Co ważniejsze do zastosowania 0% stawki VAT przy WDT - prawo UE czy prawo krajowe?

Prawo Unii Europejskiej

Jednym z najistotniejszych elementów tego porządku jest zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem krajowym. Zasada ta nie jest zapisana wprost w jakimkolwiek wspólnotowym akcie prawnym, tj. nie da się jej wyprowadzić z tych aktów w drodze wykładni językowej. Została ona jednak wyprowadzona z traktów tworzących wspólnotowy porządek prawny przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości za pomocą środków wykładni funkcjonalnej. Cele utworzenia wspólnoty nie zostałyby osiągnięte, gdyby przyjąć, iż prawo wspólnotowe nie jest nadrzędne w stosunku do prawodawstwa poszczególnych krajów członkowskich. Nie inaczej dzieje się w kwestiach podatkowych. Także i w tym obszarze to prawo Unii Europejskiej jest prawem wiodącym w stosunku do praw podatkowych krajów wspólnoty. Co jednak kiedy mamy rozbieżność prawa UE i prawa krajowego?

Autopromocja

Prawo dotyczące stawki 0% VAT

Jeżeli zachodzi rozbieżność pomiędzy prawem krajowym a prawem UE, należy stosować wprost przepisy prawa UE. Często zdarza się, że rządy krajów państw członkowskich nie zdążą dostosować przepisów prawa krajowego lub po prostu nie chcą tego zrobić. W zakresie prawa podatkowego w takim przypadku mamy nowelizację Dyrektywy VAT UE i Rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/1912 z 4 grudnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (dalej: rozporządzenie), które weszło w życie 1 stycznia 2020 r. i wprowadziło katalog dokumentów, które są niezbędne i stanowią podstawę do skorzystania przez podatnika z domniemania, że faktycznie doszło do Wewnątrzwspólnotowej Dostawy Towarów (WDT) i ma on prawo do zastosowania 0% VAT.

Kontrowersje

Największą kontrowersję tej nowelizacji budzi zagadnienie: jak traktować wykonanie transportu towaru przez nabywcę lub na jego rzecz. Aby to ustalić, niezbędne jest poznanie jaka dokumentacja jest potrzebna do rozliczenia się z fiskusem.

Do zastosowania 0% stawki VAT konieczne jest posiadanie (zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN: „posiadać - być właścicielem czegoś, zwykle mającego dużą wartość materialną”) co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów (tzw. dowody z grupy A), które zostały wydane przez dwie różne, niezależne od siebie nawzajem strony, czyli od sprzedawcy i nabywcy, lub jakichkolwiek pojedynczych dowodów (tzw. dowody z grupy A), wraz z jakimikolwiek pojedynczymi niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami (tzw. dowody z grupy B), potwierdzających transport lub wysyłkę, które zostały wydane przez dwie różne strony, które są niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

W związku z brakiem wiedzy, bardzo często sprzedający uważają, iż - z punktu widzenia dokumentów - jeśli kupujący transportuje towar i przekaże sprzedającemu wymienione w rozporządzeniu dokumenty, to sprzedający  ma prawo do stwierdzenia, że u niego  zaszła transakcja WDT co jest wystarczające i uprawnia sprzedającego do skorzystania z 0% VAT. A istotą rzeczy  jest nie stan posiadania dokumentacji tylko jej własności!

Własność dokumentacji w procesie sprzedaży

Przeanalizujmy zatem własność dokumentacji wynikającej z procesu sprzedaży, gdzie kupujący transportuje towar sam lub towar ten jest przewożony na jego rzecz.

Dokumenty z grupy A:

Autopromocja

Webinar: VAT 2025

Sprawdź

1. List przewozowy CMR – to dokument potwierdzający zawarcie umowy przewozu z przewoźnikiem, odpowiednio egzemplarze należą do nadawcy, odbiorcy, przewoźnika i kontroli. Nadawcą natomiast (art. 4 i 9 konwencji CMR) jest osoba, która zleca przewóz towaru przewoźnikowi – dokument kupującego.
2. Konosament - to dokument potwierdzający zawarcie umowy przewozu z przewoźnikiem w przewozach morskich. Jest to dowód przyjęcia ładunku oznaczonego w tym dokumencie do przewozu na statek, jest dokumentem legitymującym do dysponowania tym ładunkiem oraz do jego odbioru - dokument kupującego.
3. Faktura za przewóz lotniczy – dokument potwierdzający wykonanie zleconej usługi transportu lotniczego. Tajemnica handlowa pomiędzy kupującym a wykonującym usługę – dokument kupującego.
4. Faktura od przewoźnika towarów – dokument potwierdzający wykonanie zleconej usługi transportu towaru. Tajemnica handlowa pomiędzy kupującym a wykonującym usługę – dokument kupującego.

Dokumenty z grupy B:

5. Polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów. Zawarta polisa jest dokumentem potwierdzającym zawarcie umowy ubezpieczenia między ubezpieczającym (klientem) a ubezpieczycielem – dokument kupującego.
6. Dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów – zgodnie z orzecznictwem polskich sądów przelew nie jest potwierdzeniem przemieszczenia towaru tylko zapłatą za przeniesienie prawa własności.
7. Dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, np. notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia – przy WDT bardzo rzadko spotykane sytuacje.
8. Poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim – dokument sprzedającego.

Zatem po analizie własności dokumentacji można stwierdzić, że sprzedający może być w posiadaniu tylko i wyłącznie jednego dokumentu i to w dodatku z grupy B -  pisemnego oświadczenia nabywcy potwierdzającego, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy, oraz wskazującego państwo członkowskie przeznaczenia towarów. Takie pisemne oświadczenie, w związku z tym, że określa: datę wystawienia, nazwę lub imię i nazwisko oraz adres nabywcy, ilość i rodzaj towarów, datę i miejsce przybycia towarów, w przypadku dostawy środków transportu numer identyfikacyjny środków transportu, identyfikację osoby przyjmującej towary na rzecz nabywcy -  nie będzie spełniało wymogów formalno – prawnych do zastosowania 0% VAT zgodnie z przepisami prawa UE.

Autopromocja

Kasowy PIT 2025 – webinar.
Nowe przepisy

Sprawdź

Ochrona interesów firmy

Żadne objaśnienia podatkowe wydane przez Ministerstwo Finansów w sprawie stosowania stawki 0% przy WDT nie zabezpieczają interesów firmy. Należy przyjrzeć się transakcjom handlowym nie tylko z punktu widzenia przebiegu procesu, ale również posiadania dokumentacji, której podmiot gospodarczy będzie niepodważalnym właścicielem. Zatem sugeruję, zwłaszcza przedsiębiorcom sprzedającym towary, renegocjację swoich kontraktów handlowych i przejście na sprzedaż towaru z gestią transportową, aby mieć niepodważalne dowody w sprawie przemieszczenia sprzedawanego towaru wymagane przepisami prawa i klasyfikującymi się zarówno do dokumentacji w grupie A jak i B.

O Autorze:

dr Izabella Tymińska, ekspert ds. ceł, prawa celnego, handlu zagranicznego

Zajmuje się doradztwem z zakresu przepisów prawa celnego, importu i eksportu towarów i usług, analizą finansowo-ekonomiczną kontraktów międzynarodowych. Specjalizuje się w sprawach z tzw. „górnej półki trudności” - zawiłych i nietypowych. Wieloletni pracownik Urzędu Celnego. Przez wiele lat pracowała dla firm logistycznych i spedycyjnych, gdzie piastowała m.in. funkcję członka zarządu. Jest wykładowcą na Akademii Sztuki Wojennej na Wydziale Zarządzania i Dowodzenia w Instytucie Logistyki w Warszawie. Wykładała w Szkole Wyższej w Warszawie ALMAMER, Wyższej Szkole Cła i Logistyki czy Uczelni Techniczno – Handlowej. Absolwentka Ekonomii, Logistyki, Stosunków Międzynarodowych, Zarządzania oraz Ekonomiki Obronności.

https://www.linkedin.com/in/dr-izabella-tymińska-ekspert-celny/

https://www.facebook.com/Ekspert.celny.Doradztwo.celne/

http://ekspertcelny.eu/