, uważa się (co do zasady) w razie nabycia w postaci wkładu niepieniężnego (aportu) wniesionego do spółki kapitałowej, a także udziału w spółdzielni - ustaloną przez podatnika na dzień wniesienia wkładu lub udziału wartość poszczególnych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie wyższą jednak od ich wartości rynkowej.

Użyte w art. 16b ust. 1 ustawy o CIT określenie „przyjęcie do używania” znaku towarowego nie oznacza tylko posługiwania się znakiem towarowym w procesie własnej produkcji lub dystrybucji własnych towarów, ale także trwałe wykorzystanie tego znaku do osiągania przychodów z innych tytułów, m.in. z udzielania dalszych licencji (sublicencji). Prawa nabyte przez spółkę w ramach umowy licencyjnej będą więc stanowiły wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji.

Wartość początkowa środków trwałych wnoszonych przez osoby prawne do spółek osobowych prawa handlowego ustalana jest przez podatnika (osobę prawną) na dzień wniesienia tego wkładu. Wartość ta nie może być jednak wyższa, niż wartość rynkowa tych środków trwałych.Powyższa teza powstała w wyniku zastosowania analogii rozwiązania z art. 16g ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawy o CIT) do aportów wnoszonych do spółek osobowych prawa handlowego.Stwierdzenia powyższe to najważniejsze tezy wynikające z pisemnego uzasadnienia wyroku WSA w Poznaniu z dnia 19 października 2010 roku (sygn. I SA/Po 596/10).

Podatnicy mogą określoną grupę środków trwałych amortyzować przy zastosowaniu indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Często jest możliwe stosowanie stawek wyższych niż stawki podstawowe, dzięki czemu środki trwałe mogą zostać zamortyzowane szybciej niż przy stosowaniu stawek podstawowych.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wynajmuje budynki. Niektóre z nich nie są jednak aktualnie wynajmowane. Czy spółka może amortyzować wszystkie budynki, czy tylko te obecnie wynajmowane.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zatrudnia na podstawie umowy o pracę pracownika, który w ramach wykonywanej pracy napisał program komputerowy do wykorzystywania przez spółkę w prowadzonej działalności gospodarczej. Czy spółka będzie mogła ten program komputerowy amortyzować?

Pamiętajmy, że przed rozpoczęciem amortyzacji środków trwałych albo wartości niematerialnych i prawnych mamy obowiązek wybrać metodę amortyzacji i musimy ją stosować aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego, wartości niematerialnej i prawnej.

Metodę amortyzacji określa się na początku, a więc w miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania. Wybranej metody amortyzacji nie można zmienić i należy ją stosować aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego. Pamiętajmy jednak, że przejście w trakcie amortyzacji degresywnej na metodę liniową nie stanowi zmiany metody, ponieważ jest to przejście wpisane w metodę i wynika z przepisów ustawy.