REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy zapłacone kary umowne można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Czy zapłacone kary umowne można zaliczyć do kosztów podatkowych?
Czy zapłacone kary umowne można zaliczyć do kosztów podatkowych?

REKLAMA

REKLAMA

Moja firma zawarła umowę, w której zobowiązała się opracować projekt zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Nie dotrzymaliśmy niestety postanowień kontraktu i nie oddaliśmy dokumentacji w ustalonym terminie – pisze pan Michał. – Powodem było wystąpienie wielu nieprzewidzianych i niezależnych od nas okoliczności. Kontrahent naliczył nam karę umowną, którą zapłaciliśmy, ale zastanawiamy się, czy możemy o tę kwotę pomniejszyć swój przychód

Kary umowne a koszty podatkowe

Co do zasady w wielu sytuacjach może być z tym problem. Takie trudności mogą też dotyczyć firmy pana Michała. Zarówno przepisy ustawy o PIT, jak i CIT zastrzegają bowiem, że przychodu nie pomniejszą kary umowne i szereg odszkodowań związanych z wadami dostarczanych towarów, zwłoką w dostarczeniu towaru wolnego od wad bądź w ich usunięciu lub w wykonaniu robót i usług. Katalog takich spraw jest zamknięty, a to oznacza, że tylko zapisane w nim kary umowne na pewno nie mogą być podatkowym kosztem.

REKLAMA

REKLAMA

To jednak wcale nie musi być dobrą nowiną. Aby wydatek mógł być uznany za koszt podatkowy, jego poniesienie ma być celowe i związane z uzyskanym przychodem bądź zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła tego przychodu.

Pierwotnie fiskus nie robił większych problemów z zaliczaniem kar umownych za przekroczenie terminu prac do kosztów podatkowych. Wychodził z założenia, że mimo zwłoki w wykonaniu kontraktu usługodawca i tak otrzyma zapłatę, a więc osiągnie przychód. Ponadto nieuregulowanie kary mogłoby doprowadzić do zerwania dalszych kontraktów z tym kontrahentem, co z kolei oznaczałoby brak możliwości osiągania przez podatnika przychodu w przyszłości.

Dziś jednak w podobnych sytuacjach urzędnicy skarbowi są bardziej restrykcyjni. Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o wielkie, czy małe firmy.

REKLAMA

Najsłynniejszy wyrok wydał Naczelny Sąd Administracyjny z 2 grudnia 2014 r. (sygn. akt II FSK 2775/12). W tym przypadku chodziło o konsorcjum handlowe budujące jeden ze stadionów piłkarskich na Euro 2012. Przekroczyło termin na oddanie inwestycji, więc zamawiający obciążył je karą umowną. Konsorcjum zapłaciło i chciało uwzględnić tę kwotę w katalogu kosztów podatkowych. Fiskus odmówił jednak i podkreślił, że nie widzi związku kary umownej z przychodem. Tego samego zdania był NSA.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Monitor Księgowego

W ostatnim ciągle nieprawomocnym wyroku (orzeczenie rzeszowskiego WSA z 1 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Rz 1023/15) chodziło o niewielką firmę informatyczną. Z tytułu opóźnień w wykonaniu usług płaciła kontrahentom kary umowne. Chciała rozliczyć je w kosztach podatkowych, bo – jak argumentowała – dzięki takiemu wydatkowi zabezpiecza własne źródło uzyskiwania przychodu. Odmienne zdanie wyraził zarówno fiskus, jak i sąd. WSA wyjaśnił, że „celem podejmowanych przez spółkę działań było wykonanie usługi i osiągnięcie z tego tytułu zysku w postaci przychodu, nie zaś poniesienie wydatków wynikających z nieterminowego wykonania umowy. Nie można zatem uznać za racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki na zapłatę kar umownych powstałych z przyczyn zależnych od spółki, bez względu na to, jakiego rodzaju nieprawidłowość ma miejsce, tj. czy spółka spóźniła się z wykonaniem umowy, czy wykonała ją wadliwe”.

Z drugiej strony pewne światełko w tunelu przyniosła interpretacja wydana 29 stycznia 2015 r. przez dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (nr ITPB4/423-144/14/AM). Fiskus przyznał w niej, że firma, która bez swojej winy przekroczy termin prac, może zaliczyć karę umowną do kosztów. Poza przypomnieniem, aby taki wydatek był racjonalny i dobrze udokumentowany, nie przedstawił jednak innych argumentów. Przedsiębiorca powinien więc dla własnego bezpieczeństwa założyć, że urzędnicy odmówią mu prawa do rozliczenia kary w katalogu kosztów.

Więcej szans na zaliczenie wydatków do kosztów mają firmy, które wycofują się z nierentownej umowy. Chodzi o sytuację, w której i tak bardziej się opłaca się jednorazowo zapłacić karę umowną niż tkwić dalej w porozumieniu, które przynosi straty. Przykładem są wyroki NSA z 28 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 3116/12, z 27 czerwca 2013 r. (sygn. akt II FSK 2192/11), z 23 października 2012 r. (sygn. akt II FSK 484/11) oraz 19 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FSK 2486/10). We wszystkich tych orzeczeniach sądy podkreślały, że zapłata kary umownej w celu zminimalizowania strat chroni źródło przychodu, jakim jest działalność gospodarcza. Dlatego taki wydatek powinien być uznany za koszt podatkowy.

Wcześniej jednak nie tylko fiskus, lecz także sądy były bardziej restrykcyjne. Przykładem jest wyrok NSA z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt II FSK 1243/11). Sąd kasacyjny stwierdził wtedy, że ,,W obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zmuszona jest odstąpić od umowy, aby zapobiec stracie mogącej wyniknąć z jej wykonania. Ale jest to ryzyko związane z podejmowanymi przedsięwzięciami gospodarczymi i nie można go przenosić, przy użyciu przepisów podatkowych, na Skarb Państwa”.

Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm

Zapłata kary nie zwalnia z zobowiązania

Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że definicji kary umownej nie znajdą w przepisach podatkowych. Zapisana jest ona w art. 483–484 kodeksu cywilnego. Z przepisów wynika, że strony mogą zastrzec, iż naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Wpłata nie zwalnia jednak z obowiązku wykonania zobowiązania.

Zaczęło się od najmu

Łagodniejsze stanowisko sądów administracyjnych w niektórych sprawach związane jest z uchwałą NSA z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FPS 2/12). Dotyczyła ona wprawdzie rozliczenia straty z niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym, ale wynikało z niej, że rozwiązanie nierentownej umowy najmu może być konieczne w celu zachowania źródła przychodu. Chodzi o sytuację, gdy firma wynajęła lokal np. na 5 lat i nie ma możliwości rozwiązania umowy przed tym terminem – jeśli to zrobi, płaci na rzecz wynajmującego karę.

Fiskus nadal uważa, że taki wydatek nie jest kosztem podatkowym, ale korzystniej orzekają sądy administracyjne. Powołując się na uchwałę NSA, twierdzą, że firma w ten sposób ratuje własne źródło przychodu, a więc może rozliczyć wydatek jako swój koszt. Przykłady to orzeczenie sądu kasacyjnego z 28 stycznia 2015 r. (sygn. akt II FSK 3116/12) lub nieprawomocny wyrok krakowskiego WSA z 5 lutego 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 2/15.

Mariusz Szulc

mariusz.szulc@infor.pl

Podstawa prawna:

Art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).

Art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Umowy o dzieło mniej popularne. ZUS pokazał statystyki

Umowy o dzieło w Polsce pozostają domeną krótkich zleceń – aż 28 proc. trwa jeden dzień, a najwięcej wykonawców tych umów to osoby w wieku 30–39 lat. Dane ZUS za pierwsze półrocze wskazują na rosnący udział sektorów kreatywnych, takich jak informacja i komunikacja.

Reeksport po nieudanej dostawie – jak prawidłowo postąpić?

Eksport towarów poza Unię Europejską jest procesem wieloetapowym i wymaga zarówno sprawnej logistyki, jak i poprawnego dopełnienia obowiązków celnych oraz podatkowych. Pomimo starannego przygotowania, czasami zdarzają się sytuacje, w których kontrakt handlowy nie zostaje zrealizowany – odbiorca w kraju trzecim z różnych powodów nie przyjmuje przesyłki. W rezultacie towar wraca na teren Unii, co rodzi szereg pytań: jak ująć taki zwrot w dokumentacji? czy trzeba korygować rozliczenia podatkowe? jak ponownie wysłać towar zgodnie z przepisami?

KSeF w jednostkach budżetowych – wyzwania i szanse. Wywiad z dr Małgorzatą Rzeszutek

Jak wdrożenie KSeF wpłynie na funkcjonowanie jednostek sektora finansów publicznych? Jakie zagrożenia i korzyści niesie cyfrowa rewolucja w fakturowaniu? O tym rozmawiamy z dr Małgorzatą Rzeszutek, doradcą podatkowym i specjalistką w zakresie prawa podatkowego.

Pieniądze dla dziecka: Ile razy można dać bez podatku? Jest jeden kluczowy warunek przy darowiznach

Pieniądze dziecku bez podatku można przekazać wielokrotnie, gdyż nie jest istotne ile razy, ale trzeba uważać, aby po przekroczeniu limitu kwoty wolnej od podatku od darowizn dokonać niezbędnych formalności urzędowych. Sprawdź, jakie aktualnie obowiązują kwoty wolne od podatku.

REKLAMA

Skuteczna windykacja: 5 mitów – dlaczego nie warto w nie wierzyć. Terminy przedawnienia roszczeń (branża TSL)

Wśród polskich przedsiębiorców, w tym także w branży TSL (transport, spedycja i logistyka) temat windykacji należności powraca jak bumerang. Z jednej strony przedsiębiorcy zmagają się z chronicznymi zatorami płatniczymi, z drugiej – wciąż krążą liczne stereotypy, które sprawiają, że wiele firm reaguje zbyt późno albo unika działań windykacyjnych. W efekcie przedsiębiorcy narażają się na utratę płynności finansowej i problemy z dalszym rozwojem.

Podatek od nieruchomości - stawki maksymalne w 2026 roku. 1,25 zł za 1 m2 mieszkania lub domu, 35,53 zł za 1 m2 biura, magazynu, sklepu

Stawki maksymalne podatku od nieruchomości będą w 2026 roku wyższe o ok. 4,5% od obowiązujących w 2025 roku. Przykładowo stawka maksymalna podatku od budynków mieszkalnych i samych mieszkań wyniesie w 2026 roku 1,25 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej, a od budynków (także mieszkalnych) używanych do prowadzenia działalności gospodarczej: 35,53 zł za 1 m2 powierzchni użytkowej. Faktyczne stawki podatku od nieruchomości na dany rok ustalają rady gmin w formie uchwały ale stawki te nie mogą być wyższe od maksymalnych stawek określonych przez Ministra Finansów i Gospodarki.

Limit poniżej 10 000 zł - najczęściej zadawane pytania o KSeF

Czy przedsiębiorca z obrotami poniżej 10 tys. zł miesięcznie musi korzystać z KSeF? Jak długo można jeszcze wystawiać faktury papierowe? Ministerstwo Finansów wyjaśnia szczegóły nowych zasad, które wejdą w życie od lutego 2026 roku.

"Podatek" (opłata) od psa w 2026 r. Jest stawka maksymalna ale każda gmina ustala samodzielnie. Kto nie musi płacić tej opłaty?

Najczęściej mówi się potocznie: „podatek od psa”. Ale tak naprawdę to opłata lokalna: "opłata od posiadania psów" pobierana przez gminy. Na szczęście nie wszystkie gminy się na to decydują. Bo opłata właśnie tym się różni od podatku, że może ale nie musi być wprowadzona na terenie danej gminy. Ile wynosi opłata od psa w 2026 roku? Kto musi ją płacić a kto jest zwolniony? Do kiedy trzeba wnosić tę opłatę do gminy? Wyjaśniamy.

REKLAMA

Podatki i opłaty lokalne w 2026 roku: Minister Finansów ustalił stawki maksymalne

Od 1 stycznia 2026 r. wzrosną (jak prawie każdego roku) o wskaźnik inflacji (tym razem o ok. 4,5%) maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych. Minister Finansów wydał już coroczne obwieszczenie w tej kwestii. Zatem w 2026 roku możemy liczyć się z zauważalnie wyższymi stawkami podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych i opłat lokalnych (targowej, miejscowej, uzdrowiskowej, reklamowej, od posiadania psów) - oczywiście w tych gminach, których rady podejmą stosowne uchwały do końca 2025 roku.

Zasadzka legislacyjna na fundacje rodzinne. Krytyczna analiza projektu nowelizacji ustawy o CIT z dnia 29 sierpnia 2025 r.

"Niczyje zdrowie, wolność ani mienie nie są bezpieczne, kiedy obraduje parlament" - ostrzega sentencja często błędnie przypisywana Markowi Twainowi, której rzeczywistym autorem jest Gideon J. Tucker, dziewiętnastowieczny amerykański prawnik i sędzia Sądu Najwyższego stanu Nowy Jork. Ta gorzka refleksja, wypowiedziana w 1866 roku w kontekście chaotycznego procesu legislacyjnego w Albany, nabiera szczególnej aktualności w obliczu współczesnych praktyk legislacyjnych.

REKLAMA