Wystarczy jedna faktura, żeby zagraniczna spółka mogła odliczyć VAT

Do takich wniosków doszedł NSA w wyroku z 3 listopada 2016 r. (sygn. akt I FSK 53/15). Korzystne rozstrzygnięcie zapadło w sprawie oddziału irlandzkiej spółki, która w Polsce świadczyła usługi księgowe wyłącznie dla klientów zagranicznych.

Pięć lat temu ta sama spółka dwukrotnie przegrała przed sądem kasacyjnym (sygn. akt I FSK 859/10 i I FSK 860/10). NSA uznał wtedy, że podatnik, który dokonuje na terytorium Polski jedynie zakupów – i nie wykonuje jednocześnie czynności opodatkowanych z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT – jest jedynie konsumentem ponoszącym ekonomiczny ciężar podatku, nawet jeżeli zakupy te miały związek z działalnością gospodarczą, ale wykonywaną wyłącznie poza granicami kraju. Nie może więc odliczyć VAT.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Podobny wniosek płynął z wyroku z 15 lipca 2014 r. (sygn. akt I FSK 568/13). Wtedy również sąd kasacyjny odmówił prawa do odliczenia VAT spółce, która za pośrednictwem swojego polskiego oddziału świadczyła usługi poza granicami naszego kraju. NSA nie zgodził się z nią, że za czynności opodatkowane w Polsce można uznać zakup telefonów komórkowych i wykupienie opieki medycznej dla polskich pracowników, których koszty spółka refakturowała na zatrudnionych.

Zmiana wykładni

Tym razem orzeczenie NSA było inne.

Oddziałowi irlandzkiej spółki zależało na tym, aby odliczyć choć część podatku zapłaconego w Polsce w związku m.in. z wynajmem lokali i zaopatrzeniem ich w materiały biurowe.

Spytał więc, czy będzie mógł odliczyć VAT w sytuacji, gdy wykaże w deklaracji podatek należny z tytułu refakturowania na pracownika usługi przejazdu taksówką. Pracownik podróżował w celach prywatnych, dlatego oddział obciążył go należnością za przejazd, którego cena wyniosła zaledwie 22,50 zł brutto.

Istotna była jednak nie sama kwota, tylko miesiąc, w którym doszło do tej czynności. Był to luty 2008 r. Oddział zaczął natomiast regularnie świadczyć usługi księgowe dla polskich firm dopiero w kwietniu 2009 r. Do tego czasu nie wykonywał żadnych czynności, które skutkowałyby powstaniem podatku należnego na terytorium Polski, bo świadczył usługi wyłącznie dla podmiotów zagranicznych.

Wyjątkiem – w jego ocenie – było jednak refakturowanie przejazdu taksówką. Oddział uważał, że z tego właśnie powodu już w lutym doszło do pierwszego odpłatnego świadczenia usług na terytorium Polski. W związku z tym uznał, że już od tego momentu przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Nie dla organów

Innego zdania był dyrektor izby skarbowej. Nie zgodził się z twierdzeniem oddziału, jakoby wydatki poniesione przez niego przed kwietniem 2009 r. pozostawały w związku z działalnością opodatkowaną.

Tego samego zdania był WSA w Gdańsku. Uznał, że refakturując należność za przejazd taksówką, oddział jedynie obciążył pracownika kosztem tej usługi, a nie wykonał czynności opodatkowanej. Tym bardziej że na co dzień oddział świadczy usługi księgowe, a nie przewozowe – podkreślił sąd.

Dodał, że z samego faktu, iż oddział postanowił tak rozliczyć się z pracownikiem, nie wynika jeszcze, że wykonał czynność opodatkowaną.

Na korzyść spółki

NSA uchylił jednak ten wyrok i nakazał sądowi I instancji ponownie rozpatrzeć sprawę (sygn. akt I FSK 642/13). Uznał, że nie ma znaczenia profil działalności podatnika ani jak często wykonuje on dane usługi. Nawet jednorazowe świadczenie nie przesądza automatycznie, że spółka nie może stać się podatnikiem VAT – orzekł. Dodał natomiast, że należy każdorazowo ustalić, czy w odniesieniu do konkretnej czynności spółka występuje w charakterze podatnika.

Sprawa trafiła więc ponownie do WSA w Gdańsku, który tym razem rozstrzygnął ją na korzyść spółki. Skargę kasacyjną na to rozstrzygnięcie złożył dyrektor izby skarbowej, ale przegrał.

NSA orzekł bowiem, że refakturowanie kosztów – choć niezdefiniowane w ustawie o VAT – należy rozpatrywać w kontekście dyrektywy VAT. Wynika z niej, że nawet jeżeli podatnik nie wykonuje samodzielnie usługi, ale we własnym imieniu dostarcza ją nabywcy, to powinien być traktowany tak, jakby tę usługę nabył i wyświadczył. Refakturowanie ma więc – z punktu widzenia konsekwencji w zakresie VAT – tożsame skutki co świadczenie usług – wskazał NSA. ⒸⓅ

Zgodnie z unijnym trybunałem

Wyrok NSA jest także konsekwencją postanowienia Trybunału Sprawiedliwości UE z 21 czerwca 2016 r. (sygn. C-393/15). Sprawa rozpatrywana przez TSUE również dotyczyła polskiego oddziału zagranicznej spółki, z tym że wtedy była to spółka słowacka.

Oddział świadczył usługi na jej rzecz i rozliczał VAT u naszych sąsiadów. Produkował m.in. elementy oprogramowania antywirusowego. Spółka rozliczała więc VAT na Słowacji. Zdarzało się jednak, że oddział sporadycznie dokonywał wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów i usług, a także refakturował towary i usługi na rzecz swoich pracowników.

Sankcje za nierzetelne rozliczanie VAT od 1 stycznia 2017 r.

Odliczenie VAT oddziału spółki - TSUE potwierdził zasadę neutralności podatku VAT

Trybunał uznał, że w takiej sytuacji nie można odmówić polskiemu oddziałowi prawa do odliczenia podatku naliczonego, nałożonego na towary i usługi wykorzystywane na potrzeby czynności opodatkowanych w innym państwie członkowskim (w tym wypadku na Słowacji). Przyjęcie odmiennego stanowiska stałoby bowiem w sprzeczności z zasadą neutralności VAT – uznał TSUE.

Jakub Pawłowski