Rozliczenie VAT od pośrednictwa w sprzedaży krajowej i zagranicznej

Sprzedaż krajowa i zagraniczna często jest dokonywana z wykorzystaniem usług świadczonych przez pośredników. W niniejszym artykule omówione zostaną zasady, na jakich pośrednictwo w sprzedaży krajowej i zagranicznej jest opodatkowane VAT.

1. Definicja pośrednictwa

Pośrednictwem nazywamy wykonywanie czynności zmierzających do zawarcia przez inne osoby różnego rodzaju umów. Umowa pośrednictwa jest zatem umową, w której jedna strona (pośrednik) zobowiązuje się wobec drugiej doprowadzić do zawarcia określonej umowy. Jak czytamy w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 21 czerwca 2007 r. w sprawie C-453/05:

(…) pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy.

Umowa pośrednictwa nie jest przy tym umową nazwaną przepisami prawa cywilnego. Jednak często pośrednicy zobowiązują się do stałego pośredniczenia w określonym umową zakresie. Wówczas zawierana umowa jest umową agencyjną, o której mowa w art. 758 Kodeksu cywilnego.

DEFINICJA Umowa agencyjna - przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. Do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie oraz do odbierania dla niego oświadczeń agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie. Autopromocja Webinar: VAT 2025 Sprawdź

Jak przy tym czytamy w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 października 2010 r. (sygn. akt I GSK 720/09):

(…) można wyróżnić dwa typy umów agencyjnych - agencji połączonej z pełnomocnictwem i agencji pośredniczej. W umowie typu przedstawicielskiego usługi agenta polegają na zawieraniu umów w imieniu dającego zlecenie i obejmują dokonywanie czynności prawnych. Agent jest umocowany do zawierania umów w imieniu dającego zlecenie. W tym typie umowy agencyjnej czynnościom prawnym mogą towarzyszyć także czynności faktyczne. W drugim typie umowy agencyjnej - umowie o charakterze pośredniczym - usługi agenta sprowadzają się wyłącznie do czynności faktycznych polegających na pośredniczeniu.

Prowadzi to do wniosku, że pośrednictwo sensu stricto nie obejmuje zawierania umów w imieniu dającego zlecenie. W praktyce jednak pośrednikami są nazywane również osoby, które poza wykonywaniem czynności zmierzających do zawarcia określonej umowy są upoważnione do zawierania tych umów w imieniu dającego zlecenie. Dlatego na użytek niniejszego artykułu przez pośredników należy rozumieć również takie osoby.

2. Miejsce świadczenia usług pośrednictwa w sprzedaży

Z punktu widzenia ustalania miejsca świadczenia usługi pośrednictwa podzielić należy na:

1. usługi pośrednictwa dotyczące nieruchomości,
2. pozostałe usługi pośrednictwa świadczone na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (w szczególności na rzecz osób prywatnych),
3. pozostałe usługi pośrednictwa świadczone na rzecz podatników (tj. na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu VAT).

2.1. Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami

Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym między innymi usług pośredników w obrocie nieruchomościami, jest miejsce położenia nieruchomości (art. 28e ustawy o VAT). W konsekwencji usługi pośrednictwa w obrocie nieruchomościami są zawsze opodatkowane VAT w państwie położenia nieruchomości, której usługi te dotyczą.

Przykład
Polski podatnik pośredniczył w sprzedaży nieruchomości położonej w Hiszpanii. Miejsce świadczenia usługi pośrednictwa znajduje się w tej sytuacji w Hiszpanii (niezależnie od tego, kto jest nabywcą usługi), a więc jej świadczenie nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

(…)

Tomasz Krywan, doradca podatkowy

Fragment artykułu pochodzi z kompleksowej bazy wiedzy INFORLEX. Zamów bezpłatny 14-dniowy dostęp do INFORLEX >> W INFORLEX znajdziesz wszystko o zmianach w prawie i podatkach >>