Kiedy odliczenie podatku VAT stanowi nadużycie prawa podatkowego?

Podstawę materialnoprawną zakwestionowania prawa do odliczenia stanowi art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. z 2011 Nr 177, poz. 1054 ze zm.), zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne potwierdzają czynności do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności (tj. czynności prawne dotknięte sankcją nieważności).

Autopromocja

Polecamy produkt: Samochód w firmie 2015 - multipakiet

Działania podatnika muszą być racjonalne

Zdaniem NSA (wyrok NSA z dnia 25 lutego 2015, I FSK 93/14; także wyrok WSA w Bydgoszczy I SA/Bd 378/13) o tym, iż jedynym celem działań podejmowanych przez podatnika jest uzyskanie nienależnego zwrotu podatku VAT, świadczą:

- zawarcie rażąco niekorzystnych umów zabezpieczających interesy wyłącznie jednej ze stron umowy,

Autopromocja

Nowelizacja VAT 2025.
Praktyczny webinar INFORAKADEMII

Sprawdź

- po krótkim czasie obowiązywania ww. umów (3-4 miesiące) jednostronne ich wypowiedzenie, które dopuszczalne było z jakichkolwiek przyczyn,

- zawarcie dzień po wypowiedzeniu umów kolejnych umów między tymi samymi podmiotami, jednak już bez żadnych kar umownych i odszkodowań,

- uzgodnienie w wyniku 1-dniowych negocjacji, że zapłata odszkodowań i kar umownych nastąpi poprzez kompensatę z należnościami wynikającymi z nabytych środków trwałych przy jednoczesnym zrzeczeniu się zwolnienia z opodatkowania dostawy nieruchomości przez podmioty, które w następnym miesiącu składają wnioski o ogłoszenie upadłości, których rozpatrzenie skutkuje ogłoszeniem ich upadłości obejmującej likwidację majątku,

Autopromocja

Sprawozdanie finansowe 2024
Przykłady, schematy, tabele, wzory

Sprawdź

- upadłe spółki nie odprowadzają podatku należnego z tytułu sprzedaży środków trwałych, a nabywca występuje o zwrot podatku naliczonego.

Krótkotrwałe udostępnienie samochodu pracownikowi do celów prywatnych - skutki w VAT

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2025.
Podatki. Rachunkowość. ZUS

Sprawdź

Przyjęcie, że podatnik w sposób w pełni świadomy działał w celu powiększenia swego majątku o korzyści ze zbycia udziałów (własności), a jednocześnie był nieświadomy, że brak zmiany zapisów umów, które sam celowo ukształtował na niekorzyść, spowoduje utratę należącego do niego majątku (ww. spółek) – nie znajduje żadnego logicznego i racjonalnego uzasadnienia, a w związku z tym nie zasługuje na akceptację.

ETS o klauzuli nadużycia prawa

Potwierdzenie wykładni przedstawionym przez NSA można znaleźć w wyroku TSUE o sygnaturze C-255/02 (Halifax), gdzie stwierdzono, iż dla stwierdzenia istnienia nadużycia wymagane jest po pierwsze, aby dane transakcje, poza tym iż spełniają formalne przesłanki przewidziane w odpowiednich przepisach szóstej dyrektywy i ustawodawstwa krajowego transponującego tę dyrektywę, skutkowały uzyskaniem korzyści podatkowej, której przyznanie byłoby sprzeczne z celem tych przepisów. Po drugie, z ogółu obiektywnych okoliczności powinno również wynikać, że zasadniczym celem tych transakcji jest uzyskanie korzyści podatkowej.

Jeżeli stwierdzono istnienie nadużycia, to przeprowadzone transakcje powinny zostać przedefiniowane w taki sposób, aby odtworzyć sytuację, która istniałaby, gdyby nie dokonano transakcji stanowiących nadużycie.

Rozłożenie płatności na raty a odliczenie VAT

Wybór sposobu opodatkowania ma znaczenie

O świadomym ułożeniu transakcji w celu uzyskania zwrotu podatku naliczonego przy jednoczesnym braku odprowadzenia podatku należnego przez podmioty sprzedające świadczy także w sposób dobitny wybór na podstawie art. 43 ust. 10 ustawy o VAT ich opodatkowania.

W sytuacji, gdy transakcje te miały charakter bezgotówkowy, a należny z ich tytułu podatek ciążący na sprzedających spółkach, nie do zaakceptowania jest stanowisko podatnika, że za opcją odstąpienia od zwolnienia przemawiały konieczność uiszczenia przez nią – w przypadku zwolnienia od VAT – podatku PCC oraz dokonania korekt podatku naliczonego przez sprzedawców.

Fakt, że przy zwolnieniu z podatku VAT, PCC ciąży na nabywcy, w żaden sposób nie przemawia za rezygnacją ze zwolnienia z podatku VAT i pogarszaniem swojej sytuacji finansowej.

Podstawa prawna:

- art. 43 ust. 10; art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. c) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 Nr 177, poz. 1054 ze zm.);

- orzecznictwo: I FSK 93/14(NSA w Warszawie),  sprawa C-255/02 Halifax (TSUE), I SA/Bd 378/13 (WSA w Bydgoszczy).

Podyskutuj o tym na naszym FORUM