Zasady kontroli podatkowej i postępowania podatkowego

Czy kontrola jest równoznaczna z postępowaniem podatkowym

Zostaliśmy uprzedzeni, że w firmie będzie kontrola. Pracownicy urzędu skarbowego mają sprawdzać, czy prawidłowo rozliczaliśmy VAT. Czy to oznacza, że nieuchronnie czeka nas postępowanie podatkowe zakończone decyzją wymiarową?

Zasady kontroli podatkowej i postępowania podatkowego (a także czynności sprawdzających) zostały określone w ordynacji podatkowej. Są to różne tryby postępowania organów podatkowych (m.in. naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego) i skarbowych (kontrolę podatkową może też prowadzić urząd kontroli skarbowej - takie uprawnienie daje mu ustawa o kontroli skarbowej). Zgodnie z art. 281 par. 2 ordynacji celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Przykładowo może chodzić o sprawdzenie, czy podatnik prowadzi księgi podatkowe, wystawia rachunki i faktury, składa deklaracje podatkowe oraz reguluje swoje zobowiązania. Kontrolerzy mogą też badać, czy podatnik właściwie określa obowiązek podatkowy, przyjmuje prawidłową podstawę opodatkowania, stosuje odpowiednie stawki itd.

Ponadto zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy o kontroli skarbowej UKS może przeprowadzić kontrolę podatkową w ramach prowadzonego postępowania kontrolnego. W takim przypadku jest ona jego elementem. Celem jest wówczas nie tylko sprawdzenie, czy podatnik prawidłowo stosuje przepisy ustaw podatkowych, ale - jeśli je naruszył - także wydanie decyzji (w przeciwnym przypadku kończy się wynikiem kontroli).

Z kolei postępowanie podatkowe jest postępowaniem wymiarowym, które ma doprowadzić do określenia zobowiązania podatkowego w prawidłowej wysokości. Kończy się ono wydaniem decyzji. Kontrola podatkowa może być jego elementem albo je poprzedzać. Nie musi jednak prowadzić do wszczęcia postępowania. Jeśli podatnik prawidłowo wykonuje swoje obowiązki, to nie będzie do tego podstaw.

Podstawa prawna

Art. 120-292 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).

Art. 13 ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 41, poz. 214 z późn. zm.).

Czy postępowanie kontrolne może trwać rok

U przedsiębiorcy prowadzone jest postępowanie kontrolne. Trwa już siedem miesięcy i końca nie widać. Czy może przeciągnąć się do roku?

Przepisy ordynacji podatkowej i ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przewidują terminy trwania kontroli, w tym kontroli podatkowej.

Zgodnie z art. 284b par. 1 ordynacji kontrola powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu właściwego organu do jej przeprowadzenia. Z art. 139 par. 1 ordynacji wynika z kolei, że załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a w sprawach szczególnie skomplikowanych - nie później niż w ciągu 2 miesięcy.

Terminy określa też art. 83 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z nim czas trwania wszystkich kontroli przeprowadzanych przez dany organ w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać w przypadku: mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych, małych firm - 18 dni roboczych, średnich firm - 24 dni roboczych, pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych. Kolejne przepisy określają, w jakich przypadkach ograniczeń czasu kontroli się nie stosuje, np. gdy dotyczy zasadności zwrotu VAT przed jego dokonaniem lub jest niezbędna, by przeciwdziałać popełnieniu przestępstwa albo wykroczenia skarbowego.

Cały artykuł znajdziesz w e-wydaniu Dziennika Gazety Prawnej. Sprawdź