Czy składki członkowskie to wynagrodzenie za usługi opodatkowane VAT?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej "ustawą o VAT", opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Przy czym, przez pojęcie „usługa” należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie).

Z kolei, żeby móc uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, ponadto w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Wobec tego, świadczeniu powinien odpowiadać stosowny ekwiwalent, przy czym, nie musi on być wcale wyrażony w pieniądzu. Usługą jest jednakże takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni jego konsument (beneficjent), odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 3 marca 1994 r. w sprawie  C-16/93 wynika, że świadczenie jest realizowane za wynagrodzeniem wyłącznie wtedy, gdy istnieje związek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, w ramach którego można mówić o wzajemnym świadczeniu polegającym na tym, że wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę za usługę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługę świadczoną na rzecz usługobiorcy.

W kontekście analizowanego zagadnienia, aby ustalić czy składka członkowska podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług konieczne jest ustalenie wpierw, czy czynność wpłaty składki skutkuje uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wpłacającego. Może to mieć jedynie miejsce w konkretnych okolicznościach danej sprawy, jednakże można stwierdzić ogólnie, że tego rodzaju bezpośrednia korzyść będzie miała miejsce, jeżeli członek stowarzyszenia otrzyma konkretne świadczenie ze strony stowarzyszenia. Wówczas może dojść do świadczenia usługi przez stowarzyszenie na rzecz jego członka. Albowiem spełnione będą przesłanki, w ramach których wystąpi świadczeniodawca oraz beneficjent świadczenia, a spełnionemu świadczeniu będzie odpowiadał ekwiwalent w postaci składki członkowskiej.  

Jeżeli natomiast składki są konsumowane na działalność statutową danej organizacji, w ramach której jej członek może korzystać z ogólnie oferowanych świadczeń, nie może być mowy o konkretnym świadczeniu na jego rzecz. Albowiem, stowarzyszenie wypełnia swoje zadania na rzecz określonej (bardziej lub mniej ściśle) grupy, czy też społeczności. Wówczas wpłacane składki nie rodzą po stronie stowarzyszenia jakiegokolwiek zobowiązania do dokonywania określonych świadczeń na rzecz konkretnego podmiotu, w tym członka stowarzyszenia, a jedynie służą realizacji celów statutowych. Tym samym, tego rodzaju składki nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Paweł Terpiłowski, Radca prawny / Kierownik Zespołu ds. Podatków Pośrednich
ECDP Tax Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp. k.

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT