REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pozorność instytucji przedawnienia zobowiązania podatkowego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Pozorność instytucji przedawnienia w Polsce /Fot. Fotolia
Pozorność instytucji przedawnienia w Polsce /Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 18 czerwca 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał uchwałę w zakresie obowiązków informacyjnych, jakie muszą zostać spełnione, aby Organ podatkowy skutecznie zawiesił bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Niestety po raz kolejny NSA orzekł profiskalnie. Oznacza to, że warunki formalne jakie musi spełnić organ podatkowy, by doprowadzić do zawieszenia biegu terminu przedawnienia, są zredukowane do minimum.

REKLAMA

Bieg terminu przedawnienia

Zasadą jest, że zobowiązania podatkowe podlegają wygaszeniu w momencie, w którym albo fiskus otrzymał już pieniądze (zapłatę) albo, pomimo braku zapłaty nie może wystąpić do podatnika z żądaniem jego zapłaty.

REKLAMA

Przedawnienie jest właśnie związane z tą drugą formą wygaszania zobowiązań podatkowych. Ma ono charakter nieefektywny, gdyż nie zaspokaja roszczeń finansowych wierzyciela (fiskusa). Organ podatkowy po upływie terminu przedawnienia nie może skutecznie żądać zapłaty należności, zaś dobrowolna zapłata podatku po upływie terminu przedawnienia skutkuje powstaniem u podatnika nadpłaty podlegającej zwrotowi.

Ordynacja podatkowa, co do zasady stanowi, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jest to tzw. „bieg terminu przedawnienia”, czyli okres czasu, w którym fiskus jest uprawniony do egzekwowania niezapłaconego podatku. Podkreślenia wymaga, że okres ten liczony jest nie od zakończenia okresu, za który płacony jest podatek, lecz od daty jego płatności (wymagalności), np. podatek dochodowy za 2010 r. płatny do końca kwietnia 2011 r. ulegnie przedawnieniu nie w 2015 r. lecz dopiero w dniu 31 grudnia 2016 r.

Iluzoryczność przedawnienia zobowiązania podatkowego

Wydawać by się mogło, że pięć lat to wystarczający okres na weryfikację rozliczeń podatkowych przez fiskusa. Niestety niejednokrotnie zdarza się, że postępowanie podatkowe (wymiar podatku) może nie zostać zakończone przed upływem okresu przedawnienia. Wówczas praktyką organów podatkowych jest dokonywanie zawieszenia lub przerwania biegu terminu przedawnienia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przerwanie biegu terminu przedawnienia skutkuje tym, iż termin ten biegnie na nowo – czyli kolejne pięć lat. Efekt ten jest osiągany przez organy podatkowe poprzez wszczynanie egzekucji i stasowanie środka egzekucyjnego (np. zajęcie rachunku bankowego).

REKLAMA

Zawieszenie terminu przedawnienia skutkuje z kolei tym, że termin ulega „zatrzymaniu”. Przykładem tego jest sytuacja wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe, o którym podatnik wystarczy że został zawiadomiony. Bieg terminu przedawnienia ulega wówczas zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo.

Trybunał Konstytucyjny1 uznał, że Konstytucja nie nakazuje wprowadzenia instytucji przedawnienia zobowiązań podatkowych, jednakże jeżeli ustawodawca zdecydował się ją wprowadzić, regulacje te mają odpowiadać standardom konstytucyjnym – m.in. nie mogą to być instytucje pozorne.

Niestety praktyka organów podatkowych, które na krótko przed przedawnieniem zobowiązań podatkowych wszczynają postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe (przy czym samo wszczęcie nie przesądza o winie, dotyczy ono sprawy a nie konkretnej osoby) powoduje, że instytucja przedawnienia staje się iluzoryczna. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że możliwość wykorzystywania przepisów o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia, w związku z wszczęciem postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe może być niezgodna z Konstytucją2. Taka praktyka organów podatkowych została dostrzeżona przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który skierował wniosek do TK celem zbadania tych przepisów. Wniosek czeka na rozpatrzenie.

Uchwała

Z uwagi na powyższe możliwości należało by się spodziewać, że sądy administracyjne będą podchodzić do spraw zawieszenia biegu terminu przedawnienia z pewną dozą ostrożności, traktując to jako wyjątek, a wszelkie wątpliwości powinien rozpatrywać na korzyść podatnika. Niestety ostatnia uchwała NSA skutkuje zmniejszeniem formalizmu związanego z zawiadomieniem podatnika o przerwanym biegu terminu przedawnienia. NSA uznał, że samo zawiadomienie podatnika o skutku jakim jest przerwanie biegu przedawnienia, jest wystarczające aby zostały zachowane prawa konstytucyjne podatnika3.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Podsumowanie

W sytuacji, gdy instytucja przedawnienia została wprowadzona do systemu prawnego, musi realizować stawiane jej zadania. Jednym z nich jest stabilizowanie stosunków społecznych poprzez wygaszanie z upływem czasu zadawnionych zobowiązań podatkowych co wynika z konstytucyjnej zasady bezpieczeństwa prawnego.

Wskazać należy, że obecnie trwają prace nad nową Ordynacją podatkową. Z projektu tej ustawy wynika, że organy nie będą już mogły zawieszać biegu terminu przedawnienia z uwagi na wszczęcie postępowania karno skarbowego. Dodatkowo zmieniony będzie model biegu terminu przedawnienia poprzez przedawnienie wymiaru (5 lat z ewentualnym zawieszeniem o kolejne 5 lat) i przedawnienie poboru (5 lat z ew. zawieszeniem na kolejne 5 lat i/lub przerwaniem tego terminu maksymalnie do 5 lat). W ekstremalnej sytuacji łączny czas na pobór podatku zostanie ograniczony do… 25 lat4. Tylko czy taki okres nie jest ponownie iluzoryczny?

Autor: Krzysztof Niemiec

Kancelaria Podatkowa Jacek Czernecki

__________________

1 Por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. sygn. P 30/11.

2 J.w. – niestety wyrok nie rozstrzygał tej sprawy jednoznacznie.

3 Por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. sygn. P 30/11.

4 Por. rozdział 6 projektu nowej ordynacji podatkowej.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zatrudnianie cudzoziemców - zmiany od 1 czerwca 2025 r. Dodatkowe przesłanki odmowy wydania zezwolenia, rejestr umów o pracę, legalność pobytu obywateli Ukrainy, cyfrowe wnioski i wyższe kary

Nowe przepisy dotyczące zasad zatrudniania cudzoziemców w Polsce zaczną obowiązywać od 1 czerwca 2025 roku. Regulacje określają warunki, na jakich możliwe będzie legalne powierzenie pracy obcokrajowcom. Sprawdzamy, czy nowe przepisy wprowadzają ułatwienia i w jaki sposób zmieniają procedurę zatrudniania cudzoziemców.

Czy zawód księgowego powinien być certyfikowany? Ministerstwo Finansów analizuje możliwe zmiany

Od 2014 roku w Polsce nie można już uzyskać certyfikatu księgowego wydanego przez Ministra Finansów. W wyniku przeprowadzonej wówczas deregulacji zawód księgowego został formalnie otwarty – obecnie nie wymaga żadnych licencji ani zezwoleń państwowych. Choć miało to na celu ułatwienie dostępu do zawodu, skutki tej zmiany do dziś budzą mieszane opinie w branży. Temat ten nie jest również obojętny dla Ministerstwa Finansów.

Kto i kiedy może ponieść odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość spółki handlowej (np. sp. z o.o.)

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki handlowej to obowiązek, który spoczywa na barkach między innymi członków zarządu i likwidatorów. Niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółki jest przestępstwem, które zostało uregulowane nie w Kodeksie karnym, a w Kodeksie spółek handlowych.

Komunikat ZUS: 2 czerwca 2025 r. mija ważny termin dla przedsiębiorców. Chodzi o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przypomina przedsiębiorcom, że do 2 czerwca 2025 r. należy zweryfikować i odesłać przez PUE/eZUS wniosek o zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej.

REKLAMA

ZUS odbiera zasiłki za błędy dotyczące składek sprzed 2022 roku – Rzecznik MŚP interweniuje

Do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców wpływa coraz więcej dramatycznych spraw dotyczących decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w których organ odmawia wypłaty świadczeń zasiłkowych, wskazując, że przedsiębiorcy nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu za okres sprzed 2022 roku.

Podatnik zapłacił zaległy podatek ale nie zatrzymało to egzekucji. Urząd skarbowy wykorzystał pomyłkę w przelewie. Winą obarczył podatnika i automatyzację systemu

Absurdów podatkowych nie brakuje. Dla przykładu można podać historię przedsiębiorcy, który nie uregulował w terminie podatku, za co otrzymał upomnienie z urzędu skarbowego. Dokonując wpłaty, popełnił niezamierzony błąd, który spowodował kolejne konsekwencje. W efekcie na jego koncie jednocześnie wystąpiła niedopłata i nadpłata podatku. Ministerstwo Finansów, komentując ww. sprawę, wskazuje obowiązujące przepisy, zaś eksperci przekonują, że urzędnicy mogli zachować się inaczej. Resort zaznacza, że proces obsługi wpłat podatników jest zautomatyzowany, a w opisywanej sytuacji nie można mówić o błędzie systemowym. Wśród znawców tematu nie brakuje opinii, że zbyt sztywne przepisy i procedury podatkowe mogą właściwie stanowić pułapkę dla przedsiębiorców.

PKWiU 2025 - nowa klasyfikacja statystyczna wyrobów i usług jeszcze w 2025 roku

W wykazie prac legislacyjnych rządu opublikowano niedawno Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Nowa PKWiU 2025 zastąpi obecnie obowiązującą PKWiU 2015. Od kiedy?

Bezpłatny webinar: Rozliczanie branży budowlanej i deweloperskiej. Jak uniknąć najczęstszych błędów?

Branża budowlana i deweloperska to sektory, w których każdy szczegół w rozliczeniach finansowych ma znaczenie, a konsekwencje popełnianych błędów mogą być daleko idące. Zarówno w księgach rachunkowych, jak i w rozliczeniach podatkowych precyzyjna klasyfikacja realizowanych prac jest kluczowa.

REKLAMA

Usługi dietetyczne są zwolnione z VAT. Ale nie te dla osób zdrowych. Dlaczego?

Usługi dietetyczne, które nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego (związanego z celem medycznym), w szeregu przypadków nie mogą również korzystać ze zwolnienia podmiotowego (limit obrotów do 200 000 zł rocznie). Oznacza to, że dietetycy świadczący usługi doradztwa w zakresie dietetyki (konsultacji indywidualnych) opodatkowane VAT muszą zarejestrować się jako czynni podatnicy VAT, niezależnie od wysokości swoich obrotów i doliczać do ceny swoich usług netto podatek VAT w stawce 23%. Problem w tym, że wiele usług dietetyków ma charakter złożony (szkolenia z zakresu diet, podawanie w internecie pakietów diet dla osób zaliczanych do określonych kategorii wiekowych itp). Dlaczego usługi dietetyków świadczone na rzecz osób zdrowych nie korzystają ze zwolnienia z VAT wyjaśnił WSA w Gliwicach w wyroku z 29 stycznia 2025 r.

Niższe grzywny za niektóre przestępstwa skarbowe od 2026 roku. Nowelizacja Kks i Ordynacji podatkowej przyjęta przez rząd

W dniu 27 maja 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny skarbowy (kks) oraz ustawy - Ordynacja podatkowa, przedłożony przez Ministra Finansów. Ta nowelizacja ma na celu uproszczenie administracyjnych obowiązków podatkowych oraz złagodzenie kar za przestępstwa skarbowe, które nie powodują bezpośrednich strat w podatkach.

REKLAMA