REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

VAT od towarów i majątku odziedziczonej firmy

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Dziennik Gazeta Prawna
Największy polski dziennik prawno-gospodarczy
VAT od towarów i majątku odziedziczonej firmy
VAT od towarów i majątku odziedziczonej firmy
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy i podatnika VAT nie mają obowiązku sporządzenia remanentu i zapłaty VAT od towarów i majątku firmowego pozostawionego przez zmarłego - jeżeli kontynuują jego biznes. Taki precedensowy wyrok wydał 2 stycznia 2020 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, uchylając niekorzystne dla spadkobierców stanowisko fiskusa.

– To świetna wiadomość. Mam nadzieję, że wyrok ten zapoczątkuje trwałą linię orzeczniczą – komentuje Łukasz Karpiesiuk, doradca podatkowy i partner w SSW.

REKLAMA

Warszawski sąd przypomniał, że opodatkować można tylko konsumpcję, a więc gdy przedsiębiorstwo kończy swój byt i składniki jego majątku są przenoszone do majątku prywatnego.

Natomiast żądanie remanentu likwidacyjnego i zapłacenia VAT od niego w sytuacji, gdy następcy zmarłego biznesmena kontynuują działalność gospodarczą, naruszałoby zasadę neutralności VAT.

WSA w Warszawie uznał, że żądanie fiskusa narusza zasadę neutralności VAT.

REKLAMA

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 stycznia 2020 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 791/19) jest niezmiernie ważny dla spadkobierców, którzy przejmują biznes po śmierci przedsiębiorcy. Zasadniczo mieli oni skorzystać na uchwalonych półtora roku temu przepisach o zarządzie sukcesyjnym, ale w praktyce stało się inaczej – ich sytuacja się pogorszyła. Stało się tak z powodu VAT, którego zaczął nagle żądać od spadkobierców fiskus. Pisaliśmy o tym m.in. w artykule „Ustawa o zarządzie sukcesyjnym wymusiła VAT po śmierci przedsiębiorcy” (DGP nr 237/2019).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Interpretację fiskusa podważył właśnie wyrok warszawskiego WSA. Zdaniem ekspertów to jedyna słuszna wykładnia. Wyrok jest jednak nieprawomocny, ostateczne stanowisko zajmie więc zapewne Naczelny Sąd Administracyjny.

Polecamy: Przewodnik po zmianach przepisów 2019/2020

Polecamy: Instrukcje VAT

Spis z natury

Przypomnijmy, że źródłem problemów stały się zmiany w VAT wprowadzone równolegle z ustawą o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1629). Ustawa ta przewiduje nowy rodzaj podmiotu – przedsiębiorstwo w spadku. Ma ono kontynuować rozliczenia podatkowe zmarłego przedsiębiorcy, m.in. z tytułu VAT i podatku dochodowego.

Prawa podatkowe i obowiązki przedsiębiorstwa w spadku wykonuje zarządca sukcesyjny.

Na powołanie zarządcy ustawa daje określony czas. Gdy upłynie, a zarządcy nie ma, powstają konsekwencje podatkowe. Jedną z nich jest wymóg sporządzenia tzw. remanentu likwidacyjnego (spisu z natury) i zapłaty VAT od niesprzedanych towarów (o ile przy ich nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia). Obowiązek ten wynika wprost z dodanego w 2018 r. art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Zgodnie z nim obowiązek sporządzenia remanentu powstaje w przypadku:

  • wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, albo
  • wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego (na co są dwa miesiące), gdy spadkobierca złożył naczelnikowi urzędu skarbowego pismo o kontynuowaniu prowadzenia przedsiębiorstwa zmarłego (na podstawie art. 12 ust. 1c ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 63).

REKLAMA

W takiej sytuacji organy podatkowe żądają więc sporządzenia spisu z natury i zapłaty VAT od towarów (nie tylko handlowych, ale i majątku trwałego) wynikających z tego remanentu. Przykładem interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 września br. (sygn. nr 0114-KDIP1-3.4012.244.2019.2.RMA).

Wcześniej, przed wejściem w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym, nie było obowiązku sporządzania remanentu i płacenia VAT od majątku pozostałego po śmierci przedsiębiorców. Paradoksalnie więc przed zmianami spadkobiercy byli w lepszej sytuacji.

Córka kontynuowała

Sprawa rozpatrzona przez warszawski sąd dotyczyła właśnie wspomnianej interpretacji dyrektora KIS. Chodziło o kobietę, która odziedziczyła firmę po matce. Biznes był jej znany, bo sama prowadziła już własną działalność o takim samym profilu. Złożyła więc w urzędzie skarbowym pismo o kontynuowaniu działalności matki.

Następnie stała się wyłącznym właścicielem przedsiębiorstwa. W efekcie firma matki została wykreślona z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz z ewidencji NIP.

Fiskus żąda podatku

Gdy minął termin na powołanie zarządcy sukcesyjnego, dyrektor KIS uznał, że spadkobierczyni musi sporządzić spis z natury i zapłacić VAT. Na potwierdzenie przywołał wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-229/15, z którego wynikało, że jeżeli podatnik kończy działalność i zatrzymuje towary, a wcześniej odliczył od nich VAT, to musi zapłacić od nich podatek (nawet gdy są to środki trwałe i upłynął okres korekty VAT naliczonego).

Kobieta się z tym nie zgadzała. Uważała, że skoro złożyła w urzędzie skarbowym informację o kontynuowaniu działalności matki, to nie doszło do żadnej likwidacji firmy, więc nie ma potrzeby sporządzania remanentu.

Podkreślała, że nawet gdyby powstał obowiązek sporządzenia remanentu likwidacyjnego, to zgodnie z ustawą o VAT (art. 14 i 15 ustawy) ciążyłby on na przedsiębiorstwie w spadku, bo z przepisów wynika, że to ono jest podatnikiem. Przestaje nim być w momencie wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządu sukcesyjnego. Skoro zatem uprawnienie to wygasło i nie ma już przedsiębiorstwa w spadku, to nie ma też podmiotu, który mógłby sporządzić spis z natury.

WSA: naruszenie neutralności VAT

Rozpatrując skargę spadkobierczyni, WSA w Warszawie dokonał interpretacji celowościowej i systemowej. Uznał, że co prawda przepis o VAT (art. 14 ust. 1 pkt 3) wprowadzony ustawą o zarządzie sukcesyjnym nakazuje opodatkowanie nabytych towarów, ale nie można go rozpatrywać w oderwaniu od zasad ogólnych VAT. Skoro spadkobierczyni kontynuuje działalność po matce i wykonała czynności spadkowe, to oznacza, że odziedziczony przez nią majątek stał się majątkiem jej przedsiębiorstwa.

Sąd uznał, że stosowanie wprost art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT w oderwaniu od celu tego podatku byłoby sprzeczne z zasadą neutralności VAT. Celem systemu VAT (a w szczególności celem art. 14) jest bowiem opodatkowanie konsumpcji. W tym przypadku do niej nie dochodzi; nie można mówić ani o konsumpcji, ani o przeniesieniu składników majątku do jej majątku prywatnego jako spadkobiercy – orzekł sąd.

Przywołał wyrok NSA z 2015 r. (sygn. akt I FSK 1996/13), z którego również wynikało, że na mocy art. 14 można opodatkować jedynie konsumpcję, a więc gdy przedsiębiorstwo kończy swój byt i środki trwałe oraz inne składniki majątku stają się elementem majątku prywatnego.

Gdy powołano zarządcę

Spraw o opodatkowanie VAT spisu z natury po śmierci przedsiębiorcy będzie zapewne przybywać. Kolejną interpretację dotyczącą tego problemu, również niekorzystną dla podatnika, dyrektor KIS wydał 6 grudnia 2019 r. (nr 0112-KDIL4.4012.445. 2019.2.JK).

Stan faktyczny różnił się nieco od sprawy rozstrzygniętej przez WSA w Warszawie. Podatniczka, która chciała kontynuować działalność po zmarłym mężu, sama stała się bowiem zarządcą sukcesyjnym. Zgłosiła zamiar kontynuowania działalności i była przekonana, że nie musi przeprowadzać remanentu likwidacyjnego ani płacić podatku na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Tłumaczyła, że w jej przypadku nie można mówić o zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej, a żądanie VAT byłoby niezgodne z zasadą neutralności tego podatku. Byłby on bowiem dla niej trwałym ciężarem ekonomicznym, mimo że towary będą nadal wykorzystywane do działalności opodatkowanej.

Zwróciła też uwagę na uzasadnienie do projektu ustawy o zarządzie sukcesyjnym. Celem tej ustawy – przypomniała – było zapewnienie ciągłości funkcjonowania rodzinnych przedsiębiorstw, które generują dla budżetu niemałe zyski.

Dyrektor KIS uznał jednak, że spis z natury musi być sporządzony, a VAT zapłacony. Wyjaśnił, że kontynuatorem działalności zmarłego męża jest przedsiębiorstwo w spadku, którym podatniczka kieruje jako zarządca sukcesyjny. Zarząd ten wygaśnie z chwilą zarejestrowania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. W tym momencie zadziała art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, z którego jasno wynika, że w przypadku wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego powstaje obowiązek sporządzenia spisu z natury i opodatkowania towarów, i to nie tylko własnej produkcji, lecz wszystkich, które do śmierci przedsiębiorcy nie zostały sprzedane.

NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!


Co dalej

Zdaniem ekspertów, gdyby fiskus upierał się przy swojej wykładni i nadal żądał podatku, to w świetle obowiązujących przepisów korzystniej jest nie zawiadamiać naczelnika urzędu skarbowego o kontynuowaniu działalności po zmarłym. Pisaliśmy o tym w artykule „(Nie)korzystna sukcesja: fiskus chce VAT od spadku. Choć firma działa dalej” (DGP nr 246/2019).

Doradcy podatkowi liczą jednak na to, że wykładnia dyrektora KIS nie ostanie się w sądach i inne składy orzekające, w tym NSA, podzielą tezę najnowszego orzeczenia WSA w Warszawie. ©℗

Opinia: To korzystny wyrok
Łukasz Karpiesiuk doradca podatkowy i partner w SSW:

Mam nadzieję, że wyrok WSA w Warszawie zapoczątkuje trwałą linię orzeczniczą, tym bardziej że sąd wprost nawiązał do wcześniejszego orzecznictwa NSA, z okresu sprzed wejścia w życie ustawy o zarządzie sukcesyjnym.
Organy skarbowe błędnie próbowały uzasadniać literalne stosowanie art. 14 ust. 1 pkt 3 orzecznictwem TSUE dotyczącym przejęcia aktywów z
działalności gospodarczej do majątku prywatnego (zgodnie z którym takie przesunięcie należy traktować na równi z konsumpcją). W tym przypadku zupełnie jasne jednak było, że towary nabyte w spadku będą nadal wykorzystywane w działalności opodatkowanej. Nie ma więc mowy o konsumpcji (która powinna być opodatkowana VAT) – jest tu kontynuacja działalności, a podatek VAT musi być neutralny dla przedsiębiorcy.

Bardzo więc cieszy, że fundamentalna zasada neutralności VAT, wynikająca z
dyrektywy, stosowana jest w ramach wykładni prowspólnotowej w orzecznictwie polskich sądów, co w tym wypadku pozwoliło sądowi do pewnego stopnia „naprawić” nieprecyzyjne przepisy z ustawy o zarządzie sukcesyjnym.

 

Łukasz Zalewski

Zapisz się na newsletter
Chcesz uniknąć błędów? Być na czasie z najnowszymi zmianami w podatkach? Zapisz się na nasz newsletter i otrzymuj rzetelne informacje prosto na swoją skrzynkę.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Księgowość
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Uproszczenia w podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy coraz bliżej wejścia w życie

Senat przyjął nowelizację ustawy o podatku od spadków i darowizn. Nowe przepisy mają uprościć formalności przy sprzedaży majątku otrzymanego od najbliższej rodziny oraz zlikwidować comiesięczne deklaracje podatkowe przy rentach prywatnych. Ustawa wraca teraz do Sejmu.

Zaczynasz działalność gospodarczą? Tak można obniżyć składki ZUS na początku działania firmy [komunikat ZUS]

Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z kosztami, szczególnie na starcie. Dlatego początkujący przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg, które pozwalają płacić niższe składki na ubezpieczenia społeczne albo nie płacić ich wcale. Do najważniejszych form wsparcia należą: ulga na start, preferencyjne składki, „Mały ZUS Plus” czy wakacje składkowe.

Darowizna dla córki z konta firmowego taty: Czy taki przelew korzysta ze zwolnienia podatkowego? KIS wyjaśnia

Skarbówka potwierdził, że przekazanie środków pieniężnych bezpośrednio z konta firmowego spółki, której darczyńca jest wspólnikiem, na konto obdarowanego – przy spełnieniu ustawowych formalności – może korzystać ze zwolnienia z podatku od darowizn. To jest dobra wiadomość dla podatników.

Ulga dla spadkobierców i przejrzystość dla podatników. Nowości w ustawie podatku od spadków i darowizn już wkrótce

Jest projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn, który umożliwi przywrócenie terminu zgłoszenia spadku w wyjątkowych przypadkach oraz doprecyzuje moment powstania obowiązku podatkowego. Zmiany mają uprościć procedury, zwiększyć przejrzystość i wspierać sukcesję firm rodzinnych.

REKLAMA

KSeF 2.0: firmy będą miały tylko 4 miesiące na testy. Co warto zrobić już teraz?

W czerwcu 2025 r. – zgodnie z harmonogramem – Ministerstwo Finansów udostępniło dokumentację interfejsu API KSeF 2.0. Jest to jednak materiał dla integratorów systemów i dostawców oprogramowania. Firmy wciąż czekają na udostępnienie środowiska testowego, które zaplanowano na koniec września. Konkretne testy będą więc mogły zacząć się dopiero w październiku. Tymczasem obowiązek korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur dla części firm wchodzi już w lutym – oznacza to niewiele czasu na przygotowanie.

Projekt ustawy wdrażającej obowiązkowy KSeF po pierwszym czytaniu w Sejmie. Co się zmienia? [komentarz eksperta]

W dniu 9 lipca 2025 r., Sejm przeprowadził pierwsze czytanie i skierował do prac w komisji finansów projekt ustawy zakładającej wdrożenie obowiązkowego Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Wszystkie kluby i koła poselskie zapowiedziały dalsze prace nad projektem. Prace legislacyjne wchodzą w końcową fazę. Z coraz większą pewnością możemy więc stwierdzić, że obowiązkowy KSeF będzie wdrażany w dwóch etapach - od 1 lutego 2026 i od 1 kwietnia 2026 r.

Podatek u źródła 2025: Objaśnienia podatkowe ministra finansów dot. statusu rzeczywistego właściciela. Praktyczne szanse i nieoczywiste zagrożenia

Po latach oczekiwań i licznych postulatach ze strony środowisk doradczych oraz biznesowych, Ministerstwo Finansów opublikowało długo zapowiadane objaśnienia dotyczące statusu rzeczywistego właściciela w kontekście podatku u źródła (WHT). Teraz nadszedł czas, by bardziej szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym zagadnieniom. Dokument z 3 lipca 2025 r., opublikowany na stronie MF 9 lipca, ma na celu rozwianie wieloletnich wątpliwości dotyczących stosowania klauzuli „beneficial owner”. Choć sam fakt publikacji należy ocenić jako krok w stronę większej przejrzystości i przewidywalności, nie wszystkie zapisy spełniły oczekiwania.

Polski podatek cyfrowy jeszcze w tym roku? Rząd nie ogląda się na Brukselę

Choć Komisja Europejska wycofała się z planów nałożenia podatku cyfrowego, Polska idzie własną drogą. Minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski zapowiada, że projekt ustawy będzie gotowy do końca roku.

REKLAMA

KSeF 2026: koniec z papierowymi fakturami, zmiany w obiegu dokumentów i obsłudze procesu sprzedaży w firmie

W przyszłym roku w Polsce zostanie uruchomiony obowiązkowy system fakturowania za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Obowiązek ten wejdzie w życie na początku 2026 roku i wynika z procedowanego w Parlamencie projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług. Aktualny postęp prac legislacyjnych nad projektem, oznaczonym numerem druku 1407, można śledzić na stronach Sejmu.

Składki ZUS dla małych firm w 2025 roku - preferencje: ulga na start, mały ZUS plus i wakacje składkowe

Ulga na start, preferencyjne składki, czy „Mały ZUS plus”, a także wakacje składkowe – to propozycje wsparcia dla małych przedsiębiorców. Korzyści to możliwość opłacania niższych składek lub ich brak. Warto też zwrócić uwagę na konsekwencje z tym związane. ZUS tłumaczy kto i z jakich ulg może skorzystać oraz jakie są zagrożenia z tym związane.

REKLAMA