Przesłuchanie świadka w postępowaniu podatkowym - obowiązki organu podatkowego

Autopromocja

Organ podatkowy aby uzyskać zeznania świadka jest obowiązany prawidłowo go przesłuchać, postępując zgodnie z brzmieniem przepisów prawa. Często jednak osoby dokonujące czynności w sprawie zapominają o niektórych wymaganych prawem obowiązkach, co może mieć negatywne konsekwencje dla świadka lub podmiotu, wobec którego prowadzone jest postępowanie. Z drugiej strony, określone uchybienia organu podatkowego w toku przesłuchania świadka mogą podważyć rzetelność dokonanych w sprawie ustaleń, a nawet doprowadzić do wadliwości decyzji i jej uchylenia w przyszłości.

Przedłużanie postępowań przez organy podatkowe

Przede wszystkim, pracownik odpowiedniego organu podatkowego, przed przystąpieniem do czynności przesłuchania świadka, jest obowiązany okazać swoją legitymację służbową. Następnie Organ na podstawie dowodu osobistego świadka ustala jego tożsamość.

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

Formalna część przesłuchania zaczyna się od pouczenia świadka o treści przepisów art. 196 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2015.613, dalej jako: OP), a także o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Organ podatkowy musi więc poinformować, że nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. Co więcej, świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w art. 196 § 1 OP na odpowiedzialność karną, karną skarbową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania ustawowo chronionej tajemnicy zawodowej.

Polecamy produkt: 50 Ściąg Księgowego z aktualizacją online

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

Obowiązek pouczenia świadka o przysługujących mu prawach opisanych powyżej wynika wprost z art. 196 § 3 OP. Uchybienie przez Organ temu obowiązkowi stanowi naruszenie przepisów procesowego prawa podatkowego. Co więcej, zaniechanie pouczenia Strony o prawie odmowy składania zeznań, odpowiedzi na pytanie czy o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań może spowodować, że zeznania świadka nie będą mogły stanowić dowodu w sprawie. W takiej sytuacji, aby uzyskać zeznania od konkretnej osoby, dowód z przesłuchania świadka organ musi powtórzyć.

Przesłuchanie świadka jest czynnością mającą istotne znaczenie dla sprawy, dlatego też, zgodnie z treścią art. 172 § 2 pkt 2 OP zawsze musi zostać udokumentowana protokołem. W treści protokołu muszą znaleźć się informacje kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy nich obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono oraz jakie uwagi zgłosiły obecne osoby.

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Po zakończeniu samego przesłuchania protokół z czynności musi zostać odczytany wszystkim uczestnikom oraz przedłożony do podpisu osobie składającej zeznania. Protokół powinni podpisać także inni uczestnicy przesłuchania, a odmowę lub brak podpisu którejkolwiek z osób należy omówić w protokole. W praktyce pracownicy organu podatkowego często przekazują protokół do przeczytania i podpisania podatnikowi, samemu nie odczytując go osobie zeznającej. Warto wiedzieć, iż także takie zachowanie stanowi naruszenie przepisów postępowania, ponieważ art. 173 § 2 OP nie zawiera informacji o możliwości odczytania protokołu przez uczestników we własnym zakresie, a samo odczytanie protokołu przez przesłuchującego jest obligatoryjne. Powyższe może mieć szczególnie istotne znaczenie w przypadku, gdy protokół jest sporządzony odręcznie, a pismo jest nieczytelne. W takiej sytuacji świadek podpisując protokół może nie znać pełni jego treści.

Jakie dowody można przedstawić w postępowaniu podatkowym

Przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka jest jedną z najistotniejszych czynności w toku postępowania podatkowego i kontrolnego służącą do ustalenia stanu faktycznego w sprawie. Jednak sama procedura przeprowadzania przesłuchania nie została szczegółowo uregulowana w ordynacji podatkowej, a same organy podatkowe istniejące przepisy dotyczące przesłuchania świadka traktują w sposób mało zobowiązujący. Dlatego też jest niezwykle istotne, aby zwracać szczególną uwagę na powyżej opisane elementy przesłuchania, a także w sposób uważny weryfikować zgodność protokołu z faktycznym przebiegiem czynności.

Autor: Krzysztof Jagoda

Młodszy konsultant podatkowy w dziale doradztwa podatkowego, aplikant adwokacki. Od 2014 r. związany z kancelarią Russell Bedford Poland. Doświadczenie zawodowe zdobywał w renomowanych kancelariach prawnych w Warszawie oraz Łodzi. Specjalizuje się w prawie podatkowym, ze szczególnym uwzględnieniem postępowań podatkowych oraz podatku od nieruchomości. Absolwent wydziału prawa i administracji na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, uczestnik studiów podyplomowych – prawo podatkowe na Uczelni Łazarskiego.

Artykuł pochodzi z RB Magazine wydawanego przez Russell Bedford

Podyskutuj o tym na naszym FORUM