Jak rozliczyć przychody z innych źródeł - PIT-y 2008

Zaliczenie naszych przychodów do jednej z kategorii przychodów nazwanych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ma zasadnicze znaczenie. Od tego zależy sposób rozliczenia z fiskusem. Warto więc poświęcić trochę czasu by prawidłowo zakwalifikować swoje przychody.

Katalog źródeł przychodów

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) określa i nazywa w art. 10 ust. 1 (punkty od 1 do 8) katalog podstawowych źródeł przychodów. Najczęściej występującymi źródłami przychodów są m.in.:

- praca (umowa o pracę),

- działalność gospodarcza,

- emerytura lub renta,

- działalność wykonywana osobiście (np. umowy zlecenia i umowy o dzieło),

- kapitały pieniężne (np. przychody z odsetek, dywidend),

- prawa majątkowe (np. prawa autorskie),

- najem i dzierżawa,

- zbycie nieruchomości lub rzeczy

- stosunek służbowy.

Konkretny zakres poszczególnych źródeł określają następne artykuły ustawy (art. 11 – art. 19 updof). Przykładowo w art. 13 updof znajdziemy dokładne wyjaśnienie, które przychody należą do tajemniczo nazwanej kategorii przychodów z „działalności wykonywanej osobiście”. Podatnik osiągając przychód ze źródła mieszczącego się w tym katalogu ma obowiązek zapłacić podatek dochodowy, chyba że szczegółowe zapisy ustawy zwalniają go z tego obowiązku.

Jak rozpoznać przychody z „innych źródeł”

Życie jest oczywiście bogatsze od tych podstawowych sytuacji. Dlatego wszystkie przychody nie mieszczące się w tym podstawowym katalogu są nazwane przychodami z innych źródeł. Tak więc otrzymanie np. pieniędzy z tytułu, którego nie można dopasować do podstawowych kategorii przychodów nie musi oznaczać, że nie zapłacimy podatku dochodowego. W przypadku osiągnięcia takiego nietypowego przychodu należy sięgnąć do art. 20 updof. Przepis ten określa pojęcie „przychody z innych źródeł”.

Rozczaruje się jednak każdy, kto będzie liczył że przepis ten zawiera definicję lub cechy szczególne takich przychodów – wymienia on tylko niektóre z nich. Są to m.in. kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dopłaty, nagrody, przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Kolejne rozczarowanie spotka tych, którzy będą mieli nadzieję, że uważne zapoznanie się z tymi przykładami rozwiąże problem „przychodów z innych źródeł”. Niestety nie. W każdym eksperckim opracowaniu o podatkach dochodowych znajdziecie Państwo podkreślenie, że najważniejsze w art. 20 updof jest to, że ustawodawca użył zwrotu „w szczególności”. Oznacza to, że wymienione w tym przepisie przychody z innych źródeł są tylko przykładami.

Warto jednak zwrócić uwagę, że samo wymienienie w art. 20 updof danego przychodu lub uznanie go za przychód z innych źródeł poprzez wykładnię przepisów, nie oznacza że podatnik zapłaci podatek dochodowy. Przykładowo art. 21 ust. 1 pkt 127 updof zwalnia z opodatkowania alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia oraz dzieci bez względu na wiek, które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny. Inne osoby nie spełniające tych warunków też nie zapłacą podatku dochodowego od otrzymanych alimentów, ale muszą spełnić inne wymogi dodatkowe – alimenty muszą być zasądzone przez sąd, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Jak sprawdzić, czy osiągnęliśmy w 2007 r. przychód z innych źródeł KROK 1. Analiza, czy osiągnięty przychód mieści się w katalogu przychodów w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 updof. Jeżeli nie, jest to najprawdopodobniej przychód z innych źródeł KROK 2. Analiza, czy przychód nie jest zwolniony z opodatkowania. Szukamy w katalogu zwolnień podatkowych zawartym w art. 21 updof. KROK 3. Rozliczenie przychodu z innych źródeł w PIT-36

Ta procedura może wydawać się zbędna. Wszak podatnik powinien tylko przenieść do PIT-36 dane z informacji PIT-8C wystawionej przez podmiot wypłacający przychód z innych źródeł. Problem polega na tym, że wystawcy PIT-8C często mylą się w swojej kwalifikacji danej wypłaty jako przychód z innych źródeł. Wystawiają też PIT-8C w sytuacji, gdy uzyskany przychód nie podlega opodatkowaniu.

Osiągnięcie przychodów z innych źródeł ma dla podatników następujące konsekwencje:

1) Od przychodów z innych źródeł podmiot, który je wypłacił nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy. Oznacza to, że te przychody podatnik sam musi wykazać w zeznaniu rocznym i je opodatkować. Właściwe jest zeznanie PIT-36. Konieczność wypełnienia tego formularza jest częstym zaskoczeniem dla podatników, którzy uważają, że PIT-36 jest przeznaczony dla przedsiębiorców. W rzeczywistości w PIT-36 wykazuje się dochody, od których płatnik nie pobrał zaliczki. Takie dochody osiąga nie tylko przedsiębiorca, ale i osoba uzyskująca przychody np. tylko z umowy o pracę. Przy czym osoba, która w 2007 r. np. pracowała i jednocześnie osiągnęła przychody z innych źródeł składa tylko PIT-36, w którym rozlicza całość swoich dochodów za 2007 r. Błędem będzie rozliczenie w PIT-37 dochodów z pracy, a w PIT-36 przychodów z innych źródeł.

2) Podatnik jest dyscyplinowany w zakresie tego, aby przychody z innych źródeł samodzielnie wykazał w zeznaniu rocznym oraz zapłacił podatek dochodowy. Podmiot wypłacający lub stawiający do dyspozycji tak kwalifikowane przysporzenia wysyła informację PIT-8C do urzędu skarbowego właściwego dla podatnika. W przypadku rozliczenia 2007 r. musi się to odbyć w terminie do końca lutego 2008 r. PIT-8C otrzyma podatnik oraz urząd skarbowy, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika. W przypadku podatników nie posiadających miejsca zamieszkania w Polsce (zob. art. 3 ust. 2a updof) PIT-8C otrzyma urząd skarbowy, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych. PIT-8C nie jest wystawiany w sytuacji, gdy przychód z innych źródeł nie podlega opodatkowaniu (np. jest zwolniony z opodatkowania lub przepisy nakazują zaniechanie poboru podatku).

Dla uznania danej płatności za przychód z innych źródeł nie wystarczy sama np. płatność na konto podatnika. Musi dojść do przysporzenia majątkowego rozumianego jako przyrost majątku podatnika. Przykładowo zwrócenie przez spółdzielnię wpłat na fundusz remontowy nie jest przychodem z innych źródeł, o ile podatnik nie korzystał dzięki wpłatom na fundusz remontowy z ulg podatkowych i nie dokonał odliczeń z tego tytułu.

Przykłady przychodów z innych źródeł:

1. Dofinansowanie do wymiany okien

Często w spółdzielniach mieszkaniowych obowiązuje szczegółowy regulamin rozliczeń kosztów poniesionych przez członków spółdzielni przy wymianie stolarki okiennej w budynkach mieszkalnych. Ma on zachęcać do samodzielnych inwestycji w infrastrukturę budynku. Członkowi spółdzielni dokonującemu samodzielnie np. wymiany stolarki okiennej z własnych środków, przysługuje zwrot środków w wysokości zazwyczaj 30%-50% udokumentowanych kosztów.

Wypłata środków może trwać kilka lat i nie zawsze ma miejsce w roku, w którym zostały wymienione okna. Zdaniem urzędów skarbowych (z pisma Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 20 września 2007 r. – nr ŁUS-II-2-415/32/07/AG): „Dofinansowanie do stolarki okiennej wypłacone lub pozostawione do dyspozycji członków spółdzielni stanowi niewątpliwie przysporzenie majątkowe, w związku z tym należy je traktować jako przychód podatnika z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w/w ustawy. Spółdzielnia w opisanym przypadku nie ma obowiązku poboru zaliczek na podatek dochodowy od w/w świadczenia, lecz jest obowiązana do sporządzenia informacji PIT-8C”.

Nie zawsze takie dofinansowanie będzie przychodem z innych źródeł. Spółdzielnie mieszkaniowe zazwyczaj dokonują zwrotu z funduszu remontowego. Fundusz powinien być finansowany ze składek członków spółdzielni, właścicieli lokali niebędącymi członkami spółdzielni oraz osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali. Dlatego kwoty wypłacone z tego funduszu przez spółdzielnię mieszkaniową członkom (mieszkańcom) będące zwrotem poniesionych przez nich nakładów związanych z wymianą stolarki okiennej w lokalach mieszkalnych nie powodują powstania po stronie tych osób przysporzenia majątkowego. Warunkiem jest nie dokonanie odliczeń związanych wpłatą na fundusz remontowy (w poprzednich latach było to możliwe w ramach ulgi remontowej).

Osoby, którym spółdzielnia mieszkaniowa wystawi w takiej sytuacji PIT-8C wskazując konieczność opodatkowania otrzymanych od spółdzielni kwot mogą powołać się np. na pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Kędzierzynie-Koźlu z 19 czerwca 2007 r. (nr PDIB/415-7/07):

„(…) kwoty wypłacone przez spółdzielnię mieszkaniową członkom (mieszkańcom) będące w istocie częściowym zwrotem poniesionych przez nich w 2006 r. nakładów związanych z wymianą stolarki okiennej w lokalach mieszkalnych nie powodują powstania po stronie tych osób przysporzenia majątkowego. Z tych względów przedmiotowe wypłaty nie mieszczą się w pojęciu przychodu z innych źródeł określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (…) Spółdzielnia dokonując wypłat lokatorom z tytułu częściowego zwrotu poniesionych przez nich w 2006 r. nakładów z tytułu wymiany stolarki okiennej nie ma obowiązku sporządzania za rok podatkowy informacji PIT-8C.”

2. Ugoda

Przychody z innych źródeł mogą powstać w przypadku zawarcia ugody. Przykładowo podatnik otrzymał wynagrodzenie za zrzeczenie się służebności osobistej polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez działkę. Podatnik był przekonany, że nie zapłaci podatku dochodowego z tego tytułu. Uważał, że otrzymane wynagrodzenie stanowi zwolnione z opodatkowania zadośćuczynienie za dobrowolne zrzeczenie się służebności. Jest przecież rekompensatą za poniesione w związku z tą zmianą wydatków takich jak: budowa pomieszczenia gospodarczego czy też nowego ogrodzenia.

Organ podatkowy uważał inaczej: „otrzymane wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Należy zatem wykazać go w zeznaniu rocznym PIT-36 jako “inne źródło” w równych częściach przez każdego z małżonków. Termin do złożenia zeznania upływa w dniu 30.04.2008 r.” Stanowisko takie zajął 7 sierpnia 2007 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Janowie Lubelskim (PD/4115-2/07)

3. Przychody z programów reklamowych w Internecie

Popularnym sposobem na zarabianie dodatkowych pieniędzy staje się uczestnictwo w systemie reklamy internetowej prowadzonym przez firmę Google. W programie Google mogą uczestniczyć także osoby nie mające własnej firmy. Wystarczy, że podatnik udostępnił swoją stronę www dla reklam klientów Google. Wynagrodzenie za prezentację treści reklamowych jest zależne od „kliknięć” internautów w reklamy. Dochód uzyskiwany w ten sposób jest rozliczany w rocznym zeznaniu podatkowym jako dochód z innych źródeł, co potwierdza np. postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 19 lipca 2007 r. Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Gdańsku (nr WP/415-92/07).

Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - poradnik

Polecamy: Zwrot VAT za materiały budowlane - limity zwrotu

4. Umorzenie kary za wycięcie drzew

Wycięcie drzew z własnej działki wymaga zezwolenia. W przypadku gdy organ samorządu terytorialnego umorzy kary za usunięcie drzew bez zezwolenia wraz z odsetkami powstaje przychód z innych źródeł.

Tak m.in. uznano w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 16 lipca 2007 r. Naczelnika Urzędu Skarbowego w Piotrkowie Trybunalskim (nr US.I/1.415-14/2007):

Kwota kary za usunięcie drzew bez zezwolenia, która została umorzona wraz z odsetkami decyzją Prezydenta Miasta z dnia 5 maja 2006 r. nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych, ponieważ wymienione przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają zwolnienia od podatku kwot umorzenia zobowiązań z tytułu kary za usunięcie drzew bez zezwolenia, dlatego też stanowi ona przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód z powyższego tytułu powstał u Pani w dniu umorzenia przez Prezydenta Miasta. Przychód ten odpowiada wartości umorzonej kary i umorzonych odsetek za zwłokę. W ocenie tut. organu kwota umorzonej kary za usunięcie drzew bez zezwolenia oraz odsetek za zwłokę stanowią przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Stanowisko Pani przedstawione we wniosku, iż umorzenie kary wraz z odsetkami za usunięcie drzew bez zezwolenia nie podlega opodatkowaniu - tut. organ uznaje - za nieprawidłowe

5. Alimenty

Jednym z najczęściej występujących przychodów z innych źródeł są alimenty. Na szczęście osoby otrzymujące alimenty mogą skorzystać ze zwolnienia z art. 21 ust. 1 pkt 127 updof. Na tej podstawie nie są opodatkowane alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia oraz dzieci bez względu na wiek, które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny. Ze zwolnienia mogą także skorzystać inne osoby pod warunkiem, że otrzymują alimenty zasądzone przez sąd do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł. Alimenty nie spełniający tych warunków podlegają opodatkowaniu jako przychody z innych źródeł.

Potwierdzeniem prawidłowości takiej praktyki jest np. postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 22 czerwca 2007 r. Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Poznaniu (nr PD-2/415-83/07): Alimenty, które nie spełniają warunków zwolnienia podlegać będą opodatkowaniu podatkiem dochodowy od osób fizycznych. Zgodnie z art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowią przychód z innych źródeł. Przychód ten winien być wykazany w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym, składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Odnosząc się natomiast do kwestii dotyczącej sposobu obliczenia kwoty alimentów podlegającej opodatkowaniu zaznaczyć należy, iż dla obliczenia wysokości przychodu istotna jest łączna kwota otrzymanych w roku podatkowym alimentów. Po zakończeniu roku podatkowego 2007 r. należy zatem zliczyć sumę faktycznie otrzymanych w 2007 r. alimentów (zaległych i bieżących). Nadwyżka rocznie ponad kwotę 8400zł (12 x 700 z. miesięcznie), stanowić będzie przychód do opodatkowania. Przychód ten nie podlega opodatkowaniu w trakcie roku podatkowego, jednakże winien zostać wykazany i opodatkowany, jako przychód z innych źródeł, w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w 2007 r.

6. Umorzona pożyczka byłemu pracownikowi

Były pracownik może uzyskać umorzenie pożyczki udzielonej mu przez pracodawcę w czasie trwania umowy o pracę. Jest to jednak dla byłego pracownika przychód z innych źródeł. Przykładem stanowiska organów podatkowych w kwalifikacji tego typu zdarzeń jest postanowienie z 17 stycznia 2007 r. Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego Łódź-Bałuty (nr I USB XVI/415/2/07):

Z uwagi na to, że umorzenie pożyczki nastąpiło w czasie, kiedy podatnik nie był już pracownikiem pracodawcy, uzyskane świadczenie pieniężne z tytułu umorzenia pożyczki stanowi przychód z innych źródeł - określonych w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym były zakład pracy podatnika nie ma obowiązku poboru podatku z tytułu umorzonej pożyczki. Podatnik jest natomiast zobowiązany wykazać ten przychód w zeznaniu podatkowym, jako przychód z innych źródeł. Były pracodawca jest zobligowany do sporządzenia informacji PIT-8C, w której wykaże wartość umorzonej kwoty. Informację tę jest zobowiązany przekazać podatnikowi oraz jednocześnie złożyć w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika - w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego. Obowiązek ten wynika z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Podstawa prawna

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 (tekst jednolity) – ostatnia zmiana Dz.U. z 2007 r., Nr 211, poz. 1549

Tomasz Król

Ekspert podatkowy