Które faktury nie uprawniają do odliczenia VAT

Jedną z podstawowych cech podatku VAT jest jego neutralność. Co oznacza, że podatnikom przysługuje prawo do obniżania kwot podatku należnego o poniesiony koszt podatku naliczonego. Prawo do odliczenia VAT nie przysługuje jednak bezwzględnie. W określonych przez ustawodawcę sytuacjach prawo to jest bowiem wyłączone.

Wyłącznie prawa do odliczenia

Zakres przypadków, do których mają zastosowanie wyłączenia prawa do odliczenia VAT określają przepisy art. 88 ustawy o VAT, które stanowią odstępstwo od wspomnianej już podstawowej cech podatku VAT, jaką jest jego neutralność. W związku z tym, przepisów tych nie można interpretować w sposób rozszerzający zakres wyłączenia prawa do odliczenia, ograniczając tym samym zakres przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia.

W świetle przepisów obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika usług noclegowych i gastronomicznych. Przy czym jedyny wyjątek ma zastosowanie w przypadku nabywania posiłków przeznaczonych dla pasażerów przez podatników świadczących usługi przewozu osób. W takich przypadkach, w zakresie, w jakim dochodzi do nabywania usług gastronomicznych, wyłączenie prawa do odliczenia nie ma zastosowania.

Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do wydatków, o których mowa w art. 29a ust. 7 pkt 3 ustawy o VAT. Oznacza to, że podstawa opodatkowania nie obejmuje kwot otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy lub usługobiorcy i ujmowanych przejściowo przez podatnika w prowadzonej przez niego ewidencji na potrzeby podatku.

Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz

Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, z wyłączeniem przypadków gdy kwotę podatku naliczonego stanowi u podatnika, dokonującego okazjonalnie wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu, kwota stanowiąca równowartość 22% kwoty należnej z tytułu dostawy nowego środka transportu, nie wyższa jednak niż kwota podatku zawartego w fakturze stwierdzającej nabycie tego środka lub dokumencie celnym, albo podatku zapłaconego przez tego podatnika od wewnątrzwspólnotowego nabycia tego środka.

Nie stanowi podstawy do obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego kwota podatku naliczonego w przypadku opodatkowania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów na terytorium kraju z powodu podania polskiego numeru VAT UE w sytuacji gdy towary w momencie zakończenia ich wysyłki lub transportu znajdują się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Dokumenty niestanowiące podstawy do odliczenia

Oprócz powyższych wyłączeń dużą grupę stanowią wyłączenia związane z fakturami i dokumentami celnymi. Przepisy określają przypadki gdy formalnie prawidłowo wystawione faktury i dokumenty celne nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu  podatku naliczonego. Oprócz określonych tymi przepisami sytuacji faktury oraz dokumenty celne nie stanowią podstawy do odliczenia VAT, jeżeli zawierają istotne błędy lub braki.

Podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego nie stanowią faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:

1) sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący;

2) transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;

3) wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:

a) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,

b) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,

c) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności;

4) faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;

5) wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.

Przepis dotyczące powyższych wyłączeń mają zastosowanie w takim samym stopniu do wystawianych duplikatów faktur.

Jedno z wyłączeń dotyczy sprzedaży udokumentowanej fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący. Za podmiot nieistniejący, na co wskazują organy podatkowe, uznać należy podmiot, którego nie ma, czyli, innymi słowy, stanowi fikcję przez co nie ma możliwości rzeczywistego wykonania czynności opisanej na fakturze jako przedmiot zdarzenia gospodarczego, kreującego powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT.

Do faktur, które nie stanowią podstawy do odliczenia, należą również faktury stwierdzające czynności, które nie zostały dokonane. Chodzi tu o faktury, które nie dokumentują rzeczywistego obrotu, czyli tzw. faktury puste.

Natomiast faktury wystawione w ramach samofakturowania stanowią dla nabywców podstawę odliczania z nich podatku naliczonego, o ile w ramach określonej przez strony procedury zostały przez podatnika (sprzedawcę) zaakceptowane. Organy podatkowe uznają więc, że prawo do odliczenia z faktur wystawianych w ramach samofakturowania powstaje dopiero w momencie ich zaakceptowania przez sprzedawcę (o ile wcześniej u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy z tytułu danej czynności).

Do faktur, które nie stanowią podstawy odliczenia VAT, należą także te faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze. Faktury te nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w części dotyczącej tych czynności. Wyłączenie to dotyczy faktur wystawianych przez podatników dokonujących dostaw towarów oraz świadczących usługi w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia.