REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy kara umowna podlega VAT

Ewa Michalak
inforCMS

REKLAMA

REKLAMA

Obciążyliśmy naszego kontrahenta (nabywcę) karą umowną za niedotrzymanie warunków umowy. W wyniku zerwania umowy nie dojdzie do świadczenia przez nas usług na jego rzecz. Kontrahent zapłacił nam część kary oraz przekazał materiały i towary o wartości odpowiadającej pozostałej części kary umownej. Jakie będą dla nas jako sprzedawcy skutki podatkowe (VAT i dochodowy)? Co w sytuacji, gdyby kontrahent uiścił karę w formie pieniężnej?

RADA

REKLAMA

Autopromocja

Kara umowna jest formą odszkodowania. Nie stanowi wynagrodzenia. Tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT. Jednak w sytuacji, gdy nabywca zobowiązany do jej uiszczenia przekazuje sprzedawcy materiały zamiast odszkodowania w formie pieniężnej - będzie to nieodpłatna dostawa towarów, która podlega opodatkowaniu VAT, gdy przekazującemu przysługiwało prawo do odliczenia VAT. W podatku dochodowym otrzymana przez sprzedawcę kara pieniężna stanowi przychód dla otrzymującego ją podatnika w dacie jej faktycznego otrzymania od podmiotu wypłacającego taką karę.

UZASADNIENIE

Opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług. W niektórych przypadkach opodatkowaniu będzie podlegało także nieodpłatne świadczenie usług i nieodpłatna dostawa towarów. W Państwa przypadku nie ma to jednak znaczenia. Nie mamy bowiem do czynienia z taką sytuacją.

Z treści pytania wynika, że otrzymali Państwo karę umowną od nabywcy, który prawdopodobnie wycofał się z zawartej umowy kupna. Kara umowna może wystąpić pod dwiema postaciami. Pod postacią pieniądza - jest to najczęściej spotykany sposób rekompensaty, odszkodowania. Ale może również wystąpić pod postacią przekazanych towarów czy materiałów o równowartości kary pieniężnej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kara umowna w formie pieniądza

Aby dana czynność (dostawa towarów lub usługa) podlegała opodatkowaniu VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym między świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, polegający na tym, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Artykuł 483 § 1 k.c. stanowi, że można zastrzec w umowie, iż naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych. Skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie, miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, które uprawnia stronę do odstąpienia od umowy, stanowi jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

WAŻNE!

Odstąpienie od umowy stanowi jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej, jeśli taki zapis znalazł się w umowie zawartej między stronami.

REKLAMA

W omawianym przypadku mamy do czynienia z karą umowną stosowaną na podstawie art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego. Gwarantuje on stronie umowy uzyskanie w uproszczonym trybie zadośćuczynienia za szkodę oraz utracone korzyści związane z niewypełnieniem warunków umowy. Jeśli kara umowna jest wypłacana w formie pieniężnej, nie będzie podlegała VAT. Po pierwsze, pieniądz nie jest towarem ani usługą. Otrzymana kara umowna, wynikająca z niewywiązania się z umowy, nie stanowi ekwiwalentu za usługę, gdyż usługa nie została wykonana. Kara umowna, którą Czytelnik obciążył nabywcę, nie stanowi zapłaty za usługę, lecz pełni funkcję odszkodowawczą (sankcyjną).

Stanowisko takie potwierdza również orzecznictwo ETS. I tak, w sprawie o sygn. C-16/93 między R.J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia), ETS stwierdził, że: (...) świadczenie usług realizowane jest za wynagrodzeniem w rozumieniu art. 2 (1) Szóstej Dyrektywy i stąd podlega opodatkowaniu wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą, w ramach którego następuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy.

W innej sprawie o sygn. C-277/05 Société thermale d'Eugénie-les-Bains przeciwko Ministre de l'Économie, des Finances et de l'Industrie - Francja, ETS stwierdził, że: Artykuły 2 ust. 1 i art. 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, powinny być interpretowane w ten sposób, że kwoty zapłacone tytułem zadatku w ramach umów dotyczących świadczenia usług hotelarskich podlegających podatkowi VAT, w przypadku, gdy klient skorzysta z uprawnienia do odwołania rezerwacji, a kwoty te są zatrzymywane przez przedsiębiorstwo hotelarskie, należy uznać za odszkodowanie ryczałtowe płacone w celu naprawienia szkody poniesionej w następstwie niewykonania umowy przez klienta, bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą, które jako takie nie podlega opodatkowaniu.

Reasumując, kara umowna za niewywiązanie się z warunków umowy, pełniąca funkcję odszkodowawczą, nie stanowi zapłaty za usługę, lecz rekompensatę za poniesione przez Czytelnika ewentualne koszty (straty), i nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Gdy płaci ją zarówno sprzedawca, jak i nabywca kara nie podlega VAT.

Kara umowna w formie towaru czy materiału

W Państwa przypadku nabywca przekazał karę umowną również w postaci towarów czy materiałów. Zatem dokonał nieodpłatnej dostawy towarów za kwotę, na jaką opiewała kara umowna. Według organów podatkowych jest to nieodpłatna dostawa towarów, jeśli przekazującemu towary przysługiwało prawo do odliczenia VAT, gdyż w zamian nabywca towarów nie dokonuje żadnego świadczenia. Przede wszystkim Państwa kontrahent powinien to przekazanie udokumentować, wystawiając fakturę wewnętrzną. Należy zastosować stawkę właściwą ze względu na to, co jest przedmiotem dostawy towaru. Zatem w Państwa przypadku podatnik, który przekazał towary w ramach kary umownej, musi wystawić fakturę wewnętrzną. Państwa firma również nie rozlicza w VAT otrzymania tych towarów.

Skutki w podatku dochodowym

Kara umowna jest przychodem dla otrzymującego ją podatnika w dacie jej faktycznego otrzymania od podmiotu wypłacającego karę. Zgodnie z ogólną zasadą za przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Za datę powstania przychodu uważa się natomiast (z zastrzeżeniem ustawowych wyjątków) dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie późniejszy niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Dlatego w tym przypadku za datę powstania przychodu należy uznać dzień otrzymania zapłaty.

• art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11

• art. 483 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 228, poz. 1506

• art. 14 ust. 2 pkt 4 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 19, poz. 100

Ewa Michalak

ekspert w zakresie VAT

 

Źródło: Biuletyn VAT

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Odprawa lub odszkodowanie dla pracownika przy odejściu z pracy a podatek. NSA: Nie nazwa świadczenia lecz jego charakter decyduje o opodatkowaniu

Restrukturyzacja zatrudnienia u danego pracodawcy polega niejednokrotnie na wdrożeniu programu dobrowolnych odejść, a następnie procedury zwolnień grupowych. Elementem obu tych rozwiązań są wypłacane pracownikom przez pracodawcę świadczenia o charakterze odpraw pracowniczych. Źródłem kontrowersji stało się opodatkowanie tych świadczeń podatkiem dochodowym PIT. W wyroku z 19 listopada 2024 r. Naczelny Sąd Administracyjny, podzielając dotychczasową, ugruntowaną linię orzeczniczą tego Sądu, wyjaśnia, czy tego typu “odszkodowanie” wolne jest od podatku dochodowego.

Emerycie, myślałeś, że z racji wieku masz prawo do ulgi rehabilitacyjnej? Fiskus odpowiada krótko i wprost

Samo bycie emerytem nie wystarczy! Aby skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej, musisz mieć status osoby niepełnosprawnej lub utrzymywać taką osobę. Sprawdź, kto według fiskusa faktycznie może liczyć na odliczenie i dlaczego wiek nie daje automatycznych przywilejów.

Podatek od spadków i darowizn w 2025 r. - skale i grupy podatkowe, kwoty wolne od podatku

Jakie skale podatkowe i kwoty wolne od podatku obowiązują w 2025 roku? Okazuje się, że od lipca 2023 r. nie zmieniły się przepisy w tym zakresie.

Polscy przedsiębiorcy mają dość! W 2025 roku oczekują niższych podatków i pilnych reform

Zawiłe przepisy, rosnące koszty i biurokratyczna udręka – polskie firmy jasno mówią, czego potrzebują od rządu w 2025 roku. Priorytetem są niższe podatki, walka z inflacją i tańsze kredyty. Transport alarmuje o brakach kadrowych, a budownictwo czeka na unijne środki. Czy władze wysłuchają głosu przedsiębiorców?

REKLAMA

Terminy płatności składek do ZUS i przekazywania dokumentów rozliczeniowych w 2025 roku

Płatnicy składek mają obowiązek przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumentów rozliczeniowych i oczywiście płacenia składek. Muszą to robić co miesiąc w określonych terminach.

Pożyczka między firmami bez VAT? Czy może potencjalna bomba zegarowa dla Twoich rozliczeń!

Zwolnienie z VAT przy pożyczkach między firmami brzmi kusząco, ale co jeśli rezygnacja z niego może zrujnować Twoje rozliczenia? Sprawdź, dlaczego ta decyzja to coś więcej niż tylko formalność i jak wpłynie na Twoje podatki!

Kawa z INFORLEX. Fundacja rodzinna w praktyce

Fundacja rodzinna w praktyce – zapraszamy na bezpłatne spotkanie online z cyklu 𝐊𝐚𝐰a 𝐳 𝐈𝐍𝐅𝐎𝐑𝐋𝐄𝐗. Bezpłatne spotkanie online odbędzie się 12.02.25 o g𝐨𝐝𝐳𝐢𝐧ie. 𝐓𝐞𝐦𝐚𝐭em spotkania będą fundacja rodzinna w praktyce.

Mezoinwestycje w MŚP. Czym jest zdolność finansowa i jak ją wykazać? Jak uniknąć błędów w staraniach o dotacje unijne?

To dość oczywiste że zdolność finansowa przedsiębiorstwa stanowi jeden z kluczowych obszarów, determinujących sukces w procesie aplikowania o środki unijne. W szczególności, kiedy mowa o konkursie Mezoinwestycje w MŚP, w którym minimalna wartość dofinansowania to 2 mln PLN, a poziom dofinansowania wynosi nawet do 60% kosztów netto planowanej inwestycji. Wnioskodawca w procesie aplikacyjnym zobowiązany jest wykazać przed instytucją oceniającą swą zdolność finansową do realizacji planowanego przedsięwzięcia.

REKLAMA

Emerycie, skarbowy już na Ciebie czeka! Koniecznie sprawdź swój PIT przed tą datą

Do końca lutego emeryci i renciści otrzymają formularze PIT od ZUS i KRUS. W zależności od tego, jaki dokument dostaniesz – PIT-40A czy PIT-11A – może się okazać, że musisz złożyć zeznanie podatkowe. Sprawdź, co zrobić, by uniknąć problemów i czy 30 kwietnia to dla Ciebie ważny termin!

Budżet pod ścianą: wyższe podatki, mniej wsparcia, koniec ulg

Polacy muszą szykować się na trudne zmiany. OECD zaleca pełne wycofanie wsparcia energetycznego jeszcze w tym roku, wyższe podatki od nieruchomości i środowiskowe oraz koniec ulg dla kierowców – nowy podatek od pojazdów miałby zależeć od emisji spalin. Dodatkowo rząd może ograniczyć stosowanie preferencyjnych stawek VAT, a świadczenia na dzieci kierować tylko do najuboższych. Czy domowe budżety to wytrzymają?

REKLAMA