REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nierówny dział spadku a opodatkowanie PIT

Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
Nierówny dział spadku a opodatkowanie PIT
Nierówny dział spadku a opodatkowanie PIT

REKLAMA

REKLAMA

Zwłaszcza w zgodnych rodzinach, ale nie tylko, dział spadku następuje bez spłat i dopłat. Podział w innej proporcji niż posiadane udziały w spadku nie powinien być opodatkowany podatkiem dochodowym.

Podatki towarzyszą człowiekowi od kołyski aż po grób. Mienie zgromadzone za życia wchodzi w skład spadku, oczywiście opodatkowanego. Typową sytuacją jest dziedziczenie udziałów w spadku, gdyż zmarły nie sporządza testamentu lub nie spisuje go u notariusza. Tylko w akcie notarialnym można bowiem zamieścić zapis windykacyjny, który pozwala przekazać wskazanym osobom konkretne składniki mienia.

REKLAMA

Autopromocja

Powszechniejsze jest nadal dziedziczenie całości spadku przez wszystkich spadkobierców w częściach ułamkowych. Wielkość nabytego udziału w spadku oznacza się ułamkami zwykłymi, np. 1/2, 2/5.

Kolejnym krokiem podejmowanym przez spadkobierców jest dział spadku uregulowany w kodeksie cywilnym: „Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców” (art. 1037 par. 1 k.c.). Umowa na ogół musi być zawarta u notariusza, bo najczęściej zmarły posiadał nieruchomość lub udział w niej.

Po babci dziedziczy trójka wnuków w 1/3 każdy. Babcia miała dwa mieszkania oraz działkę rekreacyjną. Mniejsze o wartości 270 000 zł wynajmowała, w większym o wartości 300 000 zł mieszkała, a letnisko jest warte jakieś 210 000 zł. Wnuki ustaliły, że najstarszy weźmie działkę, bo mieszka niedaleko, najmłodszy mniejsze mieszkanie, bo jest położone blisko politechniki, w której studiuje, a średni chciał dla siebie większy lokal, bo niedawno się ożenił i lepiej mu będzie w większym niż mniejszym.

Co na to urząd skarbowy? Choć nasi bohaterowie podzielili się nierówno, to każdy z nich miał do tego powód o niefinansowym charakterze.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Fiskus dostrzega wzbogacenie się

REKLAMA

Organy podatkowe zaczynają swój wywód od art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, które definiują „przychody z innych źródeł”. Traktują je jak worek, do którego mogą włożyć dowolne przysporzenia majątkowe, aby je opodatkować. Następnie na podstawie art. 11 ust. 2 ustawy o PIT tłumaczą, że ich wartość „określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania”. Wskazują także na art. 11 ust. 2a pkt 4, gdzie użyto podobnych sformułowań: „na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia”.

Efekt rozumowania fiskusa jest następujący. Wartość rynkowa całego spadku po babci to 780 000 zł. Na każdego wnuka przypada 1/3 tej wartości, czyli po 260 000 zł. Skoro średni i najmłodszy w wyniku działu spadku mają dostać więcej (odpowiednio 300 000 zł i 270 000 zł), to nadwyżkę można opodatkować podatkiem dochodowym. Sądy administracyjne powzięły jednak wątpliwości, czy można opodatkować dział spadku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 5 maja 2011 r., sygn. akt I SA/Sz 93/11, wyszedł z założenia, że w postępowaniu spadkowym następują dwa powiązane ze sobą etapy, mianowicie nabycie i dział spadku. Skoro spadkobiercy muszą rozliczyć podatek od spadków i darowizn od odziedziczonego majątku, to nie powinni ponownie być opodatkowani z powodu podzielenia się składnikami mienia. Sąd dopatrzył się naruszenia art. 84 konstytucji i zakazał podwójnego opodatkowania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 9 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Łd 1173/11, zgodził się z tą argumentacją.

Fiskus jednak łatwo się nie poddaje. Wyrok łódzki jest prawomocny, ale wyrok sądu w Szczecinie po wniesieniu skargi kasacyjnej został uchylony przez Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie. Spadkobiercy jednak nie chcą dać się łatwo opodatkować i wskazują na luki w rozumowaniu fiskusa.

Polecamy: Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania – praktyczny poradnik

Nie ma worka bez dna

Traktowany przez niektórych jak pojemny worek art. 20 ust. 1 ustawy o PIT dotyczący przychodów z innych źródeł dotyczy otrzymania pieniędzy oraz nieodpłatnych świadczeń. Nie wspomina jednak - co ważne - ani słowem o świadczeniach rzeczowych lub otrzymaniu praw. Nieodpłatne świadczenia są gratisowo zrealizowanymi usługami (art. 11 ust. 2a). Bezpłatnie otrzymane rzeczy i prawa są nazywane inaczej, bo świadczeniami w naturze (art. 11 ust. 2). W związku z różnicami w nazewnictwie fiskusowi nie wolno opodatkować nadwyżki przychodów powstającej u spadkobierców w wyniku działu spadku. Choć brzmi to zawile, to jest korzystne dla spadkobierców.

Argumentację tę potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 30 stycznia 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 2466/13: „W związku z tym w ocenie sądu nie można rozszerzyć katalogu źródła przychodu z innych nieodpłatnych świadczeń o nieodpłatne nabycie rzeczy lub praw”.

Jednoznacznie na ten temat wypowiedział się także Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt II FSK 1575/14: „W ocenie rozpatrującego sprawę składu orzekającego brak jest jakichkolwiek argumentów merytorycznych co do kwalifikacji uzyskanego przez spadkobiercę świadczenia w wyniku działu spadku ponad jego udział spadkowy do innych nieodpłatnych świadczeń”.


Nadwyżka mienia uzyskana w wyniku działu spadku bez spłat i dopłat nie jest opodatkowana podatkiem dochodowym.

Tylko w akcie notarialnym można zamieścić zapis windykacyjny, który pozwala przekazać wskazanym osobom konkretne składniki mienia.

Przemysław Więcek, doradca podatkowy i prezes zarządu w Lizyngodar sp. z o.o.

Podstawa prawna:

Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).

Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 380 ze zm.).

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Choroba lub wypadek przy pracy zleceniobiorcy – jakie świadczenia przysługują. Czy obowiązuje okres wyczekiwania?

Umowa zlecenie to popularna forma zatrudnienia na rynku pracy. Chętnie korzystają z niej osoby, chcące skorzystać z dodatkowej formy „dorywczego” zatrudnienia i dorobić do podstawowej pensji czy studenci, którzy szukają większej swobody i elastyczności formy świadczenia pracy, aby móc pogodzić ją ze studiami. Dla niektórych umowa zlecenia jest jednak jedyną podstawą świadczenia pracy a tym samym jedynym tytułem podlegania pod ubezpieczenia. Wszystkie wymienione wyżej grupy różnią się przede wszystkim całościowym lub częściowym obowiązkiem oskładkowania przychodów uzyskiwanych z tego tytułu bądź brakiem takiego wymogu. Kwestia oskładkowania umów zlecenia implikuje natomiast ewentualne prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Czy w takim razie zleceniobiorca, który np. w pierwszym dniu świadczenia usług ulega wypadkowi podczas wykonywania zlecenia, może liczyć na wypłatę zasiłku z tego tytułu?

Mechanizm podzielonej płatności w VAT - kiedy jest obowiązkowy?

Przedsiębiorcy będący podatnikami VAT-u muszą w niektórych przypadkach liczyć się z dodatkowymi obowiązkami związanymi z tym podatkiem. Jednym z nich jest mechanizm podzielonej płatności (MPP), który można stosować dobrowolnie lub obligatoryjnie. Podpowiadamy, dla kogo MPP jest obowiązkowy, w jakich transakcjach się go stosuje i których towarów dotyczy.

Likwidacja sp. z o.o. – jak to zrobić zgodnie z prawem, krok po kroku

Jakie są kluczowe etapy procesu likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Choć założenie spółki z o.o. jest stosunkowo proste, zakończenie jej działalności wymaga przejścia przez szereg formalności, które warto dokładnie poznać przed podjęciem decyzji o likwidacji. Przyczyn i podstaw likwidacji może być wiele, w poniższym tekście opisaliśmy sytuację, w której podstawą likwidacji będzie uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki.

Integracja z KSeF - jak zdążyć przed 2026 rokiem? 5 głównych problemów i rad, jak je rozwiązać. Dlaczego warto przystąpić do systemu jeszcze w okresie fakultatywnym

Przesunięcia terminu obowiązkowego przystąpienia do Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) na 2026 rok sprawiły, że wiele firm odłożyło przygotowania na później. Zdaniem Moniki Zaród, Head of Innovation & Software Products w NTT DATA Business Solutions, to ostatni moment, aby wrócić do prac, zanim presja czasu i kumulacja obowiązków zaczną utrudniać wdrożenie. Tym bardziej, że przedsiębiorcy mogą mierzyć się z kilkoma kluczowymi wyzwaniami, wśród których wymień można: rotację kadr, konieczność dostosowania się do innych zmian prawnych, uzyskanie zgody central w przypadku zagranicznych firm, konieczność ręcznego zbierania danych przed wdrożeniem automatyzacji oraz ryzyko awarii systemu. Oto 5 kroków, które ułatwią firmom skuteczne przygotowanie się do KSeF i uniknąć problemów.

REKLAMA

Cyberbezpieczeństwo: ile kosztuje zabezpieczenie danych w firmie. Przykłady: firma mała, średnia, duża

W obliczu rosnącego ryzyka cyberataków każda firma, niezależnie od wielkości, musi inwestować w odpowiednią ochronę danych i systemów informatycznych. Zagrożenia cybernetyczne stają się coraz bardziej zaawansowane, a ich skutki mogą być katastrofalne dla stabilności przedsiębiorstwa, zarówno w kontekście finansowym, jak i reputacyjnym. Bez odpowiednich zabezpieczeń, firmy są narażone na straty wynikające z utraty danych, złośliwego oprogramowania czy ataków ransomware. Eksperci z DNR Group pokazują na przykładach ile kosztuje w Polsce zabezpieczenie danych IT firm produkcyjnych.

Teraz kontrolerzy ZUS szczególnie upatrzyli sobie firmy z jednej branży, praktycznie żadna nie uniknie kontroli w najbliższym czasie. Co sprawdzają i dlaczego

W ciągu ostatniego roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wziął pod lupę polskie firmy transportowe i rozpoczął szczegółowe kontrole, które są odczuwalne przez branżę. Dla ekspertów nie jest to zaskoczeniem, bo to efekt rozpoznania przez ZUS trików stosowanych w firmach tej branży.

Rząd szuka pieniędzy. Podatek cyfrowy coraz bliżej?

Ministerstwo Cyfryzacji pracuje nad nowym podatkiem, który miałby objąć duże korporacje technologiczne działające w Polsce. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiada, że koncepcja podatku cyfrowego zostanie przedstawiona w ciągu kilku miesięcy, a wpływy z niego mogą sięgnąć miliardów złotych. Pomysł budzi jednak kontrowersje.

Wspólne rozliczenie PIT małżonków w 2025 r. za 2024 rok – kto i jak może to zrobić. Korzyści, warunki, jaki formularz wypełnić

Wspólne rozliczenie rocznego zeznania podatkowego PIT przez małżonków jest ważną preferencją podatkową w podatku dochodowym od osób fizycznych, dostępną dla podatników opodatkowanych na zasadach ogólnych, tj. wg skali podatkowej. Rozliczenie wspólne jest korzystne zwłaszcza dla małżonków, których dochody roczne znacznie się różnią (znajdują się w różnych progach podatkowych), w tym w szczególności jeżeli jeden z małżonków nie osiągnął dochodu w danym roku. Kiedy małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie? Na czym polega wspólne rozliczenie PIT małżonków? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie ze zmarłym małżonkiem, po rozwodzie i w separacji? Czy jest możliwe wspólne rozliczenie małżonków w przypadku uzyskiwania przychodów z najmu prywatnego, działalności rolniczej, kapitałów pieniężnych, działalności nierejestrowanej? Jakie formy opodatkowania wykluczają wspólne rozliczenie małżonków? Odpowiadamy na te wszystkie pytania.

REKLAMA

Będzie rewolucja w raportowaniu ESG po zmianach w dyrektywie CSRD? Obowiązki tylko dla największych firm. Pakiet Omnibus I Komisji Europejskiej

W lutym 2025 roku Komisja Europejska ogłosiła przełomowe zmiany w unijnym systemie raportowania zrównoważonego rozwoju, wywołując gorącą debatę wśród przedsiębiorców, prawników i ekspertów ESG. Propozycje zawarte w pakiecie Omnibus, obejmujące m.in. modyfikacje dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) i CSDDD (Corporate Sustainability Due Diligence Directive), zdaniem wielu komentatorów stanowią próbę znalezienia równowagi między ambicjami klimatycznymi UE a realiami gospodarczymi. Wspólnie z dr Anną Partyką-Opielą, partnerką kancelarii Rymarz Zdort Maruta i laureatką rankingu Top 25 Women Lawyers in Business by Forbes 2024, analizujemy konsekwencje tych zmian dla europejskiego biznesu.

Biznes ma dość! Domaga się prostych i stabilnych podatków. Jest 100 postulatów

Chaos w podatkach, powolne sądy i drakońskie areszty gospodarcze – polscy przedsiębiorcy mają dość! Domagają się uproszczenia systemu podatkowego, rozszerzenia estońskiego CIT oraz stabilnych przepisów. Czy rząd posłucha biznesu, zanim firmy zaczną masowo uciekać za granicę?

REKLAMA