Czy od opłat sankcyjnych z tytułu nielegalnego poboru naliczać VAT

problem

Autopromocja

Jesteśmy spółką zajmującą się dostarczaniem energii. Niestety często spotykamy się z przypadkami kradzieży energii. Czy w takim przypadku powinniśmy od opłat sankcyjnych z tytułu nielegalnego poboru naliczać VAT?

rada

W opisanym stanie faktycznym nie należy naliczać VAT od otrzymanych opłat sankcyjnych. Nielegalny pobór energii nie stanowi dostawy w myśl ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ nie prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W związku z powyższym uzyskanie przez dostawcę energii wynagrodzenia (odszkodowania) z tytułu strat poniesionych przez nielegalny pobór energii nie podlega opodatkowaniu VAT. Szczegóły w uzasadnieniu.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

uzasadnienie

Z przedmiotu opodatkowania podatkiem od towarów i usług wyłączono czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. U podstaw wprowadzenia powyższego wyłączenia leżało założenie, że budżet państwa nie powinien partycypować w zyskach z niektórych rodzajów działalności o charakterze nielegalnym.

Zgodnie z Prawem energetycznym nielegalny pobór energii obejmuje sytuacje, w których energia jest pobierana bez zawarcia umowy sprzedaży lub niezgodnie z umową. Nielegalny pobór energii można zatem nazwać kradzieżą. Dlatego też zastosowanie ma wyłączenie cytowane na wstępie.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

Jednak odmienne stanowisko prezentuje Minister Finansów w piśmie z 30 grudnia 2004 r. nr PP1-811-1152/04/KSz/2655 skierowanym do dyrektorów wszystkich izb skarbowych. Minister wskazał, że zgodnie z ustawą o VAT odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług podlegają VAT niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa. Zatem również dostawy energii i paliw, które zostały pobrane bez umowy zawartej ze sprzedawcą lub niezgodnie z warunkami określonymi w umowie i za które - zgodnie z art. 57 Prawa energetycznego - pobiera się opłaty (w wysokości określonej w taryfach) stanowiące formę odpłatności, są czynnościami opodatkowanymi w rozumieniu nowej ustawy.

Również organy podatkowe prezentują podobne stanowisko.

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

Przykładowo w interpretacji przepisów prawa podatkowego wydanej przez Naczelnika Łódzkiego Urzędu Skarbowego z 4 października 2005 r. nr ŁUS-III-2-443/178/05/MJS, czytamy: „(...) Przedsiębiorca, który dopuścił się nielegalnego poboru energii cieplnej wytworzonej przez Spółkę, jest obciążany przez Spółkę wartością tej energii, a zatem Spółce przysługuje od tego przedsiębiorcy wynagrodzenie za pobraną energię. Mamy tu więc do czynienia z odpłatną dostawą energii, czego nie zmienia fakt, iż sam pobór energii nastąpił nielegalnie. Należne od przedsiębiorcy kwoty stanowią formę odpłatności za pobraną przez niego nielegalnie energię. Uwagi te dotyczą przy tym wszystkich opłat za nielegalnie pobraną energię, które stanowią formę wynagrodzenia za pobraną energię, w tym wspomnianej we wniosku opłaty alternatywnej w wysokości pięciokrotności wartości pobranej energii (...)”.

Powyższe stanowiska stoją jednak w sprzeczności z utrwaloną linią orzecznictwa europejskiego.

Przykładowo w wyroku ETS z 14 lipca 2005 r. w sprawie C-435/03: British American Tobacco International Ltd, Newman Shipping & Agency Company NV przeciwko Belgische Staat czytamy, iż: „(...) Kradzież towarów nie stanowi >świadczonej odpłatnie dostawy towarów< w rozumieniu art. 2 VI Dyrektywy Rady nr 77/388/EWG (...) i w związku z tym nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem VAT. Okoliczność, że towary tego rodzaju, jak w postępowaniu przed sądem krajowym, opodatkowane są podatkiem akcyzowym nie ma wpływu na powyższy wniosek (...)”.

Ważne!

Kradzież towarów nie stanowi świadczonej odpłatnie dostawy towarów w rozumieniu art. 2 Dyrektywy Rady i w związku z tym nie jest czynnością opodatkowaną VAT.

Mimo powyższych, nieprzychylnych podatnikom poglądów fiskusa, korzystne dla nich stanowisko zajął także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 26 kwietnia 2007 r. sygn. akt III SA/Wa 4273/06. Czytamy w nim: „(...) Nielegalny pobór energii nie stanowi dostawy w myśl VATU, ponieważ nie prowadzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W związku z powyższym uzyskanie przez dostawcę energii wynagrodzenia (odszkodowania) z tytułu strat poniesionych przy nielegalnym poborze energii nie podlega opodatkowaniu VAT (...)”.

Powyższe orzeczenia sądowe, zarówno ETS, jak i WSA, być może będą miały wpływ na zrewidowanie przez organy podatkowe swoich dotychczasowych poglądów.

Aby jednak nie narażać Czytelnika na jakiekolwiek konsekwencje ze strony organów podatkowych, do których może dojść podczas ewentualnej kontroli podatkowej jego firmy, warto zaproponować, aby wystąpił z wnioskiem o interpretację w tej sprawie. Wskazane jest powołanie się na zacytowany wyrok ETS, jak również przywołany wyrok WSA w Warszawie.

• art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029

Rafał Styczyński

doradca podatkowy