Jak rozliczyć VAT przy świadczeniach złożonych

Problem pojawia się zwłaszcza, gdy jedno świadczenie, w ramach świadczenia złożonego, jest opodatkowane inną stawką VAT niż inne wchodzące w skład świadczenia złożonego.

Za świadczenie złożone uznawane jest jedno świadczenie, na które łącznie składa się dwa lub nawet kilka oddzielnych świadczeń. Świadczenia te muszą być ze sobą tak połączone, że ich rozdzielenie byłoby nieracjonalne gospodarczo i w pewnym sensie sztuczne.

Jeśli rozdzielenie byłoby możliwe, nie będziemy mieć do czynienia ze świadczeniem złożonym (przynajmniej nie dla celów podatku VAT) i wówczas zbadana powinna być wartość każdego z nich z osobna i ustalona odpowiednia stawka podatkowa dla poszczególnych świadczeń.

Zobacz: Stawki VAT w 2011 roku

Możliwe byłoby również uznanie świadczenia za złożone, gdy jedno z poszczególnych świadczeń wyraźnie dominuje nad drugim, tzn. jest świadczeniem głównym, a pozostałe są tylko pomocnicze i mają na celu np. zwiększenie jakości usług.

Wyraźna przewaga jednego świadczenia mogłaby uzasadniać rozliczanie za pomocą jednej stawki podatkowej i brak rozdzielania dla celów ustalenia podatku VAT, nawet gdyby było to możliwe. Istotne jest, aby świadczenia pomocnicze nie były dla Klientów faktycznym celem, a jedynie dodatkiem.

Problematyka świadczenia złożonego była już niejednokrotnie przedmiotem rozważań sądów, tak w Polsce jak i w Europie. Niezależnie od tego nadal nie mamy do czynienia z utrwaleniem się jednolitego poglądu w tej kwestii. Zasadniczo z orzecznictwa wynika dążenie do rozdzielania świadczeń i przyporządkowywania im odpowiednich stawek podatkowych.
W takim tonie wypowiadał się Europejski Trybunał Sprawiedliwości, a za nim do podobnych wniosków dochodziły sądy w Polsce.

W wyroku ETS z dnia 11 czerwca 2009 r. w sprawie RLRE Tellmer Property sro vs. Finanční ředitelství v Ústí nad Labem, C-572/07, Trybunał wyraźnie wskazał, że „za zasadę przyjęte jest odrębne traktowanie VAT każdego ze świadczeń. Dopiero jeżeli kilka świadczeń jest ze sobą funkcjonalnie powiązanych w taki sposób, że wyodrębnianie ich byłoby działaniem sztucznym, a ponadto niektóre ze świadczeń (tzw. świadczenia pomocnicze) nie stanowią dla nabywców celu samego w sobie, wówczas dla celów VAT nie należy wyodrębniać takich pojedynczych świadczeń, a całość usługi powinna być traktowana jednolicie dla celów VAT.”

Widać więc, że odrębne ustalanie stawek VAT dla każdej ze świadczonych usług z osobna nie jest wskazane, gdy świadczenia są ze sobą niejako nierozerwalnie połączone. Problem pojawia się właśnie w wykazaniu, że dokładnie taka sytuacja ma miejsce w konkretnym przypadku. Nie istnieje bowiem żaden zbiór świadczeń uznawanych za złożone, w ustawie o podatku VAT pojęcie to nie zostało zdefiniowane, należy więc zawsze ze szczególną uwagą przeanalizować każdą z indywidualnych sytuacji, w której zastosowanie miałaby znaleźć koncepcja świadczeń złożonych oraz wynikające z niej konsekwencje na gruncie VAT, co wcale nie jest proste, a ciężar dowodu co do możliwości objęcia danej czynności niższą stawką ciąży na podatniku dokonującym tej czynności.