REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności jako koszt

Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Robert Nogacki
radca prawny
Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności jako koszt
Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności jako koszt
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności. W interpretacjach organów podatkowych, jak i orzecznictwie sądów administracyjnych, powstała i przez wiele lat istniała niespójność stanowiska odnośnie do sposobu kalkulowania przez podatników strat mających źródło w sprzedaży wierzytelności związanych bezpośrednio z czynnościami podlegającymi podatkowi VAT.

Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności

Meritum tej newralgicznej kwestii jest rozstrzygnięcie, czy w tak ukształtowanym stanie faktycznym działaniem prawidłowym jest uwzględnienie przy szacowaniu danej straty wysokości zbytej wierzytelności z wliczeniem kwoty VAT, czy też z pominięciem tego podatku.

REKLAMA

Autopromocja

Dążąc do ujednolicenia orzeczeń NSA wydawanych w przedmiotowej materii, Sąd ten zdecydował się podjąć uchwałę ostatecznie wyjaśniającą przywołane zagadnienie (sygn. akt I FPS 3/11). I mimo że orzeczenie to zostało wydane przez Naczelny Sąd Administracyjny w 2012 r., to tematyka, którą porusza, jest dla podatników na tyle istotna, że organy podatkowe rozpatrują jego treść do dziś.

Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności a koszty - rozbieżne orzecznictwo

Przepisy statuujące reguły dotyczące podatku dochodowego – zarówno od osób fizycznych, jak i od osób prawnych – przewidują przywoływaną wyżej instytucję uznania straty wynikającej ze sprzedaży wierzytelności za jeden z kosztów uzyskania przychodu określonego podmiotu. Tym niemniej art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) oraz analogiczny do powyższego przepisu art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku od osób prawnych (ustawa o CIT) stanowią, że strata oparta o odpłatne zbycie wierzytelności nie może być zakwalifikowana jako koszt uzyskania przychodów, o ile nie została uprzednio zaliczona jako przychód należny. Na gruncie m.in. przytoczonych przepisów poglądy organów oraz sądów rozeszły się w przeciwnych kierunkach. Jedna część orzecznictwa przyjmowała, iż zbyte wierzytelności generujące stratę mogą być uznawane za koszt uzyskania przychodów wyłącznie w kwocie netto. Z kolei druga część judykatury wypowiadała się w zgoła odmiennym tonie, wskazując, że rzeczona wierzytelność uwzględniana powinna być w kwocie brutto.

Wierzytelności a VAT

Argumenty pierwszego z kierunków orzeczniczych (nazwijmy go „Netto”) skupiały się głównie na zastrzeżeniu dotyczącym uprzedniego zaliczenia rozpatrywanej wierzytelności jako przychodu należnego, znajdującym się w dyspozycji przytoczonego wyżej art. 23 ust. 1 pkt 34. W świetle bowiem legalnej definicji przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej składają się na niego kwoty należne. Co jednak istotne, w odniesieniu do podatników VAT wartość przychodu ze sprzedaży stanowi kwotę w wysokości pomniejszonej o należny podatek od towarów i usług. W konsekwencji powyższego fragment przychodu w zakresie należnego VAT nie jest kwalifikowany jako przychód ze sprzedaży, a co za tym idzie, nie podlega zaliczeniu w ramach przychodu należnego. Ponadto zdaniem zwolenników tego podejścia należny podatek od towarów i usług nie może stanowić przedmiotu obrotu jako element wierzytelności, którą jest nieuiszczona cena sprzedaży towaru bądź usługi, w związku z czym nie dochodzi do przeniesienia obowiązku podatkowego (w zakresie VAT) na nabywcę, nie wywołując równocześnie żadnych skutków w obszarze podatku dochodowego. Tożsame wnioski wyciągnięte zostały w szeregu wyroków sądów administracyjnych, rozstrzygających analogiczne sprawy tyczące się osób prawnych, na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT.

Zgodnie zatem z tokiem rozumowania nurtu Netto związana ze zbywaną wierzytelnością kwota należnego VAT nie wypełnia przesłanek zastosowania ani art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT, ani art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przeciwstawny do przywołanego prąd przychyla się z kolei do tezy, na gruncie której pojęcie będącej przedmiotem sporu zbywanej wierzytelności zawiera w swojej istocie także należny podatek VAT, a ustawodawca poczyniłby w treści przepisu stosowne wyłączenie, gdyby miało być inaczej. Warto nadmienić, że zdaniem tej części judykatury rozbijanie terminu wierzytelność i wydzielanie z niego przychodu należnego oraz, obok niego, podatku od towarów i usług jest pozbawione racjonalnych podstaw, a co więcej, może generować względem podatnika negatywne konsekwencje tak prawne, jak i faktyczne, zaniżając kwotę, o którą de facto pomniejszony został majątek danego podmiotu.

Oszacowanie straty związanej ze zbyciem wierzytelności

Prezentując swoje stanowisko w sprawie, Naczelny Sąd Administracyjny na wstępie zaznaczył kilka jakkolwiek oczywistych, to jednak niezwykle istotnych dla dalszych rozważań okoliczności:

- Zasadniczą przesłankę umożliwiającą sklasyfikowanie kosztu jako kosztu uzyskania przychodów na gruncie prawa podatków dochodowych stanowi pokrycie określonej wartości, przede wszystkim w celu uzyskania danego przychodu, alternatywnie zachowania jego źródła.

- Zgodnie z prawem pojęcie przychodu należnego równoważne jest z kwotami należnymi, uzyskanymi formalnie w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

- W odniesieniu do podatników VAT przychód ze sprzedaży powinien być obliczany bez uwzględnienia należnego podatku VAT.

- Pojęcie przychodu należnego nie jest tożsame z wierzytelnością, gdyż w jej skład wchodzi tak przychód należny, jak i VAT.

W świetle opinii NSA wyrażonej w badanej uchwale sedno zaistniałych rozbieżności interpretacyjnych stanowią właśnie różnice znaczeniowe pomiędzy terminami „wierzytelność” a „przychód należny”. Z kolei z rodzaju wykładni zastosowanej do tych pojęć wynikały dalsze rozbieżności. Mając na uwadze powyższe, NSA opowiedział się za wykładniami systemową oraz funkcjonalną, jako właściwymi do interpretacji tych problematycznych przepisów. Sąd zanegował tym samym wykładnię gramatyczną, na której opierają się entuzjaści nurtu Netto. Zdaniem NSA ten kierunek w rezultacie podważa pewne naczelne zasady, którymi rządzi się podatek od towarów i usług, a w szczególności regułę, stosownie do której opodatkowaniu podlega dochód definiowany jako różnica między przychodem a kosztami jego uzyskania. Mianowicie, przy gramatycznym rozumieniu przepisów przedsiębiorca nie byłby uprawniony do oznaczenia straty w zakresie należnego VAT jako kosztu według podatku dochodowego, choć powstała ona w ścisłym związku z czynnościami zmierzającymi ku uzyskaniu przychodu, a co więcej, ma bezpośrednie przełożenie na kwotę uzyskanego dochodu. To z kolei jest bez wątpienia znaczące w kontekście podstawy opodatkowania na gruncie przepisów o PIT bądź CIT.

Innym, niebagatelnym dla rozstrzygnięcia sprawy, argumentem jest pośrednie odwołanie do ogólnych, cywilistycznych zasad obrotu. W sytuacji bowiem zbycia wierzytelności na jej cenę składa się również kwota należnego VAT. A zatem, jeśli odnosić ogólną, rynkową wartość takiej wierzytelności jedynie do przychodu należnego, czyli kwoty nieuwzględniającej podatku od towarów i usług, porównywalibyśmy zgoła odmienne wartości. Dlatego też jedynym racjonalnym rozwiązaniem, prowadzącym do efektu porównywalności przytaczanych wartości jest oszacowanie straty związanej ze zbyciem wierzytelności poprzez relację ceny zbycia do jej wysokości wraz z doliczonym odpowiednio podatkiem od towarów i usług.

Uchwała NSA nadal w mocy

Poddana powyższej analizie uchwała NSA okazała się w rezultacie dyskusyjna. Kontrowersje narosłe wokół niej były na tyle duże, że okazała się ona przyczynkiem do powstania projektu zmian przepisów ustawy o PIT i CIT w tym zakresie. Miały one w zamierzeniu doprecyzować wprost, że (w przeciwieństwie do sentencji przedmiotowego orzeczenia) w sytuacji odpłatnego zbycia wierzytelności zarachowaniu do kosztów uzyskania przychodu podlegać będzie wyłącznie kwota netto tejże wierzytelności. Ostatecznie nowelizacja aktów podatkowych w przedstawionym kształcie nie ostała się, wobec czego zaprezentowane stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w dalszym ciągu pozostaje aktualne i znaczące dla wielu powołujących się na nie przedsiębiorców.

Autor: radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Samotny rodzic, ulga podatkowa i 800+. Komu skarbówka pozwoli skorzystać, a kto zostanie z niczym?

Ulga prorodzinna to temat, który każdego roku podczas rozliczeń PIT budzi wiele emocji, zwłaszcza wśród rozwiedzionych lub żyjących w separacji rodziców. Czy opieka naprzemienna oznacza równe prawa do ulgi? Czy ten rodzaj opieki daje możliwość rozliczenia PIT jako samotny rodzic? Ministerstwo Finansów rozwiewa wątpliwości.

Twój e-PIT 2025: logowanie. Dane autoryzujące, bankowość elektroniczna, Profil Zaufany, mObywatel, e-Dowód

W ramach usługi Twój e-PIT przygotowanej przez Ministerstwo Finansów i Krajową Administrację Skarbową w 2025 roku, można złożyć elektronicznie zeznania podatkowe: PIT-28, PIT-36, PIT-36L, PIT-37 i PIT-38 a także oświadczenie PIT-OP i informację PIT-DZ. Czas na to rozliczenie jest do 30 kwietnia 2025 r. Najpierw jednak trzeba się zalogować do e-US (e-Urząd Skarbowy - urzadskarbowy.gov.pl). Jak to zrobić?

Księgowy, biuro rachunkowe czy samodzielna księgowość? Jeden błąd może kosztować Cię fortunę!

Prowadzenie księgowości to obowiązek każdego przedsiębiorcy, ale sposób jego realizacji zależy od wielu czynników. Zatrudnienie księgowego, współpraca z biurem rachunkowym czy samodzielne rozliczenia – każda opcja ma swoje plusy i minusy. Źle dobrane rozwiązanie może prowadzić do kosztownych błędów, kar i niepotrzebnego stresu. Sprawdź, komu najlepiej powierzyć finanse swojej firmy i uniknij pułapek, które mogą Cię słono kosztować!

Czym są przychody pasywne, wykluczające z Estońskiego CIT? Sądy odpowiadają niejednoznacznie

Przychody pasywne w Estońskim CIT. Czy w przypadku gdy firma informatyczna sprzedaje prawa do gier jako licencje, są to przychody pasywne, wykluczające z Estońskiego CIT? Na pytanie, czy limit do 50% przychodów z wierzytelności dla podatników na Estońskim CIT powinien być liczony z uwzględnieniem zbywania własnych wierzytelności w ramach faktoringu, sądy odpowiadają niejednoznacznie.

REKLAMA

Dość biurokratycznych absurdów! 14 kluczowych zmian, które uwolnią firmy od zbędnych ograniczeń

Mikro, małe i średnie firmy od lat duszą się pod ciężarem skomplikowanych przepisów i biurokratycznych wymagań. Rzecznik MŚP, Agnieszka Majewska, przekazała premierowi Donaldowi Tuskowi listę 14 postulatów, które mogą zrewolucjonizować prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce. Uproszczenia podatkowe, ograniczenie kontroli, mniej biurokracji i szybsze procedury inwestycyjne – te zmiany mogą zdecydować o przyszłości setek tysięcy przedsiębiorstw. Czy rząd odpowie na ten apel?

Odliczenie w PIT zakupu smartfona, smartwatcha i tabletu jest możliwe. Kto ma takie prawo? [Ulga rehabilitacyjna 2025]

Wydatki poniesione przez podatnika z orzeczoną niepełnosprawnością na zakup telefonu komórkowego (smartfona), smartwatcha i tabletu oraz oprogramowania i baterii do tych urządzeń (a także na naprawy tych urządzeń), można uznać za wydatki, podlegające odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej określonej w art. 26 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 26 ust. 7a pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawowym warunkiem tego odliczenia jest to, by te urządzenia ułatwiały wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Takie jest stanowisko Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej zaprezentowane np. w interpretacji indywidualnej z 19 listopada 2024 r.

Twój e-PIT już jest! Jak szybko rozliczyć PIT i otrzymać zwrot podatku?

Usługa Twój e-PIT ruszyła 15 lutego 2025 roku rusza. To najprostszy sposób na szybkie i wygodne rozliczenie podatku PIT za 2024 rok. Sprawdź, jakie nowości wprowadzono w tym roku i jak złożyć zeznanie w kilka kliknięć, by nie czekać na zwrot podatku!

Zaniechanie poboru podatku od subwencji i wsparcia finansowego z tarcz PFR do końca 2026 roku

Ministerstwo Finansów chce wydłużyć do końca 2026 r. okres zaniechania poboru podatku od subwencji finansowych oraz finansowania preferencyjnego udzielonych przez PFR w ramach tarcz – wynika z projektu rozporządzenia, opublikowanego 14 lutego 2025 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

REKLAMA

Twój e-PIT 2025: jakie ulgi podatkowe trzeba wypełnić samemu? Jak złożyć zeznanie podatkowe za 2024 rok?

Od 15 lutego do 30 kwietnia 2025 r. można składać roczne zeznania podatkowe PIT i rozliczyć dochody (przychody) uzyskane w 2024 roku. Ministerstwo Finansów zachęca do korzystania z e-usług Krajowej Administracji Skarbowej i rozliczania podatków drogą elektroniczną. W 2025 r. kolejny raz z usługi Twój e-PIT będą mogły skorzystać również osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz działy specjalne produkcji rolnej. Pierwszy raz usługa Twój e-PIT będzie dostępna także w aplikacji mobilnej e-Urząd Skarbowy (e-US). MF i KAS zachęcają także do aktywowania usługi e-korespondencji przy okazji logowania do e-US w związku z rozliczeniem podatku.

Składka zdrowotna 2025: kwoty, podstawy wymiaru, zmiany i korzyści dla firm. Kiedy pierwsze płatności na nowych zasadach?

Od 1 stycznia 2025 r. zmieniły się zasady obliczania składki zdrowotnej dla przedsiębiorców. Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, kto skorzysta z nowych przepisów i kiedy pierwsze płatności „na nowych zasadach”. Ile wynoszą składki zdrowotne i podstawy wymiaru poszczególnych przedsiębiorców w zależności od ich formy opodatkowania?

REKLAMA