Czy nabycie nieruchomości w drodze dożywocia powoduje konieczność zapłaty podatku PIT?

Zgodnie z art. 908 § 1 kodeksu cywilnego jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy:
- przyjąć zbywcę jako domownika,
- dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału,
- zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz
- sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Autopromocja

Ponadto jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomości zobowiązał się:
a) obciążyć ją na rzecz zbywcy użytkowaniem, którego wykonywanie jest ograniczone do części nieruchomości, służebnością mieszkania lub inną służebnością osobistą albo
b) spełniać powtarzające się świadczenia w pieniądzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku,
użytkowanie, służebność osobista oraz uprawnienie do powtarzających się świadczeń należą do treści prawa dożywocia.

Polecamy: Czy pracownik zapłaci PIT od imprezy integracyjnej?

Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości.

Autopromocja

Webinar:
KSeF – na co warto przygotować firmę?

Sprawdź

Na podstawie art. 910 k.c. przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje z jednoczesnym obciążeniem nieruchomości prawem dożywocia. Do takiego obciążenia stosuje się odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych.

W razie zbycia nieruchomości obciążonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobistą odpowiedzialność za świadczenia tym prawem objęte, chyba że stały się wymagalne w czasie, kiedy nieruchomość nie była jego własnością. Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli jest solidarna.

Organy podatkowe uważają, że przekazanie prawa własności nieruchomości na podstawie umowy dożywocia powoduje takie same konsekwencje podatkowe jak zbycie nieruchomości.

Autopromocja

Szkolenie: Jak przygotować się do KSeF?

Sprawdź

Polecamy: Czy spłata kredytu mieszkaniowego uprawnia do zwolnienia

Przykładem jest interpretacja indywidualna z 8 grudnia 2010 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (nr IPPB2/415-837/10-2/MS1). Organ podatkowy stwierdził w niej, że przeniesienie własności nieruchomości w drodze umowy dożywocia jest
formą odpłatnego zbycia:

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

„Przychodem Wnioskodawcy z tytułu zbycia przedmiotowej nieruchomości będzie wartość rynkowa tej nieruchomości, którą należy określić na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Zaś koszty uzyskania przychodów będą stanowiły udokumentowane koszty nabycia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość tego lokalu, poczynione w czasie jego posiadania. Natomiast świadczenia przewidziane na rzecz dożywotnika nie mają wpływu na ocenę wielkości uzyskanego przychodu. Od kwoty obliczonej zgodnie z powyższym Wnioskodawca będzie zobowiązany do zapłaty 19% podatku dochodowego od osób fizycznych w terminie złożenia zeznania za rok podatkowy, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, tj. do 30 kwietnia roku następującego po roku dokonania odpłatnego zbycia nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie.”

Trzeba pamiętać, że w Polsce obowiązuje równolegle kilka systemów opodatkowania podatkiem dochodowym transakcji zbycia nieruchomości w zależności od daty nabycia nieruchomości.

Więcej na ten temat: Ile zapłacisz PIT przy sprzedaży domu, mieszkania lub działki?

W powołanej interpretacji nieruchomość została nabyta 17 grudnia 2009 r., w momencie zawarcia za spółdzielnią mieszkaniową umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu mieszkalnego.

WSA wydają w sporach fiskusa z podatnikami zazwyczaj korzystne wyroki dla tych ostatnich. Są one zaskarżane przez organy podatkowe do NSA, który ostatecznie rozstrzygnie o sposobie interpretacji konsekwencji podatkowych umowy dożywocia.

Przykładem jest wyrok z 24 marca 2011 r. WSA w Szczecinie (sygn. akt SA/Sz 47/11). Sąd stwierdził w nim m.in., że umowa dożywocia jest umową odpłatną w rozumieniu prawa cywilnego.

Nie oznacza to jednak, że przeniesienie własności nieruchomości w ramach umowy dożywocia jest zbyciem odpłatnym w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT.

W dniu zawarcia umowy dożywocia nie jest znana wartość dostarczanych dożywotnikowi środków utrzymania. Nie można więc ocenić jaka jest ich wartość, w takim przypadku wyliczenie podatku dochodowego jest niemożliwe. Jest to przekonująca interpretacja przepisów, ale ostatecznie muszą potwierdzić ją wyroki NSA.