Import usług z tytułu zaciągniętej pożyczki - rozliczenie VAT

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej jako VAT) podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju [art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej jako ustawa o VAT)].

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Warto podkreślić, że aby dane świadczenie stanowiło usługę muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

- nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
- świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Dana czynność podlega opodatkowaniu VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za świadczoną usługę.

Polecamy: 500 pytań o VAT odpowiedzi na trudne pytania z interpretacjami Ministerstwa Finansów (PDF)

Polecamy: Przewodnik po zmianach w ustawie o rachunkowości 2015/2016 (PDF)

Definicji umowy pożyczki należy szukać w regulacjach prawa cywilnego. Tak więc, na gruncie kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 kodeksu cywilnego).

Z uwagi na to, że umowy pożyczki podlegają oprocentowaniu, co wiąże się z zapłatą odsetek przez pożyczkobiorcę na rzecz pożyczkodawcy, umowę pożyczki uznać należy za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. Odsetki otrzymane przez pożyczkodawcę z tytułu pożyczek stanowią bowiem wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczek. Nabywca pożyczki jest zatem beneficjentem pożyczki (z uwagi na to, że pożyczka zwiększa jego zasoby finansowe). Z umową pożyczki łączy się świadczenie wzajemne ze strony pożyczkobiorcy w postaci płaconych przez niego odsetek, stanowiących wynagrodzenie dla pożyczkodawcy za wyświadczoną usługę (udzieloną pożyczkę).

Pamiętać należy, że aby dana czynność (w naszym przypadku umowa pożyczki) podlegała opodatkowaniu VAT to musi być wykonana przez podatnika. Na gruncie art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zatem, aby umowa pożyczki podlegała VAT to oprócz tego, że umowa ta powinna spełniać przesłanki usługi w rozumieniu ustawy o VAT, koniecznym jest by usługa ta (pożyczka) świadczona była przez podmiot będący podatnikiem VAT (niezależnie czy będzie to bank, inna instytucja finansowa, czy inny podmiot udzielający pożyczki w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej).

Dla prawidłowego rozliczenia VAT w przypadku świadczenia usług istotne jest określenie miejsca świadczenia danej usługi. Od określenia miejsca świadczenia zależeć będzie bowiem, czy dana usługa podlegać będzie opodatkowaniu VAT w Polsce czy w innym kraju.

Generalnie, miejsce świadczenia (kraj opodatkowania) usług określa się zgodnie z zasadą zawartą w art. 28b ust.1 ustawy o VAT, według której miejscem świadczenia (krajem opodatkowania) usług, w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Biuletyn VAT

VAT po zmianach od 1 lipca 2015 r.

Dodatkowo dla rozliczenia VAT, poza określeniem miejsca świadczenia konieczne jest wskazanie podatnika zobowiązanego do dokonania tego rozliczenia.

W odniesieniu do omawianego w niniejszym artykule przykładu dotyczącego nabywania usługi pożyczki od pożyczkodawcy będącym podmiotem zagranicznym, nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski zastosowanie znajdą regulacje dotyczące importu usług. W imporcie usług zastosowano zasadę samoobliczenia podatku przez nabywcę usługi. Jeżeli zatem usługodawca (w naszym przypadku pożyczkodawca) jest podatnikiem nieposiadającym siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, to podatnikiem VAT (czyli podmiotem zobowiązanym do rozliczenia pożyczki) jest podmiot nabywający usługę (w naszym przypadku pożyczkobiorca) (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT). Z uwagi na powyższe, nabywca usługi (pożyczkobiorca) powinien rozpoznać po swojej stronie import usług oraz w związku z tym rozliczyć podatek.

Do rozstrzygnięcia pozostaje jeszcze kwestia uznania umowy pożyczki jako usługi zwolnionej z podatku VAT. W przepisach ustawy o VAT przewidziane zostało zwolnienie dla usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także dla zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT). Udzielenie pożyczki przez pożyczkodawcę podlega zatem zwolnieniu od VAT.

Podsumowując, udzielenie pożyczki stanowi czynność podlegającą rozliczeniu w zakresie podatku VAT. Jest to czynność zwolniona z opodatkowania VAT (zw).  Udzielenie pożyczki przez pożyczkodawcę nieposiadającego siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski, stanowi dla pożyczkobiorcy import usług podlegający opodatkowaniu w Polsce. W konsekwencji, rozliczenie VAT z tytułu przedmiotowych usług powinno zostać dokonane przez pożyczkobiorcę.

Marcelina Fabia, Konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o. o