50% koszty uzyskania przychodu dla pracownika

Twórca rozporządzając lub korzystając z praw autorskich oraz artysta wykonawca z praw pokrewnych, uzyskają przychody jeśli stworzy utwór lub artystyczne wykonanie oraz osiągnięty przychód będzie:

- bezpośrednio związany z rozporządzaniem / korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych,
- stanowić skutek takiego korzystania lub rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego lub wykonawczego.

W związku z tym umowy, które regulują  zamawianie utworów, powinny zawierać wyraźnie postanowienia stron określające, że przedmiotem zamówienia jest dobro niematerialne, podlegające ochronie na podstawie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 ze zm.), zwana dalej ustawą.

Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, nawet jeśli by miał postać nieukończoną.

Kiedy pracownicy będą mieli prawo do 50% kosztów uzyskania przychodów

Pracodawca, którego pracownik wykonując obowiązki ze stosunku pracy stworzył utwór, nabywa autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z umowy o pracę, jej celu oraz zgodnego zamiaru stron (jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej). Następuje to z chwilą przyjęcia utworu (art. 12 ustawy).

Umowa o pracę może przewidywać, że pracownik będzie wykonywał różne czynności- zarówno chronione prawem autorskim, jak i pozbawione cech twórczych i nie objęte tą ochroną. Pracodawca powinien prowadzić odpowiednią dokumentację w tym zakresie (np. ewidencja czasu pracy może pozwolić na rozgraniczenie ilość czasu pracy poświęconego na poszczególne czynności).

W związku z tym umowa powinna jasno określać część wynagrodzenia przyznanego za korzystanie z prawa autorskiego oraz część przyznaną za inne czynności (nie regulowane prawem autorskim).   

Należy dokładnie wskazać w umowie o pracę,  jaka część wynagrodzenia przysługuje za czynności  związane z prawami autorskimi a jaka za pozostałe, typowe obowiązki pracownicze. Ustawa o PIT nie przewiduje możliwości szacunkowego ustalania ilości pracy twórczej zawierającej się w całym czasie pracy  twórcy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 7 maja 2010 roku (I SA/Wr 252/10), stwierdził, że na etapie postępowania podatkowego nie jest możliwe, w odniesieniu do podatnika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę, szacunkowe ustalanie wartości przychodu z tytułu skorzystania z praw autorskich lub z rozporządzenia takimi prawami przez pracownika, będącego jednocześnie twórcą, jeżeli konkretna umowa o pracę nie przewidywała rozróżnienia wynagrodzenia na część związaną z wykonywaniem obowiązków pracowniczych i część związaną z korzystaniem z praw autorskich.

Wymóg ten został omówiony także w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 marca 2010 roku (II FSK 1791/08).

Poza tym, to, że pracownik korzysta z prawa autorskiego, powinno być jasno wskazane w umowie. Dopiero jeśli zaistnieje utwór (zgodnie z takim rozumieniem, jakie przewiduje ustawa), a twórca udzieli licencji na korzystanie z tego utworu (względnie rozporządzi swoim prawem autorskim do tworzonego dzieła), można zastosować podwyższoną 50% stawkę kosztów uzyskania przychodów.

Polecamy: Ochrona praw autorskich majątkowych.

Polecamy: Jak przenosić autorskie prawa majątkowe?

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), zwanej dalej ustawą o PIT, w art. 22 ust. 9 pkt 3 przewiduje możliwość ustalania kosztów zryczałtowanych wobec niektórych przychodów.

Artykuł 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o PIT:              

Koszty uzyskania niektórych przychodów określa się  z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami - w wysokości 50 % uzyskanego przychodu, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.

Aby móc skorzystać z tej możliwość twórca musi uzyskać przychód za wykonanie czynności będącej przedmiotem prawa autorskiego (utworu). Przychodem ze stosunku pracy będą m.in wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne (art. 12 ust. 1 ustawy o PIT).

Jeżeli obowiązki określone w umowie o pracę dotyczą działalności twórczej, a wynagrodzenie za tą pracę jest równocześnie wynagrodzeniem za przeniesienie praw do danego utworu, to można zastosować podwyższone koszty uzyskania przychodu (w wysokości 50%).

Jeżeli  w umowie o pracę nie ma odpowiednich postanowień (wynikających z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) stwierdzających, że pracownik korzysta z prawa autorskiego, to nie ma podstaw, aby do części przychodów uzyskanych w wyniku pracy nad utworem zastosować podwyższone 50% koszty uzyskania przychodu w zeznaniu rocznym.