REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy zapłacone kary umowne można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Czy zapłacone kary umowne można zaliczyć do kosztów podatkowych?
Czy zapłacone kary umowne można zaliczyć do kosztów podatkowych?

REKLAMA

REKLAMA

Moja firma zawarła umowę, w której zobowiązała się opracować projekt zagospodarowania przestrzeni miejskiej. Nie dotrzymaliśmy niestety postanowień kontraktu i nie oddaliśmy dokumentacji w ustalonym terminie – pisze pan Michał. – Powodem było wystąpienie wielu nieprzewidzianych i niezależnych od nas okoliczności. Kontrahent naliczył nam karę umowną, którą zapłaciliśmy, ale zastanawiamy się, czy możemy o tę kwotę pomniejszyć swój przychód

Kary umowne a koszty podatkowe

Co do zasady w wielu sytuacjach może być z tym problem. Takie trudności mogą też dotyczyć firmy pana Michała. Zarówno przepisy ustawy o PIT, jak i CIT zastrzegają bowiem, że przychodu nie pomniejszą kary umowne i szereg odszkodowań związanych z wadami dostarczanych towarów, zwłoką w dostarczeniu towaru wolnego od wad bądź w ich usunięciu lub w wykonaniu robót i usług. Katalog takich spraw jest zamknięty, a to oznacza, że tylko zapisane w nim kary umowne na pewno nie mogą być podatkowym kosztem.

REKLAMA

To jednak wcale nie musi być dobrą nowiną. Aby wydatek mógł być uznany za koszt podatkowy, jego poniesienie ma być celowe i związane z uzyskanym przychodem bądź zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła tego przychodu.

Pierwotnie fiskus nie robił większych problemów z zaliczaniem kar umownych za przekroczenie terminu prac do kosztów podatkowych. Wychodził z założenia, że mimo zwłoki w wykonaniu kontraktu usługodawca i tak otrzyma zapłatę, a więc osiągnie przychód. Ponadto nieuregulowanie kary mogłoby doprowadzić do zerwania dalszych kontraktów z tym kontrahentem, co z kolei oznaczałoby brak możliwości osiągania przez podatnika przychodu w przyszłości.

Dziś jednak w podobnych sytuacjach urzędnicy skarbowi są bardziej restrykcyjni. Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o wielkie, czy małe firmy.

Najsłynniejszy wyrok wydał Naczelny Sąd Administracyjny z 2 grudnia 2014 r. (sygn. akt II FSK 2775/12). W tym przypadku chodziło o konsorcjum handlowe budujące jeden ze stadionów piłkarskich na Euro 2012. Przekroczyło termin na oddanie inwestycji, więc zamawiający obciążył je karą umowną. Konsorcjum zapłaciło i chciało uwzględnić tę kwotę w katalogu kosztów podatkowych. Fiskus odmówił jednak i podkreślił, że nie widzi związku kary umownej z przychodem. Tego samego zdania był NSA.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Monitor Księgowego

REKLAMA

W ostatnim ciągle nieprawomocnym wyroku (orzeczenie rzeszowskiego WSA z 1 grudnia 2015 r., sygn. akt I SA/Rz 1023/15) chodziło o niewielką firmę informatyczną. Z tytułu opóźnień w wykonaniu usług płaciła kontrahentom kary umowne. Chciała rozliczyć je w kosztach podatkowych, bo – jak argumentowała – dzięki takiemu wydatkowi zabezpiecza własne źródło uzyskiwania przychodu. Odmienne zdanie wyraził zarówno fiskus, jak i sąd. WSA wyjaśnił, że „celem podejmowanych przez spółkę działań było wykonanie usługi i osiągnięcie z tego tytułu zysku w postaci przychodu, nie zaś poniesienie wydatków wynikających z nieterminowego wykonania umowy. Nie można zatem uznać za racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki na zapłatę kar umownych powstałych z przyczyn zależnych od spółki, bez względu na to, jakiego rodzaju nieprawidłowość ma miejsce, tj. czy spółka spóźniła się z wykonaniem umowy, czy wykonała ją wadliwe”.

Z drugiej strony pewne światełko w tunelu przyniosła interpretacja wydana 29 stycznia 2015 r. przez dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (nr ITPB4/423-144/14/AM). Fiskus przyznał w niej, że firma, która bez swojej winy przekroczy termin prac, może zaliczyć karę umowną do kosztów. Poza przypomnieniem, aby taki wydatek był racjonalny i dobrze udokumentowany, nie przedstawił jednak innych argumentów. Przedsiębiorca powinien więc dla własnego bezpieczeństwa założyć, że urzędnicy odmówią mu prawa do rozliczenia kary w katalogu kosztów.

REKLAMA

Więcej szans na zaliczenie wydatków do kosztów mają firmy, które wycofują się z nierentownej umowy. Chodzi o sytuację, w której i tak bardziej się opłaca się jednorazowo zapłacić karę umowną niż tkwić dalej w porozumieniu, które przynosi straty. Przykładem są wyroki NSA z 28 stycznia 2015 r., sygn. akt II FSK 3116/12, z 27 czerwca 2013 r. (sygn. akt II FSK 2192/11), z 23 października 2012 r. (sygn. akt II FSK 484/11) oraz 19 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FSK 2486/10). We wszystkich tych orzeczeniach sądy podkreślały, że zapłata kary umownej w celu zminimalizowania strat chroni źródło przychodu, jakim jest działalność gospodarcza. Dlatego taki wydatek powinien być uznany za koszt podatkowy.

Wcześniej jednak nie tylko fiskus, lecz także sądy były bardziej restrykcyjne. Przykładem jest wyrok NSA z 7 lutego 2013 r. (sygn. akt II FSK 1243/11). Sąd kasacyjny stwierdził wtedy, że ,,W obrocie gospodarczym występują przypadki, w których strona zmuszona jest odstąpić od umowy, aby zapobiec stracie mogącej wyniknąć z jej wykonania. Ale jest to ryzyko związane z podejmowanymi przedsięwzięciami gospodarczymi i nie można go przenosić, przy użyciu przepisów podatkowych, na Skarb Państwa”.

Przewodnik po zmianach przepisów 2015/2016 dla firm

Zapłata kary nie zwalnia z zobowiązania

Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że definicji kary umownej nie znajdą w przepisach podatkowych. Zapisana jest ona w art. 483–484 kodeksu cywilnego. Z przepisów wynika, że strony mogą zastrzec, iż naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Wpłata nie zwalnia jednak z obowiązku wykonania zobowiązania.

Zaczęło się od najmu

Łagodniejsze stanowisko sądów administracyjnych w niektórych sprawach związane jest z uchwałą NSA z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FPS 2/12). Dotyczyła ona wprawdzie rozliczenia straty z niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym, ale wynikało z niej, że rozwiązanie nierentownej umowy najmu może być konieczne w celu zachowania źródła przychodu. Chodzi o sytuację, gdy firma wynajęła lokal np. na 5 lat i nie ma możliwości rozwiązania umowy przed tym terminem – jeśli to zrobi, płaci na rzecz wynajmującego karę.

Fiskus nadal uważa, że taki wydatek nie jest kosztem podatkowym, ale korzystniej orzekają sądy administracyjne. Powołując się na uchwałę NSA, twierdzą, że firma w ten sposób ratuje własne źródło przychodu, a więc może rozliczyć wydatek jako swój koszt. Przykłady to orzeczenie sądu kasacyjnego z 28 stycznia 2015 r. (sygn. akt II FSK 3116/12) lub nieprawomocny wyrok krakowskiego WSA z 5 lutego 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 2/15.

Mariusz Szulc

mariusz.szulc@infor.pl

Podstawa prawna:

Art. 15 ust. 1, art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).

Art. 22 ust. 1, art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA