REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pozorność instytucji przedawnienia zobowiązania podatkowego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Pozorność instytucji przedawnienia w Polsce /Fot. Fotolia
Pozorność instytucji przedawnienia w Polsce /Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 18 czerwca 2018 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał uchwałę w zakresie obowiązków informacyjnych, jakie muszą zostać spełnione, aby Organ podatkowy skutecznie zawiesił bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Niestety po raz kolejny NSA orzekł profiskalnie. Oznacza to, że warunki formalne jakie musi spełnić organ podatkowy, by doprowadzić do zawieszenia biegu terminu przedawnienia, są zredukowane do minimum.

REKLAMA

Autopromocja

Bieg terminu przedawnienia

Zasadą jest, że zobowiązania podatkowe podlegają wygaszeniu w momencie, w którym albo fiskus otrzymał już pieniądze (zapłatę) albo, pomimo braku zapłaty nie może wystąpić do podatnika z żądaniem jego zapłaty.

Przedawnienie jest właśnie związane z tą drugą formą wygaszania zobowiązań podatkowych. Ma ono charakter nieefektywny, gdyż nie zaspokaja roszczeń finansowych wierzyciela (fiskusa). Organ podatkowy po upływie terminu przedawnienia nie może skutecznie żądać zapłaty należności, zaś dobrowolna zapłata podatku po upływie terminu przedawnienia skutkuje powstaniem u podatnika nadpłaty podlegającej zwrotowi.

Ordynacja podatkowa, co do zasady stanowi, że zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jest to tzw. „bieg terminu przedawnienia”, czyli okres czasu, w którym fiskus jest uprawniony do egzekwowania niezapłaconego podatku. Podkreślenia wymaga, że okres ten liczony jest nie od zakończenia okresu, za który płacony jest podatek, lecz od daty jego płatności (wymagalności), np. podatek dochodowy za 2010 r. płatny do końca kwietnia 2011 r. ulegnie przedawnieniu nie w 2015 r. lecz dopiero w dniu 31 grudnia 2016 r.

Iluzoryczność przedawnienia zobowiązania podatkowego

Wydawać by się mogło, że pięć lat to wystarczający okres na weryfikację rozliczeń podatkowych przez fiskusa. Niestety niejednokrotnie zdarza się, że postępowanie podatkowe (wymiar podatku) może nie zostać zakończone przed upływem okresu przedawnienia. Wówczas praktyką organów podatkowych jest dokonywanie zawieszenia lub przerwania biegu terminu przedawnienia.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przerwanie biegu terminu przedawnienia skutkuje tym, iż termin ten biegnie na nowo – czyli kolejne pięć lat. Efekt ten jest osiągany przez organy podatkowe poprzez wszczynanie egzekucji i stasowanie środka egzekucyjnego (np. zajęcie rachunku bankowego).

Zawieszenie terminu przedawnienia skutkuje z kolei tym, że termin ulega „zatrzymaniu”. Przykładem tego jest sytuacja wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe, o którym podatnik wystarczy że został zawiadomiony. Bieg terminu przedawnienia ulega wówczas zawieszeniu do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie o przestępstwo.

Trybunał Konstytucyjny1 uznał, że Konstytucja nie nakazuje wprowadzenia instytucji przedawnienia zobowiązań podatkowych, jednakże jeżeli ustawodawca zdecydował się ją wprowadzić, regulacje te mają odpowiadać standardom konstytucyjnym – m.in. nie mogą to być instytucje pozorne.

Niestety praktyka organów podatkowych, które na krótko przed przedawnieniem zobowiązań podatkowych wszczynają postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe (przy czym samo wszczęcie nie przesądza o winie, dotyczy ono sprawy a nie konkretnej osoby) powoduje, że instytucja przedawnienia staje się iluzoryczna. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że możliwość wykorzystywania przepisów o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia, w związku z wszczęciem postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe może być niezgodna z Konstytucją2. Taka praktyka organów podatkowych została dostrzeżona przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który skierował wniosek do TK celem zbadania tych przepisów. Wniosek czeka na rozpatrzenie.

Uchwała

Z uwagi na powyższe możliwości należało by się spodziewać, że sądy administracyjne będą podchodzić do spraw zawieszenia biegu terminu przedawnienia z pewną dozą ostrożności, traktując to jako wyjątek, a wszelkie wątpliwości powinien rozpatrywać na korzyść podatnika. Niestety ostatnia uchwała NSA skutkuje zmniejszeniem formalizmu związanego z zawiadomieniem podatnika o przerwanym biegu terminu przedawnienia. NSA uznał, że samo zawiadomienie podatnika o skutku jakim jest przerwanie biegu przedawnienia, jest wystarczające aby zostały zachowane prawa konstytucyjne podatnika3.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!

Podsumowanie

W sytuacji, gdy instytucja przedawnienia została wprowadzona do systemu prawnego, musi realizować stawiane jej zadania. Jednym z nich jest stabilizowanie stosunków społecznych poprzez wygaszanie z upływem czasu zadawnionych zobowiązań podatkowych co wynika z konstytucyjnej zasady bezpieczeństwa prawnego.

Wskazać należy, że obecnie trwają prace nad nową Ordynacją podatkową. Z projektu tej ustawy wynika, że organy nie będą już mogły zawieszać biegu terminu przedawnienia z uwagi na wszczęcie postępowania karno skarbowego. Dodatkowo zmieniony będzie model biegu terminu przedawnienia poprzez przedawnienie wymiaru (5 lat z ewentualnym zawieszeniem o kolejne 5 lat) i przedawnienie poboru (5 lat z ew. zawieszeniem na kolejne 5 lat i/lub przerwaniem tego terminu maksymalnie do 5 lat). W ekstremalnej sytuacji łączny czas na pobór podatku zostanie ograniczony do… 25 lat4. Tylko czy taki okres nie jest ponownie iluzoryczny?

Autor: Krzysztof Niemiec

Kancelaria Podatkowa Jacek Czernecki

__________________

1 Por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. sygn. P 30/11.

2 J.w. – niestety wyrok nie rozstrzygał tej sprawy jednoznacznie.

3 Por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2012 r. sygn. P 30/11.

4 Por. rozdział 6 projektu nowej ordynacji podatkowej.

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Stopy procentowe NBP 2025: w maju obniżka o 0,5 pkt proc.

Rada Polityki Pieniężnej na posiedzeniu w dniach 6-7 maja 2025 r. postanowiła obniżyć wszystkie stopy procentowe NBP o 0,5 punktu procentowego. Stopa referencyjna wynosi od 8 maja 2025 r. 5,25 proc. - poinformował w komunikacie Narodowy Bank Polski. Decyzja RPP była zgodna z oczekiwaniami większości analityków finansowych i ekonomistów. Stopy NBP zmieniły się pierwszy raz od 3 października 2023 r.

Przekształcenie JDG a status podatnika rozpoczynającego działalność w estońskim CIT

W świetle marcowego wyroku NSA (sygn. II FSK 1412/24) zmienia się podejście do kwalifikacji podatkowej spółek powstałych z przekształcenia jednoosobowych działalności gospodarczych. Wyrok ten przesądził, że takie podmioty mogą korzystać z przywilejów "podatnika rozpoczynającego działalność" na gruncie przepisów o estońskim CIT.

Pracujesz na zleceniu - a może to faktyczna umowa o pracę? Jak ustalić i wykazać istnienie stosunku pracy

Osoby wykonujące umowy zlecenia, czy inne umowy cywilnoprawne, mają czasem wątpliwości, czy nie jest to de facto umowa o pracę. Każdy przedsiębiorca słyszał o możliwych kontrolach, podważeniu zatrudnienia, konieczności uzasadniania dlaczego taki a nie inny typ umowy został konkretnej osobie zaproponowany. A co ze swobodą zawierania umów? Czy forma umowy na którą zgadzamy się wspólnie z nowozatrudnioną osobą nie powinna być wystarczająca dla inspekcji pracy skoro zgodnie obie strony złożyły na niej swój podpis? Na te i wiele innych pytań odpowie Czytelnikom ten artykuł.

Zmiany w podatkach od 2026 r. - wyższy limit zwolnienia z VAT, korekty deklaracji, 6 m-cy vacatio legis

Ministerstwo Finansów poinformowało, że 6 maja 2025r. Rada Ministrów przyjęła pakiet projektów ustaw dot. podatków w ramach procesu deregulacji. Nowe przepisy mają na celu m.in. ochronę podatników przed nagłymi zmianami przepisów ustaw podatkowych oraz doprecyzowanie wątpliwości interpretacyjnych zgłaszanych przez przedsiębiorców w zakresie deklaracji składanej w trakcie lub po zakończeniu kontroli celno-skarbowej. Projekty dotyczą również podwyższenia limitu zwolnienia podmiotowego w VAT oraz likwidacji obowiązku przygotowywania i publikacji informacji o realizowanej strategii podatkowej.

REKLAMA

Czego najczęściej dotyczą kontrole z urzędu skarbowego i ZUS-u?

Przedsiębiorcy mają szereg obowiązków wobec państwa - jako podatnicy muszą przestrzegać przepisów podatkowych, a jako płatnicy stosować normy z zakresu ubezpieczeń społecznych. W obu tych sferach często dochodzi do uchybień. Dlatego upoważnione organy sprawdzają, czy firmy przestrzegają obowiązujących przepisów. W naszym artykule przedstawiamy najczęstsze obszary, które podlegają kontroli organów podatkowych lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Pozwani przez PFR – jak program pomocy dla firm stał się przyczyną tysięcy pozwów? Sprawdź, jak się bronić

Ponad 16 tysięcy firm już otrzymało pozew z Polskiego Funduszu Rozwoju [i]. Kolejne są w drodze. Choć Tarcza Finansowa miała być tarczą – dla wielu stała się źródłem wieloletnich problemów prawnych.

Kawa z INFORLEX. Nowy plan wdrożenia KSeF

Spotkania odbywają się w formule „na żywo” o godzinie 9.00. Przy porannej kawie poruszamy najbardziej aktualne tematy, które stanowią także zasób kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Rozmawiamy o podatkach, księgowości, rachunkowości, kadrach, płacach oraz HR. 15 maja br. tematem spotkania będzie nowy plan wdrożenia KSeF.

Zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. Jak i ile można zaoszczędzić na wpłatach do PFRON? Case study i obliczenia dla pracodawcy

Dlaczego 5 maja to ważna data w kontekście integracji i równości? Co powstrzymuje pracodawców przed zatrudnianiem osób z niepełnosprawnościami? Jakie są obowiązki pracodawcy wobec PFRON? Wyjaśniają eksperci z HRQ Ability Sp. z o.o. Sp. k. I pokazują na przykładzie ile może zaoszczędzić firma na zatrudnieniu osób z niepełnosprawnościami.

REKLAMA

Koszty NKUP w księgach rachunkowych - klasyfikacja i księgowanie

– W praktyce rachunkowej i podatkowej przedsiębiorcy często napotykają na wydatki, które - mimo że wpływają na wynik finansowy jednostki - to jednak nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów (tzw. NKUP) – zauważa Beata Tęgowska, ekspertka ds. księgowości i płac z Systim.pl i wyjaśnia jak je prawidłowo klasyfikować i księgować?

Zmiany w podatku od spadków darowizn w 2025 r. Likwidacja obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego i określenie wartości nieodpłatnej renty [projekt]

W dniu 28 kwietnia 2025 r. w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano założenia nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ta nowelizacja ma dwa cele. Likwidację obowiązku uzyskiwania zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego potwierdzającego zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

na celu ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych wynikających ze stosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn, związanych z dokonywaniem obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub inny nieodpłatny sposób objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn, od osób z kręgu najbliższej rodziny, a także uproszczenie rozliczania podatku z tytułu nabycia nieodpłatnej renty.

REKLAMA