Zwolnienie z obowiązku stosowania ulgi na złe długi - jakie warunki musi spełniać dłużnik?

Warunkiem skorzystania przez nich z tego zwolnienia z obowiązku zwiększania dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki miesięcznej lub kwartalnej o wartość niezapłaconych zobowiązań jest spełnienie warunków przedstawionych w poniżej tabeli.

Tabela. Warunki zwolnienia dłużnika z obowiązku stosowania regulacji dotyczących tzw. ulgi na złe długi

Ustawodawca w nowododanych przepisach updof i updop zdefiniował, co należy rozumieć przez średnie przychody. Definicje te różnią się jednak od siebie. I tak, z art. 52q ust. 3 updof wynika, że przez średnie przychody rozumie się kwotę stanowiącą iloraz przychodów, o których mowa w art. 14 updof, uzyskanych w poprzednim roku podatkowym i liczby miesięcy, w których była prowadzona ta działalność. Z kolei z art. 38i ust. 3 updop wynika, że przez średnie przychody rozumie się kwotę stanowiącą iloraz przychodów, o których mowa w art. 12 updop, uzyskanych w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej i liczby miesięcy, w których była prowadzona ta działalność. Skoro podatnicy, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2019 r., ustalając jak bardzo z powodu epidemii koronawirusa w wybranym okresie rozliczeniowym 2020 r. spadły ich przychody, mają porównywać przychody osiągnięte w tym konkretnym okresie rozliczeniowym 2020 r. do średnich przychodów osiągniętych w 2019 r., to sposób, w jaki podatnicy PIT mają ustalić te średnie przychody osiągnięte w 2019 r. budzi wątpliwości. Czy ustalając je powinni oni brać pod uwagę - tak jak literalnie wynika z przywołanej wcześniej definicji zawartej w przepisach updof - przychody osiągnięte w poprzednim roku podatkowym, czyli w 2018 r.? Jest to przecież niemożliwe, chociażby dlatego, że tacy podatnicy nie prowadzili wtedy w ogóle działalności gospodarczej. Należy uznać, że nie taki był cel ustawodawcy. W związku z tym, ustalając średnie przychody osiągnięte w 2019 r., podatnicy PIT powinni brać pod uwagę przychody uzyskane w roku, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, tj. w 2019 r. (czyli analogicznie do tego, jak wskazuje definicja średnich przychodów stworzona na potrzeby przepisów updop) i dzielić je przez liczbę miesięcy, w których prowadzili działalność gospodarczą w tym roku. Tylko takie postępowanie pozwoli im na ustalenie, ile wynosiły ich średnie przychody w 2019 r. To z kolei pozwoli im oszacować różnicę w przychodach pomiędzy 2020 r. a 2019 r. spowodowaną epidemią koronawirusa.

Dzięki omawianemu zwolnieniu dłużnik nie będzie miał wyższych obciążeń w trakcie roku. Jeżeli jednak zobowiązania, o które dłużnik normalnie musiałby zwiększyć dochód w trakcie 2020 r., nie zostaną przez niego uregulowane do momentu złożenia zeznania rocznego za 2020 r., to będzie musiał je uwzględnić w tym zeznaniu.

Wprowadzenie zwolnienia dla dłużników z obowiązku stosowania regulacji dotyczących ulgi na złe długi nie wpływa na prawo wierzycieli do skorzystania z tej ulgi na dotychczasowych warunkach. W tym zakresie nic się nie zmieniło.

Ustawodawca przewidział szczególne rozwiązanie dla podatników CIT, których rok podatkowy zakończy się przed 1 października 2020 r. Jeżeli taki podatnik:

1) posiada nieuregulowane zobowiązania, które powinien doliczyć do dochodu na potrzeby ustalenia zaliczki i

2) zobowiązania te nie zostaną uregulowane do dnia złożenia zeznania za ten rok

- nie ma obowiązku wykazania tych kwot w rozliczeniu rocznym.

Zobowiązania te podlegają doliczeniu do dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki, począwszy od pierwszego okresu rozliczeniowego następnego roku podatkowego, nie wcześniej niż w rozliczeniu zaliczki za 2021 r., o ile do dnia terminu płatności tej zaliczki zobowiązanie to nie zostanie uregulowane.

Oprócz podatników PIT i CIT prawo do skorzystania ze zwolnienia z obowiązku stosowania przepisów o uldze na złe długi zyskali również podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych według ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r., poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568 (dalej: uzpd). Warunki, jakie trzeba spełniać, aby skorzystać z możliwości niepomniejszania ryczałtu o wartość nieuregulowanych zobowiązań, są takie same jak u podatników PIT i CIT. Jednocześnie definicja średnich przychodów, jaka obowiązuje podatników opłacających zryczałtowany podatek dochodowy, którzy rozpoczęli działalność w 2019 r., zawiera to samo błędne sformułowanie jak u podatników PIT, o czym była wcześniej mowa.

Artykuł stanowi fragment publikacji Zmiany w podatkach dochodowych (PDF)