Skutki podatkowe powiązań między firmami
REKLAMA
SPIS TREŚCI
PORADY PRAWNE
- Czy wspólnik może świadczyć usługi dla spółki
- Czy szacuje się dochód od nieoprocentowanej pożyczki
- Jak określić wartość obrotu dla celów VAT
Podmioty powiązane
Zgodnie z treścią art. 25 ustawy o PIT, podmioty powiązane to takie, które łączą zależności typu kapitałowego (w przypadku gdy jeden z nich posiada co najmniej 5 proc. udziałów w drugim lub dysponuje w nim prawem głosu wynoszącym co najmniej 5 proc. wszystkich praw głosu) lub personalnego (zarówno o charakterze powiązań rodzinnych, jak i innych osobowych - np. te same osoby w kierownictwie obydwu podmiotów). Trzeba zaznaczyć, że przepisy dotyczące omawianej kwestii odnoszą się także do powiązań o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo powiązań majątkowych pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach. Przez pojęcie powiązań rodzinnych rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.
REKLAMA
WAŻNE
Przez pojęcie powiązań rodzinnych rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia
Trzeba zaznaczyć, że w przypadku zawarcia transakcji z podmiotami powiązanymi strony mogą, zgodnie z zasadą swobody umów, dowolnie ustalać warunki transakcji. W sytuacji jednak, gdy warunki takich transakcji różnią się od tych, które ustaliłyby między sobą podmioty niezależne, spółka może w efekcie nie wykazywać dochodów albo wykazywać dochody niższe od tych, jakich można by oczekiwać, gdyby te powiązania nie istniały. W tej sytuacji istnieje ryzyko, iż władze podatkowe oszacują dochody spółki oraz określą podatek dochodowy bez uwzględnienia warunków, które wynikają z tych powiązań (zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o PIT). Ustawa określa, że jeżeli w wyniku powiązań istniejących między podmiotami biorącymi udział w transakcji zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały - dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
WAŻNE
Ustawa określa, że jeżeli w wyniku powiązań istniejących między podmiotami biorącymi udział w transakcji zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały - dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań
Konieczna dokumentacja
Zgodnie z art. 25a ustawy PIT, podmioty dokonujące transakcji z podmiotami powiązanymi lub transakcji z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową (chodzi tutaj przede wszystkim o tzw. raje podatkowe) są obowiązane do sporządzania odpowiedniej dokumentacji podatkowej dotyczącej tych transakcji. W przypadku jej nieprzedstawienia dodatnia różnica między dochodem ustalonym przez organ i zadeklarowanym przez podatnika będzie podlegać opodatkowaniu stawką 50 proc. Dokumentacja podatkowa powinna obejmować transakcje zawierane z podmiotami powiązanymi od 1 stycznia 2001 r.
Obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej dotyczy:
• transakcji z podmiotami powiązanymi, których wartość przekracza w danym roku podatkowym równowartość:
- 100 tys. euro, jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20 proc. kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki;
- 30 tys. euro - w przypadku świadczenia usług sprzedaży lub udostępniania wartości niematerialnych i prawnych;
- 50 tys. euro w pozostałych przypadkach
oraz
• transakcji z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium kraju stosującego szkodliwą konkurencję podatkową mającymi siedzibę w rajach podatkowych. Obowiązek informacyjny dotyczy tutaj transakcji, których wartość przekracza w danym roku podatkowym równowartość 20 tys. euro.
WAŻNE
Dokumentacja podatkowa powinna obejmować transakcje zawierane z podmiotami powiązanymi od 1 stycznia 2001 r.
Należy zaznaczyć, że powyższe wartości, które zostały wyrażone w euro, przeliczać należy na walutę polską według średniego kursu ogłaszanego przez NBP obowiązującego w ostatnim dniu roku podatkowego poprzedzającego rok podatkowy, w którym transakcja została zawarta. Zatem w sytuacji, gdy dokumentowana transakcja miała miejsce w 2007 roku, kurs przeliczeniowy należy zastosować z 31 grudnia 2006 r. Jeśli na ten dzień kurs nie zostałby ogłoszony, za podstawę należałoby przyjąć kurs z ostatniego dnia roboczego tego roku.
Jak zostało to zaznaczone wyżej, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, wszelkie transakcje z podmiotem powiązanym mogą być kontrolowane pod kątem ich zgodności z warunkami rynkowymi i zasadą ekonomicznej racjonalizacji działania. W celu ułatwienia pracy organom kontroli niezbędne jest opracowanie dokumentacji transakcji powiązanych.
Dokumentacja cen transferowych jest szczególnym opisem transakcji. Dostarcza ona informacji o przedmiocie transakcji, roli podatnika oraz jego kontrahenta, celach transakcji, sposobie ustalenia ceny, rentowności transakcji oraz strategii działania podmiotów.
REKLAMA
Ze względu na biznesowy charakter informacji zawartych w dokumentacji musi być ona sporządzana przy aktywnym udziale poszczególnych komórek merytorycznych zaangażowanych w daną transakcję. W praktyce przyjęła się zasada, że sporządza ją dział odpowiedzialny za współpracę z powiązanym podmiotem, natomiast następnie weryfikacji dokonuje dział finansowy.
W przypadku kontroli, na żądanie organów, podmioty te zobowiązane są do przedstawienia dokumentacji transakcji powiązanych w terminie siedmiu dni od chwili doręczenia żądania. Jej opracowanie wymaga sporych nakładów pracy, dokonania skomplikowanych obliczeń finansowych i analiz. Ponadto należy szczegółowo określić funkcje, jakie spełniać będą podmioty biorące udział w danej transakcji, przewidywane koszty, metodę i sposób kalkulacji zysków, cenę przedmiotu transakcji, strategię gospodarczą, a także oczekiwane przez podmioty korzyści.
WAŻNE
Dokumentacja cen transferowych jest szczególnym opisem transakcji. Dostarcza ona informacji o przedmiocie transakcji, roli podatnika oraz jego kontrahenta, celach transakcji, sposobie ustalenia ceny, rentowności transakcji oraz strategii działania podmiotów.
W ostatnim czasie władze skarbowe wykazują coraz to większe zainteresowanie transakcjami zawieranymi pomiędzy podmiotami powiązanymi. Nierynkowe ceny mogą bowiem wpływać na zaniżenie podstawy opodatkowania, czyli obniżenie poziomu dochodów budżetowych. Należy zwrócić uwagę, iż organy skarbowe dbają o realizację dochodów budżetu. Wymagają, aby ceny każdorazowo były ustalane na poziomie rynkowym, czyli takim, jaki zastosowałyby podmioty niezależne. Zakwestionowanie cen transferowych wiąże się z ryzykiem oszacowania przez organ podatkowy dochodu spółki i określenia wysokości jej zobowiązania podatkowego w wartości innej niż zadeklarowana. W związku z tym niezwykle ważne jest opracowanie dokumentacji, aby zawierała ona rzetelne uzasadnienie wysokości ceny transakcji i ewentualnych różnic pomiędzy ceną zawartych transakcji a cenami rynkowymi, czyli stosowanymi na rynku pomiędzy podmiotami ze sobą niepowiązanymi.
Należy podkreślić, iż ceny transferowe nie mają wpływu na łączny dochód podmiotów powiązanych. Jednakże niezwykle często w wyniku takich powiązań zostają ustalone warunki znacznie różniące się od tych, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niezależne, w wyniku czego podmiot nie wykazuje dochodów albo wykazuje je niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały. Powstaje także ryzyko przerzucania dochodów do krajów o korzystniejszych przepisach podatkowych. W takich przypadkach dochody danego podmiotu oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Warto jednak zwrócić uwagę na stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, który to w wyroku z 16 lutego 2000 r., sygn. akt I SA/Gd 790/99 stwierdził, iż sam fakt powiązań gospodarczych nie może rodzić ujemnych skutków podatkowych dla podmiotów powiązanych, choćby jeden z nich korzystał ze szczególnych ulg w podatku dochodowym. W opinii sądu przeczyłoby to wolności gospodarczej, która polega m.in. na tworzeniu podmiotów specjalistycznych wzajemnie się uzupełniających. Sąd wskazał, że kontakty handlowe między takimi podmiotami nie muszą być podyktowane unikaniem lub ograniczaniem opodatkowania, a mogą mieć na celu wyłącznie obniżenie kosztów działalności, podział obszarów działalności bądź zapewnienie pewności obrotu.
Najważniejsze elementy
Od 1 stycznia 2001 r. podatnicy mają obowiązek sporządzania dokumentacji transakcji powiązanych. Obowiązujące przepisy nie definiują formy sporządzenia tego opracowania, jednakże precyzyjnie wskazują, co powinna zawierać prawidłowo sporządzona dokumentacja. Niezwykle ważne pozostaje fakt, iż nieprzedstawienie dokumentacji w wymaganym terminie powoduje liczne konsekwencje. Jej brak skutkuje opodatkowaniem stawką 50 proc. różnicy między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a oszacowanym przez organ podatkowy przeprowadzający kontrolę. Należy pamiętać, że kwota ta dodatkowo jeszcze zostanie powiększona o odsetki za zwłokę. Zagrożeniem mogą być także sankcje osobiste wynikające z przepisów kodeksu karnego skarbowego.
WAŻNE
Brak dokumentacji podatkowej w zakresie transakcji powiązanych skutkuje opodatkowaniem stawką 50 proc. różnicy między dochodem zadeklarowanym przez podatnika a oszacowanym przez organ podatkowy przeprowadzający kontrolę
Pełna dokumentacja podatkowa dotycząca transakcji z podmiotami powiązanymi powinna składać się z następujących elementów:
• ramowe opracowanie dokumentacji zawierające wymagane przepisami części - określenie pełnionych funkcji, wykorzystywanych aktywów, podejmowanego ryzyka podmiotów uczestniczących w transakcji, określenie kosztów związanych z realizacją dokumentowanej transakcji, formy i terminu zapłaty, metody i sposobu kalkulacji zysków, określenie ceny i wartości przedmiotu transakcji, określenie strategii gospodarczej - szczególnie gdy miała ona wpływ na wartość transakcji oraz szczegółowe określenie oczekiwanych korzyści, związanych z uzyskaniem świadczeń usług będących przedmiotem dokumentowanej transakcji,
• załączniki,
• właściwa umowa,
• dokumenty świadczące o realizacji opisywanych transakcji (zamówienia, faktury, korespondencja itp.),
n dowody wykonania usług, przede wszystkim dotyczy to usług niematerialnych (raporty, analizy, opracowania, protokoły).
Analiza funkcjonalna ma na celu określenie funkcji ekonomicznych pełnionych przez każdą ze stron transakcji. Jej wyniki mają znaczny wpływ na prawidłowe określenie przewidywanych kosztów, a także odgrywają istotną rolę przy kalkulacji ceny transakcji. Dokonując tego rodzaju analizy, w szczególności należy uwzględnić podział ryzyka i zakresu odpowiedzialności stron transakcji, rozmiar zaangażowanych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Istotnym celem opracowania analizy funkcjonalnej jest fakt, aby po jej przeczytaniu kontrolujący byli w stanie zrozumieć, na czym polegała dokumentowana transakcja. Dodatkowo konieczne jest wymienienie wszelkich kosztów rodzajowych, jakie musiały zostać poniesione przez strony biorące udział w transakcji w celu realizacji pełnionych przez siebie funkcji. Do tego rodzaju kosztów można zaliczyć m.in. koszty wynagrodzeń, koszty różnic kursowych, transportu, koszty koncesji, napraw, ubezpieczeń, czynszów, podatków itd.
Należy wziąć pod uwagę fakt, iż rzetelnie opracowana dokumentacja powinna zawierać także prawidłową ocenę. W tym celu powinno się wziąć pod uwagę nie tylko różnice cen, ale również inne okoliczności, przede wszystkim całokształt powiązań pomiędzy kontrahentami biorącymi udział w transakcji. Niezbędne jest także określenie udziału stron transakcji w ogólnym dochodzie ze sprzedaży. Wielkość poszczególnych udziałów zależy m.in. od ryzyka ponoszonego przez każdą ze stron, kosztów, warunków płatności itd. Opracowana analiza powinna obejmować także porównanie wszystkich transakcji podatnika zawartych z podmiotem z nim powiązanym z transakcjami zawieranymi z innymi podmiotami oraz obrazować faktyczną działalność gospodarczą podatnika. Bardzo istotne jest także określenie formy i terminu płatności. Wskaźniki te mogą bowiem znacząco wpływać na cenę transakcji.
W kolejnej części dokumentacji transakcji powiązanych należy dokonać wyboru metody kalkulacji zysków, przedstawić sposób kalkulacji oraz określić ostateczną cenę przedmiotu transakcji. Musi ona uzasadniać konkretne kwoty, które zostały bądź zostaną zafakturowane.
Określenie strategii gospodarczej jest elementem fakultatywnym dokumentacji. Powinna być jednak opracowana w przypadkach, gdy miała ona wpływ na wartość transakcji. Zastosowana przez podatnika strategia może wiązać się z podjęciem decyzji o obniżce cen. Może także polegać na przykład na ponoszeniu wyższych kosztów w celu wypracowania wyższych zysków długoterminowych. Dokonując analizy okoliczności mających wpływ na warunki transakcji kontrolowanej uwzględnić należy także inne czynniki cenotwórcze. Mogą to być m.in. położenie geograficzne rynku, wielkość rynku, rozmieszczenie konkurencji, wielkość popytu i podaży na danym obszarze, siła nabywcza konsumentów itd.
W przypadku analizy korzyści ich określenie wymagane jest przede wszystkim w odniesieniu do umów dotyczących świadczenia usług o charakterze niematerialnym. W tej części dokumentacji wykazać należy, że istnieje znaczący związek pomiędzy poniesionymi kosztami i oczekiwanymi korzyściami. Mogą one dotyczyć m.in. pozyskania dostępu do nowego rynku zbytu, ograniczenia ogólnego ryzyka gospodarczego, ryzyka nieściągalnych należności, ograniczenia kosztów, podniesienia poziomu kwalifikacji pracowników itd.
Warto zauważyć, iż w przypadkach, w których przedmiotowa transakcja ma charakter stały, prawidłowo sporządzona dokumentacja może być wykorzystywana przez wiele lat. Należy ją jedynie uzupełniać o elementy zmienne.
TRANSAKCJE O CHARAKTERZE STAŁYM
W przypadkach, w których dokumentowana transakcja ma charakter stały, prawidłowo sporządzona dokumentacja może być wykorzystywana przez wiele lat. Należy ją jedynie uzupełniać o elementy zmienne.
Metody kalkulacji ceny
W oparciu o wytyczne opracowane przez OECD, w art. 11 ust. 2 ustawy CIT określone zostały metody oszacowania dochodu. Zgodnie z jego treścią organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej zobowiązane są do stosowania czterech metod określania wysokości dochodu podatników. Należy podkreślić, iż wymienione sposoby ustalania wartości ceny tworzą katalog zamknięty. Oznacza to, iż organy kontrolujące nie mogą stosować innych metod niż te określone w ustawie.
W dokumentacji należy przedstawić przyjętą przez siebie metodę kalkulacji cen, która - co do zasady - powinna być zgodna z metodami wskazanymi we wspomnianym na początku rozporządzeniu ministra finansów. Przepisy dopuszczają następujące metody kalkulacji ceny transakcji:
• metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej,
• metoda ceny odprzedaży,
• metoda rozsądnej marży, zwana także metodą koszt plus.
Trzeba zaznaczyć, że metody te należą do podstawowych. Dopiero w sytuacji braku możliwości ich wykorzystania, stosuje się czwarty sposób, którym jest metoda zysku transakcyjnego.
Wymienione wyżej metody uznaje się za równorzędne. Wybór każdej z nich powinno się jednak uzależnić od konkretnego stanu i rodzaju zawartej transakcji. Należy mieć na uwadze, iż zastosowana forma określenia wartości ceny transakcji powinna w jak najbardziej doskonały sposób określać rzeczywistą wartość transakcji zawartej pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Konieczne jest zaznaczenie, że zgodnie z treścią par. 3 ust. 4 rozporządzenia, organy podatkowe dokonują ustalenia wartości rynkowej przedmiotu transakcji, stosując metodę przyjętą wcześniej przez podatnika. Podstawowym warunkiem jest jednak w tym przypadku pewność, iż opracowana przez dany podmiot dokumentacja transakcji jest rzetelna i obiektywna, a zastosowana metoda nie budzi żadnych uzasadnionych wątpliwości.
Metoda podstawowa
Z przyjętej systematyki wynika, iż zasadniczo, w pierwszej kolejności przed innymi metodami, należy stosować metodę porównywalnej ceny niekontrolowanej, chyba że zastosowanie innej metody pozwoli ustalić ceny w transakcjach na poziomie bardziej zbliżonym do wartości rynkowej przedmiotu takiej transakcji i umożliwi dokładniejsze określenie dochodu podatnika. Polega ona głównie na dokonaniu porównania ceny ustalonej w transakcjach zawartych pomiędzy podmiotami powiązanymi z ceną stosowaną w porównywalnych transakcjach przez podmioty niezależne. W związku z tym metoda ta może być stosowana jedynie w przypadku transakcji ściśle porównywalnych ze sobą, które mają za swój przedmiot to samo dobro. W metodzie tej dokonuje się porównania zewnętrznego lub wewnętrznego. Zewnętrzne - oznacza porównanie z cenami stosowanymi w porównywalnej transakcji między podmiotami trzecimi niepowiązanymi ze sobą, wewnętrzne - natomiast - opiera się na porównaniu cen stosowanych w porównywalnej transakcji danego podmiotu powiązanego z podmiotem od niego niezależnym.
Przepisy powołanego wyżej rozporządzenia szczegółowo określają warunki porównywalności transakcji. Należy porównać przedmiot, podmioty biorące udział w danych transakcjach, warunki rynkowe oraz wszelkie warunki transakcji. Katalog ten ma oczywiście charakter przykładowy. Należy także uwzględnić wszelkie inne różnice. Nawet niewielkie mogą istotnie wpływać na cenę. W sytuacji ich zaistnienia, należy ocenić, czy możliwe będzie dokonanie ich wyceny i wpływu na cenę porównywanej transakcji.
Decydując się na zastosowanie tej metody należy przede wszystkim wziąć pod uwagę problem, jaki stanowić może pozyskanie danych zewnętrznych. Oczywisty wydaje się fakt, iż żadna z firm nie będzie chciała przekazywać swoich danych finansowych podmiotom dla siebie konkurencyjnym. Charakter zawieranych transakcji najczęściej powoduje także brak możliwości porównania danych rynkowych, co zasadniczo utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia użycie tej metody.
Metoda odprzedaży
Metoda odprzedaży polega na obniżeniu ceny określonej w transakcji danego podmiotu z podmiotem niezależnym, dotyczącej dóbr lub usług nabytych uprzednio przez ten podmiot od podmiotu z nim powiązanego, o marżę ceny odprzedaży. Cena ustalona w taki sposób może być uważana za cenę rynkową transakcji kontrolowanej. Marża ta powinna obejmować wydatki pośrednie i bezpośrednie. Nie obejmuje ona natomiast wydatków, które stanowią równowartość ceny przedmiotu transakcji ani kosztów ogólnego zarządu.
Cenę odprzedaży ustala się w oparciu o wysokość marży, jaką dany podmiot stosuje w transakcjach z podmiotami niezależnymi. Należy pamiętać, iż transakcje te muszą być porównywalne. W przypadku zaistnienia pewnych różnic pomiędzy transakcjami, wszystkie one powinny zostać skorygowane i rzetelnie wycenione.
Prawidłowo zastosowana metoda ceny odprzedaży wymaga ustalenia wartości sprzedaży netto w danym okresie do odbiorców zewnętrznych, odjęcia ceny zapłaconej sprzedającemu, obliczenia ceny zapłaconej sprzedającemu oraz porównania stosowanej przez podatnika marży z marżą osiąganą przez porównywalnych dystrybutorów.
Wydaje się, iż metoda ta może mieć zastosowanie przede wszystkim w obrocie towarowym pomiędzy przedsiębiorstwem produkcyjnym i dystrybucyjnym, gdy nie będzie możliwe ustalenie porównywalnej transakcji sprzedaży niekontrolowanej oraz w sytuacjach, w których istnieje transakcja kupna/sprzedaży oraz niekontrolowana transakcja odprzedaży tego samego produktu; podmiot odprzedający nie powoduje przed odprzedażą istotnej zmiany wartości nabytego towaru (np. poprzez ulepszenie fizyczne lub użycie dóbr niematerialnych); a także, gdy realizacja transakcji odprzedaży następuje w krótkim odstępie czasowym od transakcji kupna/sprzedaży. Metoda ta ma także szczególne zastosowanie w przypadku dystrybucji dóbr materialnych.
Metoda rozsądnej marży
W tej metodzie marżę ustala się poprzez odwołanie się do poziomu marży, jaką ten sam podmiot stosuje w porównywalnych transakcjach z podmiotami niezależnymi, lub marży stosowanej w porównywalnych transakcjach przez podmioty niezależne. Zastosowanie tej metody polega przede wszystkim na ustaleniu podstawy kosztowej, do której dolicza się marżę. Należy pamiętać, iż w metodzie tej nie bierze się pod uwagę kosztów ogólnego zarządu.
Podobnie, jak w omówionych wyżej metodach, także i w tym przypadku konieczne jest uwzględnienie różnic pomiędzy porównywanymi transakcjami. Prawidłowe ustalenie wysokości zysku wymaga przeprowadzenia dokładnej i rzetelnej analizy podziału funkcji i ryzyk stron dokumentowanej transakcji, rodzaj zaangażowanych składników majątkowych oraz stopnia ich wykorzystania. Ponadto należy także przeprowadzić analizę podziału kosztów.
Polecam użycie tej metody w przypadkach sprzedaży półfabrykatów, świadczenia usług zwłaszcza o specyficznie wewnątrzkoncernowym charakterze, sprzedaży produkcji własnej lub też w sytuacji zawarcia długoterminowych kontraktów dostawy czy też sprzedaży półproduktów, które przed dalszą odprzedażą ulegają znacznemu przetworzeniu. Metoda ta znajduje racjonalne zastosowanie przede wszystkim w przedsiębiorstwach produkcyjnych.
Metody zysku transakcyjnego
Metody zysku transakcyjnego polegają na określaniu dochodów na podstawie zysku, jakiego racjonalnie mógłby oczekiwać podatnik uczestniczący w transakcji.
Zgodnie z treścią powołanego wcześniej rozporządzeniu, przy określaniu wartości rynkowej ceny transakcji zawartej pomiędzy podmiotami powiązanymi, możliwe jest zastosowanie metody podziału zysku lub metody marży transakcyjnej netto.
Metoda podziału zysku polega na określeniu łącznych zysków, jakie w związku z daną transakcją osiągnęły powiązane ze sobą podmioty biorące udział w transakcji. Następnie zysk ten należy podzielić w proporcjach, w jakich dokonałyby tego podziału podmioty niezależne. Podziału tego dokonuje się przez określenie przychodów uzyskanych przez każdy z podmiotów powiązanych oraz poniesionych kosztów związanych z daną transakcją. Prawidłowemu przeprowadzeniu podziału służą opracowane analizy. Pierwszą z nich jest analiza rezydualna, która dzieli sumę zysków uzyskanych w związku z daną transakcją przez podmioty powiązane w niej uczestniczące. W pierwszym etapie każdemu uczestnikowi transakcji określa się minimalny zysk. Następnie wszelkie pozostałe zyski dzieli się pomiędzy podmioty powiązane uczestniczące w danej transakcji zgodnie z zasadami, jakie ustaliłyby ze sobą podmioty niezależne. Natomiast w przypadku analizy udziału, łączny zysk zostaje podzielony pomiędzy uczestników transakcji na podstawie wartości działań każdego z nich. Za podstawę służy tu przeprowadzona wcześniej analiza funkcjonalna.
Metoda marży transakcyjnej netto polega natomiast na badaniu marży zysku netto, jaką dany podmiot uzyskuje z transakcji zawartej ze swoim podmiotem powiązanym. Następnie marżę tę należy odnieść do poziomu marży, jaką uzyskuje ten sam podmiot w transakcjach z podmiotami niezależnymi lub też do marży uzyskiwanej w porównywalnych transakcjach przez podmioty względem siebie niezależne. Marżę transakcyjną netto określa się poprzez odliczenie od przychodu osiągniętego w wyniku transakcji kosztów poniesionych w celu osiągnięcia tego przychodu, w tym także kosztów ogólnych zarządu.
Należy pamiętać, iż użycie tych metod dopuszcza się jedynie w przypadku, gdy nie można określić dochodów za pomocą podstawowych metod szacunku.
Podsumowując, par. 3 ust. 4 powołanego wyżej rozporządzenia określa ogólną zasadę równorzędności wymienionych w nim metod szacunku, natomiast par. 4 ust. 4 ustanawia pierwszeństwo stosowania metody porównywalnej ceny niekontrolowanej. Dokonując wyboru metody, pod uwagę należy brać przede wszystkim specyfikę i rodzaj transakcji zawartej pomiędzy powiązanymi ze sobą podmiotami. Wydaje się, iż w przypadku szczególnie złożonych transakcji pomocne i celowe byłoby zastosowanie kilku metod bądź uzupełnienie jednej metody elementami innych. Niezależnie jednak od wybranej metody, zawsze należy dążyć do przedstawienia wszystkich czynników biznesowych, które miały wpływ na wysokość przyjętej wartości ceny transakcji. Ponadto należy zwrócić uwagę, iż w trakcie kontroli organy podatkowe mogą wymagać okazania dowodów, mających na celu potwierdzenie wykonania usług zgodnie z przedmiotową umową. Mogą być nimi np. opracowane opinie, analizy i inne dowody wykonania usług konsultacyjnych, a także korespondencja, maile, listy, protokoły odbioru sprzętu itp. Spółka powinna także m.in. wykazać sposób oraz cel świadczenia wymienionych usług. Szczegółowe określenie przedmiotu świadczonych usług w umowie stanowić może istotny materiał dowodowy podczas ewentualnego postępowania podatkowego.
Porozumienia cenowe
Przygotowanie dokumentacji transakcji powiązanych oraz jej obrona przed organami podatkowymi jest procesem niezwykle długim, skomplikowanym i uciążliwym. W celu uproszczenia tej kwestii, do Ordynacji podatkowej wprowadzone zostały przepisy dotyczące porozumień cenowych. Kwestia ta dotyczy ustalania wartości ceny transakcyjnej w transakcjach zawartych pomiędzy podmiotami powiązanymi. Procedura zawarcia porozumień cenowych jest w obecnym stanie prawnym jedynym rozwiązaniem pozwalającym na ustalenie poprawności metodologii rozliczeń cen transakcji stosowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi.
Zgodnie z zasadami, minister finansów na wniosek podmiotu krajowego (w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych) uznaje prawidłowość wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcji między powiązanymi ze sobą podmiotami krajowymi lub podmiotami krajowymi powiązanymi z zagranicznymi (w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych), z jednego lub kilku krajów.
Z uwagi na powyższe będą to porozumienia jedno-, dwu- lub wielostronne. Porozumienie dwustronne odnosi się do relacji między podmiotem krajowym powiązanym z podmiotem zagranicznym z jednego, innego niż Polska, państwa, do którego zawarcia wymagana jest zgoda władzy podatkowej właściwej dla podmiotu zagranicznego powiązanego z wnioskodawcą. Porozumienie wielostronne dotyczy podmiotów zagranicznych z więcej niż jednego państwa, wymaga zgody władz podatkowych państw, właściwych dla podmiotów zagranicznych z którymi ma być dokonywana transakcja. Dotyczy transakcji, które będą dokonane po zgłoszeniu wniosku o zawarcie porozumienia, jak również transakcji, których realizację rozpoczęto przed dniem złożenia wniosku. Jednakże w przypadkach, w których zgoda władz podatkowych właściwych dla podmiotów zagranicznych nie zostanie wyrażona lub będzie istniało uzasadnione prawdopodobieństwo jej niewyrażenia w terminie sześciu miesięcy, organ właściwy w sprawie porozumienia jest zobowiązany zawiadomić o tym wnioskodawcę. W takiej sytuacji wnioskodawca może w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wycofać wniosek o zawarcie porozumienia - za zwrotem połowy wniesionej opłaty, lub też zmienić wniosek o zawarcie porozumienia dwustronnego na wniosek o zawarcie porozumienia jednostronnego - za zwrotem 1/4 wniesionej opłaty. Dopuszczalna także jest zmiana wniosku o zawarcie porozumienia wielostronnego na wniosek o zawarcie porozumienia dwustronnego w sytuacji, w której organ podatkowy tylko jednego państwa wyraża zgodę na zawarcie porozumienia - za zwrotem 1/4 wniesionej opłaty. Ponadto wnioskodawca może także zaakceptować zawarcie porozumienia dwustronnego lub wielostronnego - bez uwzględniania tych podmiotów zagranicznych powiązanych bez zmiany wysokości opłaty.
Przed złożeniem wniosku o zawarcie porozumienia podmiot krajowy może zwrócić się do ministra finansów o wyjaśnienie wszelkich wątpliwości dotyczących zawierania porozumienia w indywidualnej sprawie. W szczególności wyjaśnienia te dotyczyć mogą celowości zawierania porozumienia, zakresu niezbędnych informacji, trybu i przypuszczalnego terminu zawarcia porozumienia oraz przewidywanych warunków i czasu jego obowiązywania. Wnioskujący o zawarcie porozumienia obowiązany jest także do przedstawienia propozycji stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej, opisu jej stosowania (w tym zasad kalkulacji ceny transakcyjnej, prognoz finansowych i analizy danych dotyczących danej kalkulacji ceny transakcyjnej), okoliczności i dokumentów mających wpływ na prawidłowe ustalenie ceny transakcyjnej, propozycji okresu obowiązywania porozumienia oraz wykazu podmiotów powiązanych, z którymi ma być dokonywana transakcja. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości minister finansów ma obowiązek zorganizowania spotkania uzgodnieniowego oraz zwrócić się do podmiotu o przedłożenie dokumentów uzupełniających. Należy zaznaczyć, iż do czasu wydania decyzji wnioskodawca w każdym momencie ma prawo zmienić propozycję wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej. Jeżeli w toku postępowania minister finansów stwierdzi istnienie przeszkód, które nie pozwalają na zaakceptowanie wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej przedstawionej we wniosku, będzie mógł zaproponować inną metodę ustalania ceny transakcyjnej.
Na zakończenie omawianego postępowania wydana zostanie decyzja w sprawie porozumienia. Termin jej obowiązywania nie może być dłuższy jednak niż trzy lata. Termin obowiązywania decyzji w sprawie porozumienia może być przedłużony, na wniosek podmiotu powiązanego złożony nie później niż na sześciu miesięcy przed upływem tego terminu, jeżeli warunki zawartej transakcji nie uległy zmianie. Przedłużony termin obowiązywania decyzji nie może być dłuższy niż kolejne trzy lata. Przedłużenie tego terminu także następować będzie w drodze decyzji. Należy zwrócić uwagę, iż w przypadku zmiany stosunków gospodarczych, powodującej rażącą nieadekwatność wyboru i stosowania uznanej za prawidłową metody ustalania ceny transakcyjnej, decyzja w sprawie porozumienia może być zmieniona lub uchylona przez organ właściwy w sprawie porozumienia przed upływem ustalonego terminu jej obowiązywania. Zmiana decyzji nastąpić będzie mogła na wniosek strony lub z urzędu. Postępowanie w sprawie zmiany decyzji wszczęte na wniosek strony powinno być zakończone nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia jego wszczęcia, a w sprawie uchylenia decyzji nie później niż w ciągu jednego miesiąca.
W przypadku zmiany stosunków gospodarczych, powodującej rażącą nieadekwatność wyboru i stosowania uznanej za prawidłową metody ustalania ceny transakcyjnej, decyzja w sprawie porozumienia może być zmieniona lub uchylona, na wniosek strony lub z urzędu, przez ministra finansów przed upływem ustalonego terminu jej obowiązywania.
Wniosek o uznanie prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej podlega opłacie płatnej w terminie siedmiu dni od dnia złożenia wniosku. Wysokość opłaty wynosi 1 proc. wartości transakcji będącej przedmiotem porozumienia, przy czym dla porozumienia jednostronnego dotyczącego wyłącznie podmiotów krajowych - nie mniej niż 5 tys. zł i nie więcej niż 50 tys. zł, dotyczącego podmiotu zagranicznego - nie mniej niż 20 tys. zł i nie więcej niż 100 tys. zł. W przypadku porozumienia dwustronnego lub wielostronnego - nie mniej niż 50 tys. zł i nie więcej niż 200 tys. zł. Wysokość opłaty od wniosku o przedłużenie terminu obowiązywania decyzji w sprawie porozumienia wynosi natomiast połowę wysokości opłaty należnej od wniosku o zawarcie porozumienia. Należy także podkreślić, iż w wielu przypadkach konieczne jest także poniesienie kosztów biegłych, przygotowania różnego rodzaju ekspertyz, kosztów tłumaczeń, analiz, prognoz, sprawozdań itd.
Wydaje się, iż porozumienia te są korzystne dla podatników. Przede wszystkim uzyskują oni akceptację organów podatkowych w zakresie stosowanej przez siebie metodologii. Pozwala to uniknąć ewentualnych sporów z organami podatkowymi w zakresie stosowanych cen transferowych. Co więcej, umożliwia to maksymalnie wyeliminować ryzyko potencjalnych kar za brak dokumentacji lub za stosowanie cen nierynkowych. Rozwiązanie to ma także pewne wady. Jest to bowiem bardzo czasochłonna procedura. Wymaga ona poniesienia przez podatnika wysokich kosztów. Należy także podkreślić fakt, iż istnieje brak pewności co do pozytywnego zakończenia procedury.
PODSTAWOWE ELEMENTY DOKUMENTACJI
Do obowiązkowych elementów dokumentacji należą:
• analiza funkcjonalna, z uwzględnieniem aktywów i ryzyk transakcyjnych,
• analiza wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją,
• określenie formy i terminów płatności,
• określenie metody i sposobu kalkulacji zysków,
• określenie ceny przedmiotu transakcji,
• określenie strategii gospodarczej podmiotów biorących udział w transakcji, w przypadku gdy miała ona wpływ na wartość transakcji,
• określenie korzyści ekonomicznych, które podatnik biorący udział w transakcji zamierza uzyskać.
METODY KALKULACJI CENY
Przepisy dopuszczają następujące metody kalkulacji ceny transakcji:
• metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej,
• metoda ceny odprzedaży,
• metoda rozsądnej marży, zwanej także metodą koszt plus,
• metoda zysku transakcyjnego.
POWIĄZANIA A VAT
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy nabywca i dokonujący dostawy towarów lub usługodawca są podmiotami powiązanymi i ustalone między nimi wartości zapłaty różnią się od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wysokość obrotu na podstawie wartości rynkowej pomniejszonej o kwotę podatku. Uczyni tak, jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług. Trzeba jednak zaznaczyć, że przepis ten nie ma zastosowania, w przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, w odniesieniu do których właściwy organ podatkowy, na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa, wydał decyzję o uznaniu prawidłowości wyboru i stosowania metody ustalania ceny transakcyjnej między podmiotami powiązanymi.
DEFINICJE POWIĄZAŃ
• Powiązania istnieją, gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.
• Przez powiązania rodzinne rozumie się małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia.
• Przez powiązania kapitałowe rozumie się sytuację, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5 proc. wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem.
KRZYSZTOF KOŚLICKI
krzysztof.koslicki@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Art. 25 i 25a ustawy z 26 lipca 1991 r. podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
• Art. 9a i 11 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.).
• Rozporządzenie ministra finansów z 10 października 1997 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. nr 128, poz. 833 z późn. zm.).
Źródło: Gazeta Prawna [Tygodnik Podatkowy] nr 111(2233), 9 czerwca 2008 r.
Czy istnieje możliwość świadczenia usług przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą na własne nazwisko na rzecz spółki jawnej, której jest jednocześnie wspólnikiem?
Dominika Kunicka
konsultant w dziale doradztwa podatkowego Pricewaterhouse-Coopers w biurze wrocławskim
Kodeks spółek handlowych nie nadaje spółce jawnej osobowości prawnej. Jednakże może ona we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Tak więc, posiada ona zdolność prawną.
Spółkę ma prawo reprezentować każdy wspólnik. Wspólnik ma także prawo i obowiązek prowadzenia jej spraw, za co nie otrzymuje wynagrodzenia.
Spółka jawna dysponuje majątkiem odrębnym od majątku jej wspólników, a działalność prowadzi przez przedsiębiorstwo. Nie posiada jednak statusu podatnika podatku dochodowego, podatnikami są jej wspólnicy.
Zważywszy że spółka jawna jest podmiotem odrębnym od wspólnika, wspólnik prowadzący działalność gospodarczą, w zakresie różnym od zakresu działalności przedsiębiorstwa spółki, co do zasady, może świadczyć usługi na jej rzecz.
Istnieje jednak ryzyko stwierdzenia, iż wspólnik w formie wynagrodzenia za usługi faktycznie pobiera wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki, co jest niezgodne z k.s.h. Aby je zmniejszyć, usługi świadczone w ramach umowy pomiędzy spółką a wspólnikiem nie powinny być tożsame z prowadzeniem spraw spółki.
Dodatkowo istnieje pewne ryzyko kwestionowania skuteczności prawnej takiej umowy, w szczególności jako umowy zawartej z samym sobą. Przykładowo, w orzecznictwie sądów administracyjnych wielokrotnie pojawiał się pogląd, że umowa zawarta przez jednoosobową spółkę z o.o. reprezentowaną przez jedynego wspólnika będącego jednocześnie członkiem zarządu z tymże wspólnikiem, jest tak kwalifikowana, m.in. ze względu na nieprawidłowy sposób reprezentacji, a w konsekwencji nieważna.
Podobnie w przypadku spółki jawnej, istnieje ryzyko, że umowa zawarta pomiędzy spółką a jej wspólnikiem mogłaby zostać uznana za prawnie nieskuteczną. Wtedy wynagrodzenie za usługę nie mogłoby stanowić kosztu uzyskania przychodów.
W spółce jawnej prawo do reprezentowania może jednak przysługiwać więcej niż jednej osobie. Możliwa jest więc sytuacja, gdy wspólnik prowadzący działalność gospodarczą zawarł umowę o wykonanie usługi na rzecz spółki z inną osobą uprawnioną do jej reprezentowania. Wtedy ryzyko kwalifikacji umowy jako zawartej z samym sobą wydaje się być mniejsze.
Podatnikiem podatku dochodowego jest wspólnik spółki jawnej. Ustawa o PIT ustala przychód i koszt wspólnika proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Tak więc, po stronie wspólnika prowadzącego działalność gospodarczą powstanie przychód, a po stronie spółki jawnej koszt. Koszt przypadający na wspólnika zostanie ustalony, proporcjonalnie do prawa do udziału w zysku. W przypadku prowadzenia działalności w formie osobowych spółek handlowych ustawa o PIT wyłącza z kosztów uzyskania przychodów wartość własnej pracy podatnika. Istnieje więc możliwość, iż wspólnik świadczący usługi na rzecz spółki jawnej, rozliczając swoje dochody z działalności prowadzonej w formie spółki jawnej, nie będzie mógł uznać kosztu usługi przez siebie wyświadczonej, w części przypadającej na niego, za swój koszt uzyskania przychodów. Tym niemniej będą mogli to zrobić pozostali wspólnicy w częściach na nich przypadających. Warto zauważyć, że wspólnika spółki jawnej oraz spółkę można uznać za podmioty powiązane, istotne jest więc, aby ceny w transakcjach pomiędzy nimi były ustalone na poziomie rynkowym. W zależności od wartości transakcji, podmioty mogą być obowiązane do posiadania dokumentacji podatkowej ustalania cen.
(KK)
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy udzielenie spółce, której jest się wspólnikiem, nieoprocentowanej pożyczki na podstawie umowy zobowiązuje podatnika do odprowadzenia podatku dochodowego od oszacowanego dochodu, jaki byłby następstwem udzielenia pożyczki na warunkach rynkowych (oprocentowanej)?
Barbara Pyzel
doradca podatkowy KPMG
Jest oczywistością, że umowa pożyczki nieprzewidująca wypłaty odsetek nie opisuje transakcji przeprowadzonej na warunkach rynkowych. Pożyczkobiorca niepłacąc odsetek staje się nabywcą nieodpłatnego świadczenia. Jego wartość ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych dla świadczeń tego samego rodzaju, z uwzględnieniem czasu oraz miejsca udostępnienia. Wartość świadczenia powiększa przychód podatkowy pożyczkobiorcy. Pożyczkobiorca powinien więc oszacować wartość niezapłaconych odsetek i wykazać przychód z nieodpłatnego świadczenia do opodatkowania podatkiem dochodowym.
Generalnie interpretacje organów podatkowych wskazują, że nieoprocentowana pożyczka wiąże się z powstaniem nieodpłatnego przychodu u pożyczkobiorcy. Przykładem może być decyzja z 6 września 2007 r. dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach Ośrodek Zamiejscowy w Bielku-Białej - sygn. IPB2/4218-39/07, w której napisano, że twierdzenie podatnika zawarte w zażaleniu, że w przypadku nieoprocentowanej pożyczki udzielonej spółce przez udziałowców i ich rodziny nie mamy do czynienia z jednostronną korzyścią spółki, jak i twierdzenie, że wydatkowanie środków pieniężnych uzyskanych z nieoprocentowanej pożyczki na zakup gruntu spowodowało koszt w postaci podatku od nieruchomości, nie spełnia definicji nieodpłatnego świadczenia, jest bezzasadne. W prawie cywilnym dopuszczalne jest udzielenie nieoprocentowanej pożyczki pieniężnej i udzielenie z tego tytułu prawa pożyczkodawcy do rozporządzania własnością dającego pożyczkę pod tytułem darmym. Wolą ustawodawcy prawa podatkowego jest natomiast, aby powyższe stanowiło przedmiot opodatkowania jako przychód podatkowy z nieodpłatnego świadczenia. Nie można też zgodzić się ze stwierdzeniem spółki, iż pożyczka nie stanowi korzyści majątkowej wyłącznie dla pożyczkobiorcy, gdyż dzięki niej spółka ma zapewnioną płynność finansową i możliwość inwestowania, a pożyczkodawca możliwość uzyskania w przyszłości dywidendy.
Również linia orzecznictwa sądów administracyjnych nakazuje wykazać przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w przypadku otrzymania nieoprocentowanej pożyczki. W tezie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2 czerwca 2005 r., sygn. akt FSK 1866/04, stwierdzono, że umorzenie odsetek od pożyczki oznacza, że podatnik uzyskał świadczenie polegające na czasowej możliwości korzystania z kapitału bezpłatnie (nieodpłatnie), a to zdarzenie skutkuje powstaniem po jego stronie przychodu.
Co do zasady przychód z tytułu niezapłacenia odsetek powinien być opodatkowany przy zastosowaniu stawki 19 proc. Spółka oraz jej wspólnik stanowią podmioty powiązane. Jeżeli organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej uznają, że dochód z transakcji pomiędzy takimi podmiotami został zaniżony oraz mimo obowiązku przygotowania dokumentacji transakcji niepowiązanymi taka dokumentacja nie została sporządzona, to różnica może zostać opodatkowana przy zastosowaniu podwyższonej stawki wynoszącej 50 proc. Przepisy wymagają opisywania pożyczki w dokumentacji transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, jedynie jeśli suma odsetek dotyczących jednego kontrahenta w danym roku podatkowym od danego podmiotu przekracza równowartość 30 tys. euro.
(KK)
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 26 lipca 1991 r. podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy w sytuacji sprzedaży towaru handlowego po cenach hurtowych dla spółki cywilnej, której jestem udziałowcem, transakcja ta zostanie potraktowana jako naruszenie art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług? Czy organ podatkowy dokona szacowania obrotu?
Andrzej Dmowski
menedżer podatkowy, BDO Numerica
Na gruncie art. 32 ustawy o podatku od towarów i usług w sytuacji, gdy wysokość obrotu odbiega od wartości rynkowej organ podatkowy dokona jego oszacowania, w celu określenia rynkowej kwoty należnej z tytułu sprzedaży. Z tego powodu należy pamiętać, iż nie jest wykluczone, że oszacowanie podstawy opodatkowania może skutkować powstaniem zaległości podatkowych.
Jednakże, aby organ podatkowy mógł oszacować obrót podatnika, konieczne jest kumulatywne zaistnienie następujących przesłanek.
Po pierwsze, pomiędzy nabywcą a dokonującym dostawy towarów bądź usługodawcą muszą zaistnieć określone powiązania. Ustawodawca mówi o następujących rodzajach powiązań, które mogą skutkować oszacowaniem cen transferowych, tj. powiązaniach personalnych, powiązaniach kapitałowych, majątkowych lub wynikających ze stosunku pracy. Jest oczywiste, że wystarczy zaistnienie jednego z tych grup powiązań, aby organ mógł skontrolować ceny w rozliczeniach pomiędzy kontrahentami. Zaistnienie powiązań kapitałowych jest uzależnione od spełnienia progu relacji kapitałowych pomiędzy kontrahentami (zarówno krajowymi, jak i zagranicznymi), powyżej którego uważa się kontrahentów za podmioty powiązane. Próg relacji kapitałowych wynosi nie mniej niż 5 proc. mierzone bezpośrednią wartością udziałów w kapitale kontrahenta. Po drugie, istniejące powiązania miały wpływ na wysokość ukształtowanych cen transferowych (zaniżonych lub zawyżonych) w transakcjach zawartych pomiędzy kontrahentami powiązanymi (tzw. transakcje kontrolowane). W tej sytuacji przepisy art. 32 nie znajdą zastosowania, jeżeli pomimo zaistnienia pozostałych przesłanek istnienie powiązań nie miało wpływu na ustalenie ceny. Wpływ ten organ podatkowy jest zobowiązany udowodnić w postępowaniu.
Po trzecie, zaistniała jedna z enumeratywnie wyliczonych sytuacji faktycznych:
• wynagrodzenie jest niższe od wartości wolnorynkowej i odbiorca dostawy nie ma pełnego prawa do odliczenia;
• wynagrodzenie jest niższe od wartości wolnorynkowej i dostawca ma częściowe prawo do odliczenia podatku, a sama czynność podlega zwolnieniu;
• wynagrodzenie jest wyższe od wartości wolnorynkowej i dostawca nie ma pełnego prawa do odliczenia.
Organ podatkowy jest zobowiązany do szacowania obrotu podatnika przy zastosowaniu metody opartej na wartości rynkowej pomniejszonej o kwotę podatku. Przy czym wartością rynkową jest całkowita kwota, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby w warunkach uczciwej konkurencji zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju.
Natomiast, w przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:
• w odniesieniu do towarów - kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy;
• w odniesieniu do usług - kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.
(KK)
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
REKLAMA
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat