Reforma administracji podatkowej 2016-2020 – skutki dla podatników

Pojawiają się głosy, że niektóre z ostatnich reform za bardzo ingerują w prawa i wolności uczciwych podatników, a prowadzone kontrole znacznie utrudniają funkcjonowanie firm. Z ministerialnego projektu Strategii Rozwoju Administracji Podatkowej na lata 2016–2020 wynika tymczasem, że rządowa wizja reformy jest przyjazna, nowoczesna i profesjonalna.

Rewolucja w strukturze KAS

Tak naprawdę efekt zmian w strukturze Krajowej Administracji Skarbowej wciąż nie jest do końca znany, bo rewolucja nadal trwa. Jeszcze nie ucichło echo drastycznych zwolnień i zmian kadrowych w urzędach skarbowych, urzędach kontroli skarbowej i urzędach celnych. Powoli następuje jednak przesunięcie niektórych kompetencji z jednych organów na drugie – organami tzw. pierwszego kontaktu dla podatników mają być naczelnicy urzędów skarbowych i naczelnicy urzędów celno-skarbowych, a interpretacja prawa podatkowego będzie zadaniem dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. To rozwiązanie ma jednak zasadniczą wadę. We wprowadzonych zmianach nie ma wyraźnego podziału kompetencji kontrolnych urzędów skarbowych i urzędów celno-skarbowych. Istnieje zatem uzasadniona obawa, że spowoduje to nierówne traktowanie podatników.

Kontrole przyjaźniejsze dla podatników?

Głównym motorem zmian w administracji podatkowej były głosy ze strony podatników, że kontrole skarbowe są skomplikowane i mają niejasny charakter. Czy nowa administracja podatkowa będzie remedium na te problemy? W zasadzie nowe organy Krajowej Administracji Skarbowej będą mogły kontrolować podatników w praktycznie niezmienionym trybie kontroli i postępowania podatkowego. Podatnicy będą mogli skorzystać z identycznego katalogu uprawnień, jaki nadawały im poprzednio obowiązujące regulacje. Wielka rewolucja okazuje się zatem tylko wielkimi obietnicami. Życie przedsiębiorców po wprowadzeniu nowych przepisów wcale nie zmieni się na lepsze.

Zakres uprawnień urzędników

Jeśli chodzi jednak o standardowe uprawnienia, nowoczesna administracja podatkowa będzie korzystała z zupełnie innych środków niż dotychczas. Budzi to liczne sprzeciwy ze strony przedsiębiorców. Tak jak w poprzednio obowiązujących regulacjach, fiskus będzie mógł korzystać z prawa żądania udostępniania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, prawa wstępu na grunt czy też prawa przebywania w lokalu lub innym pomieszczeniu należącym do kontrolowanego. Nowością będzie natomiast m.in. możliwość przesłuchiwania świadków przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających prowadzenie przesłuchania nawet na odległość.

Polecamy: Pakiet żółtych książek - Podatki 2018

Ograniczona możliwość odwołania

Niebezpieczna jest regulacja ograniczająca prawo przedsiębiorcy do złożenia zastrzeżeń do wyniku kontroli. Obecnie takie prawo nie przysługuje podatnikowi. Kontrolowany przedsiębiorca może jedynie złożyć korektę rozliczenia podatkowego. Jeżeli podatnik nie skoryguje deklaracji, kontrola przekształca się w postępowanie podatkowe, zakończone wydaniem decyzji podatkowej. Ta z kolei pozwala na wniesienie odwołania. Niestety zgodnie z nowymi przepisami takie odwołanie składa się ponownie do organu, który wydał decyzję, a zatem nie możemy liczyć na rozpatrzenie sprawy przez inny organ. Pojawia się pytanie o konstytucyjność takiego rozwiązania, niezgodnego z zasadą instancyjności postępowania podatkowego.