Rozliczenie PIT 2023/2024. Darowizny kościelne - odliczenie podatkowe z limitem lub bez

• Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych. Odliczenie bez limitu 
• Kto może odliczyć darowiznę na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych?
• Jak obliczyć wartość darowizny
• Darowizny pieniężne tylko na rachunek bankowy
• Darowizny rzeczowe razem z VAT
• Jaką treść powinno zawierać sprawozdanie obdarowanej kościelnej osoby prawnej?
• Darowizny na cele kultu religijnego – limit 6% dochodu
• Czym jest kult religijny?
• Warunki odliczenia darowizn na cele kultu religijnego

Darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych. Odliczenie bez limitu 

Od wielu lat obowiązuje ulga podatkowa, która nie ma żadnych limitów. Otóż możemy odliczać od dochodu każdą kwotę darowizny na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych. 
Chodzi tu o darowizny odliczane od dochodu przed opodatkowaniem na podstawie przepisów innych ustaw niż ustawa o PIT. Dotyczy to w szczególności ustaw regulujących stosunki RP z kościołami. 

Przykładowo art. 55 ust. 7 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity z 18 lipca 2019 r. - Dz.U. z 2019 r., poz. 1347; ostatnia zmiana: Dz.U. z 2022 r., poz. 1700) stanowi, że darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym i podatkiem wyrównawczym, jeżeli kościelna osoba prawna przedstawi darczyńcy pokwitowanie odbioru oraz - w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny - sprawozdanie o przeznaczeniu jej na tę działalność. W odniesieniu do darowizn na inne cele mają zastosowanie ogólne przepisy podatkowe.

Warto też wiedzieć, że na podstawie art. 38 i art. 39 ww. ustawy osoby prawne Kościoła mają prawo prowadzenia właściwej dla każdej z nich działalności charytatywno-opiekuńczej. W ramach tej działalności władze kościelne są uprawnione również do powołania:

1) Caritas Polskiej - jako instytucji o zasięgu krajowym;
2) Caritas diecezji - dla poszczególnych diecezji.

Ponadto zakony prowadzą działalność charytatywno-opiekuńczą w zakresie określonym w ich statutach lub odpowiednich aktach wewnętrznych. A działalność charytatywno-opiekuńczą mogą prowadzić również organizacje katolickie w zakresie określonym w ich statutach.

W myśl art. 39 ww. ustawy działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła obejmuje w szczególności:
1) prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki;
2) prowadzenie szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek;
3) organizowanie pomocy w zakresie ochrony macierzyństwa;
4) organizowanie pomocy sierotom, osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi i epidemiami, ofiarom wojennym, znajdującym się w trudnym położeniu materialnym lub zdrowotnym rodzinom i osobom, w tym pozbawionym wolności;
5) prowadzenie żłobków, ochronek, burs i schronisk;
6) udzielanie pomocy w zapewnianiu wypoczynku dzieciom i młodzieży znajdującym się w potrzebie;
7) krzewienie idei pomocy bliźnim i postaw społecznych temu sprzyjających;
8) przekazywanie za granicę pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i osobom znajdującym się w szczególnej potrzebie.

Jak widać są 3 warunki skutecznego odliczenia:

1) trzeba przekazać darowiznę na rzecz kościelnych osób prawnych wyszczególnionych w np. ustawie o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej (np. Caritas, parafie, zakony). Z darowizny musi wynikać wyraźnie, że jest ona dana na działalność charytatywno-opiekuńczą tych podmiotów.

2) trzeba dysponować, w momencie dokonywania odliczenia wystawionym przez obdarowanego, pokwitowaniem odbioru darowizny,

3) podatnik (darczyńca) ma także obowiązek uzyskać sprawozdanie obdarowanego podmiotu kościelnego o przeznaczeniu tej darowizny na tę działalność w okresie 2 lat od dnia przekazania darowizny. Sprawozdanie to powinno jasno wskazywać, jakie kwoty, kiedy i na jaki cel zostaną wydatkowane.

Autopromocja

Analogicznie brzmiące przepisy (do ww. przepisów ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego)  zawierają też inne obowiązujące w Polsce ustawy kościelne, tj:
- Ustawa z 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego;
- Ustawa z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej;
- Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej.

A więc omawiane tu odliczenie podatkowe jest dostępne nie tylko dla katolików.

Kto może odliczyć darowiznę na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych?

Ta ulga podatkowa jest dostępna dla:
- podatników PIT, którzy są opodatkowani na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT oraz
- podatników opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych na podstawie ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Wynika to z przepisów:
- art. 26 ust. 6d ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), oraz
- art. 11 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (ustawa o ryczałcie).

Zatem nie mogą odliczać darowizn podatnicy opodatkowani w inny sposób (np. podatnicy opodatkowaniu podatkiem liniowym na podstawie art. 30c ustawy o PIT, czy podatnicy na karcie podatkowej).

Podatnicy PIT mogą dokonać tego odliczenia w rocznym zeznaniu podatkowym:
PIT-37 - w przypadku osób, które uzyskały przychody/dochody opodatkowane według skali podatkowej za pośrednictwem płatnika np. z umowy o pracę, emerytury albo
PIT-36 - w przypadku osób, które osiągnęły przychody/dochody opodatkowane według skali podatkowej z działalności gospodarczej, najmu, podnajmu, dzierżawy lub inne przychody bez pośrednictwa płatnika albo
PIT-28 - w przypadku osób, które osiągnęły przychody opodatkowane w ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (np. z działalności gospodarczej, najmu, podnajmu, dzierżawy).

Do wszystkich ww. rodzajów zeznań podatkowych trzeba dołączyć wypełniony z załącznik PIT/O (informacja o odliczeniach).

Ministerstwo Finansów wskazuje też, że jeżeli w roku podatkowym darczyńca uzyskuje dochody lub przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, najmu, dzierżawy lub umów o podobnym charakterze, to przekazaną darowiznę może odliczyć już w trakcie roku podatkowego, tj. przy obliczaniu zaliczki lub ryczałtu. Ale i tak trzeba te darowizny rozliczyć także w rocznym zeznaniu podatkowym PIT.

Trzeba też pamiętać, że nie można odliczyć darowizn, które zostały już wcześniej:
- zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
- odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,
- odliczone od dochodu na podstawie ustawy o PIT,
- zwrócone podatnikowi.

Jak obliczyć wartość darowizny

Jako, że w ramach omawianej ulgi można odliczyć wartość faktycznie przekazanej darowizny, to szczególne znaczenie ma określenie tej wartości.
W przypadku darowizn pieniężnych nie ma większego problemu. Z tym, że trzeba wiedzieć, że pieniądze nie mogą być wręczone „z ręki do ręki” – trzeba je przekazać na rachunek bankowy obdarowanego.

Autopromocja

VAT 2024. Komentarz z programem INFORLEX Matryca stawek VAT w PREZENCIE

Sprawdź

Darowizny pieniężne tylko na rachunek bankowy

Zgodnie z art. 26 ust. 6d ustawy o PIT, przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio do darowizn odliczanych na podstawie odrębnych ustaw (czyli na podstawie ww. wymienionych ustaw „kościelnych”). A ów ust. 7 odpowiednio stosowany wskazuje w szczególności w pkt 1 i pkt 2), że wysokość (wartość) darowizn ustala się na podstawie:

1) dowodu wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy – w przypadku darowizny pieniężnej;

2) dowodu, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu – w przypadku darowizny innej niż pieniężna.

Darowizny rzeczowe razem z VAT

Ministerstwo Finansów informuje też, że jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług (VAT), to kwotą darowizny jest wartość towaru (nie wyższa niż wartość rynkowa) wraz z podatkiem od towarów i usług. 
Gdy darczyńcą jest podatnik VAT, to przy ustalaniu wartości darowizny rzeczowej wartość brutto darowanej rzeczy (towaru) powinien pomniejszyć o tę część podatku naliczonego, którą ten podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami dot. VAT z tytułu dokonania tej darowizny. 

Jaką treść powinno zawierać sprawozdanie obdarowanej kościelnej osoby prawnej?

Na ten temat wypowiedział się m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 lutego 2014 r. sygn. akt II FSK 396/12:
„Użycie przez ustawodawcę (w art. 39 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej) określenia „w szczególności” sprawia, że powyższy katalog nie jest zamknięty, co oznacza, że również inne działania kościelnych osób prawnych mogą posiadać cechy działalności charytatywno-opiekuńczej. Wyrażenie „działalność charytatywno -opiekuńcza” należy pojmować w sposób szeroki. 
(…) zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, składane przez kościelną osobę prawną „sprawozdanie”, o ile ma wywołać skutki prawne przewidziane art. 55 ust. 7 Ustawy kościelnej, winno zawierać oświadczenie obdarowanego o przeznaczeniu otrzymanych środków finansowych na cel premiowany odliczeniem od dochodu, o którym mowa we wskazanym przepisie, tj. działalność charytatywno - opiekuńczą prowadzoną przez kościelną osobę prawną, przy założeniu, że cel ten został faktycznie zrealizowany. Tym samym sprawozdanie takie winno zawierać dane na tyle dokładne i konkretne, aby umożliwić podatnikowi samoobliczenie podatku, a następnie organowi podatkowemu w późniejszym (ewentualnym) postępowaniu podatkowym ustalenie, sprawdzenie, zweryfikowanie danych o przeznaczeniu darowizny na działalność charytatywno -opiekuńczą, w tym ustalenie ostatecznych beneficjentów pomocy udzielonej przez kościelną osobę prawną z uzyskanej darowizny. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w sprawozdaniu nie muszą być natomiast wykazywani beneficjenci pomocy, adresowanej do nieokreślonej imiennie grupy osób (pomoc masowa), tj. realizowanej bezpośrednio przez kościelne osoby prawne. Dotyczy to, np. wydawania chleba i innych datków biednym, zapewnienia biednym – w tym bezdomnym – noclegu oraz posiłku w tzw. przytuliskach, prowadzonych w ramach parafii czy też domów zakonnych, itp. W takim przypadku istotne znaczenie ma jedynie okoliczność, że w danym okresie kościelna osoba prawna takie działania faktycznie prowadziła oraz, że poniosła wydatki na zakup rozprowadzanych następnie masowo środków (…) Sens wprowadzenia tzw. nielimitowanej ulgi kościelnej, wynikającej z art. 55 ust. 7 Ustawy kościelnej, wiąże się z określonym spożytkowaniem darowizny przez obdarowaną kościelną osobę prawną, przez co należy rozumieć jej przekazanie w całości lub części (przez obdarowaną kościelną osobę prawną) konkretnej osobie (instytucji), w ramach realizowanej działalności charytatywno-opiekuńczej”.

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

VAT 2024 + PIT, CIT i Ryczałt ewidencjonowany 2024 + Ordynacja podatkowa, NIP 2024

Sprawdź

Darowizny na cele kultu religijnego – limit 6% dochodu

Rozliczając rocznego PIT-a możemy także (oprócz ww. darowizn na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych) odliczyć od dochodu (lub przychodu) przed obliczeniem podatku dokonane darowizny na cele kultu religijnego. Można odliczyć darowizny dla kościołów, parafii, ale nie więcej jednak niż 6% całego rocznego dochodu. Podstawą prawną tego odliczenia jest art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. b) ustawy o PIT oraz art. 11 ustawy  o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Czym jest kult religijny?

Ustawa o PIT niestety nie definiuje pojęcia “kultu religijnego".

Wielki słownik języka polskiego PWN wskazuje, że:
- kult (w znaczeniu “cześć religijna”), to cześć religijna oddawana istotom nadprzyrodzonym, osobom, rzeczom lub zjawiskom przyrody
- a kult (w znaczeniu “obrzęd”), to ogół obrzędów będących zewnętrznymi objawami czci religijnej.

Ministerstwo Finansów i organy podatkowe uznają, że celami kultu religijnego są np. budowa czy remont kościoła, zakup wyposażenia świątyni, przedmiotów liturgicznych ale także np. na rozgłośnie radiowe, czy stacje telewizyjne transmitujące obrzędy religijne i promujące kult religijny (np. Radio Maryja, Radio Jasna Góra, Radio Niepokalanów, Telewizja Trwam i inne). Zdaniem organów podatkowych darowizną na cele kultu religijnego może być także np. darowizna na mszę lub nabożeństwo w konkretnej intencji, np. zmarłego członka rodziny.

Jak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 27 maja 2022 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.388.2022.2.DJ):
"Za darowiznę na cele kultu może natomiast zostać uznana taka darowizna, której adresatem są w szczególności: kościoły, związki religijne i kościelne osoby prawne (zakony, parafie, itp.) i która służyć będzie sfinansowaniu działań, odnoszących się do praktyk, obrzędów i uroczystości religijnych, jak też dotyczących obiektów sakralnych i związanej z nimi infrastruktury. Kult w znaczeniu religioznawczym definiuje się bowiem jako całokształt praktyk obrzędowych, za których pośrednictwem wyznawcy religii manifestują cześć dla sacrum w aktach uwielbienia, błagania i dziękczynienia. W kulcie można wyodrębnić przedmiot kultu, osoby sprawujące kult, obiekty i sprzęty kultowe oraz czynności kultowe. 
(…) według Słownika języka polskiego (PWN Warszawa 1978 r.), kult religijny oznacza: zewnętrzny aspekt religii w odróżnieniu od teoretycznej doktryny; ogół obrzędów religijnych jakiejś religii, całokształt czynności religijnych."

Końcowo w tej interpretacji Dyrektor KIS uznał, że: 
"W religii rzymskokatolickiej odprawianie mszy (nabożeństw), np. w intencji zmarłych  niewątpliwie bowiem należy do elementów kultu religijnego, rozumianego – jak wyjaśniono wyżej – również jako całokształt praktyk obrzędowych, za których pośrednictwem wyznawcy religii manifestują cześć dla sacrum w aktach uwielbienia, błagania i dziękczynienia. W ocenie tutejszego organu dla powyższej oceny bez znaczenia pozostaje fakt, że darowizny dokonane zostały z poleceniem odprawienia mszy za zmarłego, mszy świętych czy nabożeństw religijnych w intencji bliskiej Pani rodziny. Beneficjentami ww. środków pieniężnych nadal pozostają bowiem w niniejszej sprawie: A oraz B, które nie są zobowiązane do żadnego świadczenia, które stanowiłoby odpłatność (ekwiwalent) dla Pani za udzielone darowizny.
W związku z powyższym, w odniesieniu do przekazanych przez Panią w 2021 roku przelewem na rachunek bankowy darowizn pieniężnych na rzecz A oraz B, z poleceniem, że darowizna (ofiara) ma być przeznaczona na odprawienie mszy świętej za zmarłego, mszy świętych i nabożeństw w intencji bliskiej Pani rodziny, znajdą zastosowanie przepisy art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. b ustawy o podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji, może Pani w rozliczeniu za 2021 rok dokonać odliczenia od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych przedmiotowych wpłat, dokonanych na rzecz A oraz B."

Jako A i B zostały w tej interpretacji zanonimizowane parafie, którym wnioskodawczyni przekazywała darowizny na msze i nabożeństwa w intencji jej bliskich. 
Argumentacja i tezy zaprezentowane w ww. interpretacji pozostają nadal aktualne w 2023 roku, bo nie zmienił się przedmiotowy stan prawny.

Autopromocja

Ordynacja podatkowa, NIP 2024

Sprawdź

Warunki odliczenia darowizn na cele kultu religijnego

Ministerstwo Finansów informuje też, że od dochodu (lub przychodu) można też odliczyć darowizny przekazane na cele pożytku publicznego organizacjom pozarządowym prowadzącym działalność pożytku publicznego i cele kultu religijnego.

W umowie darowizny lub w tytule polecenia przelewu podatnik powinien wpisać dyspozycję „na cele kultu religijnego”. Można również dopisać konkretnie, że np. darujemy określoną kwotę „na budowę kościoła”.

Pozostałe warunki do skorzystania z odliczenia darowizn na cele kultu religijnego są co do zasady analogiczne do darowizn na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych:

Darowizny na cele kultu religijnego trzeba udokumentować zgodnie z art. 26 ust. 7 pkt 1 i pkt 2) ustawy o PIT:

1) dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy – w przypadku darowizny pieniężnej;

2) dowodem, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu – w przypadku darowizny innej niż pieniężna.

Darowizny na cele kultu religijnego mogą odliczać jedynie podatnicy PIT opodatkowani wg skali podatkowej (na formularzach PIT-37 i PIT-36 z załącznikiem PIT/O) oraz podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (druk PIT-28 z załącznikiem PIT/O).

Nie można też odliczyć darowizn na cele kultu religijnego, które zostały już wcześniej: 
- zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
- odliczone od przychodu na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,
- odliczone od dochodu na podstawie ustawy o PIT,
- zwrócone podatnikowi.

Paweł Huczko